سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

گفتن اذان و اقامه قبل از کدام نمازها واجب است؟

اذان و اقامه برای نماز فرادا واجب نیست؛ چراکه برای آن تشریع نشده، بلکه برای نماز جماعت تشریع شده است و این از فقرات «حَیَّ عَلَی الصَّلاةِ»؛ «بشتابید به سوی نماز»، «حَیَّ عَلَی الْفَلاحِ»؛ «بشتابید به سوی رستگاری» و «حَیَّ عَلَی خَیْرِ الْعَمَلِ»؛ «بشتابید به سوی بهترین عمل» که دعوت دیگران به سوی نماز است دانسته می‌شود، ولی برای نماز جماعت واجب است و این از سخن خداوند دانسته می‌شود که فرموده است: ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نُودِیَ لِلصَّلَاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَیْعَ[۱]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! هرگاه برای نماز در روز جمعه ندا داده می‌شود، به سوی ذکر خداوند بشتابید و خرید و فروش را رها کنید»؛ با توجّه به اینکه آمدن به نماز جمعه را منوط به ندا داده شدن برای آن دانسته، در حالی که آمدن به نماز جمعه مسلّماً واجب است و با این وصف، ندا داده شدن برای آن نیز واجب محسوب می‌شود و نماز جماعت از حیث وجوب مانند نماز جمعه است و تبعاً مانند آن به ندا نیاز دارد؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَإِذَا نَادَیْتُمْ إِلَی الصَّلَاةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا ۚ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا یَعْقِلُونَ[۲]؛ «و هرگاه به سوی نماز (جماعت) ندا می‌دهید، آن را به سخره و بازی می‌گیرند، این از آن روست که آنان قومی هستند که تعقل نمی‌کنند»؛ خصوصاً با توجّه به اینکه ندا دادن به سوی نماز جماعت، مصداق فرا خواندن به سوی خیر و امر کردن به معروف است و خداوند فرموده است: ﴿وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ۚ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ[۳]؛ «و باید از شما گروهی باشند که به سوی خیر فرا می‌خوانند و به معروف امر و از منکر نهی می‌کنند و آنان همانا رستگارانند» و با این وصف، ترک اذان و اقامه پیش از نماز جماعت جایز نیست، هر چند بنا بر اظهر موجب بطلان آن نمی‌شود؛ چراکه اذان و اقامه شرط یا جزء آن نیست، بلکه واجبی جداگانه مبتنی بر دلیلی مستقل است.

آری، هرگاه نماز جماعت در مسجد یا مکانی عمومی نباشد، بلکه در خانه یا مکانی خصوصی باشد، اذان گفتن واجب نیست؛ چراکه در به روی مردم بسته است و فرا خواندن آنان به سوی نماز جماعت معنا ندارد، مگر اینکه برخی از اهل خانه یا مکان خصوصی غافل باشند؛ چراکه در این صورت، اذان گفتن برای آنان ضرورت دارد و این معنای روایتی از اهل بیت است که در آن آمده است: «إِذَا كانَ الْقَوْمُ لا یَنْتَظِرُونَ أَحَدًا اكْتَفَوا بِـإِقامَةٍ واحِدَةٍ»[۴]؛ «هرگاه قوم منتظر کسی نباشند، به یک اقامه اکتفا می‌کنند» و فرق اقامه با اذان در این است که اقامه برای حاضران گفته می‌شود و اذان برای غایبان. از این رو، هرگاه غایبی وجود نداشته باشد یا نتواند حاضر شود، اذان ضرورتی ندارد، ولی اقامه برای حاضران ضروری است؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنِ الْأَذَانِ وَالْإِقَامَةِ، فَقَالَ: هُمَا وَاجِبَانِ لِلْجَمَاعَةِ إِلَّا أَنْ يَكُونُوا فِي مَكَانٍ لَا يَحْضُرُهُ غَائِبٌ، فَإِنْ كَانُوا فِي مَكَانٍ لَا يَحْضُرُهُ غَائِبٌ، فَإِنَّمَا يَكْفِيهِمُ الْإِقَامَةُ، لِأَنَّ الْأَذَانَ وُضِعَ لِلْغَائِبِينَ»؛ «از منصور درباره‌ی اذان و اقامه پرسیدم، پس فرمود: آن دو برای جماعت واجب است، مگر اینکه در جایی باشند که غایبی در آن حاضر نمی‌شود، پس اگر در جایی باشند که غایبی در آن حاضر نمی‌شود، اقامه برایشان کافی است؛ چراکه اذان برای غایبان وضع شده است».

با این حال، گفتن اذان و اقامه پیش از نماز فرادا اشکالی ندارد، بلکه مستحبّ است؛ خصوصاً اقامه که ترک آن پیش از نماز فرادا کراهت دارد؛ چراکه اگر انسانی حاضر نیست، فرشتگان حاضر هستند و می‌توانند به مؤمن اقتدا کنند؛ چنانکه در روایتی از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم آمده است: «فَإِنْ أَقَامَ صَلَّی مَعَهُ مَلَكَاهُ وَإِنْ أَذَّنَ وَأَقَامَ صَلَّی خَلْفَهُ مِنْ جُنُودِ اللَّهِ مَا لا یُرَی طَرَفَاهُ»[۵]؛ «پس اگر اقامه گوید، دو فرشته‌اش با او به نماز می‌ایستند و اگر اذان و اقامه گوید، پشت سرش صفی از لشکریان خداوند به نماز می‌ایستند که دو طرف آن دیده نمی‌شود» و در روایتی از اهل بیت علیهم السلام آمده است: «إِنَّكَ إِذَا أَذَّنْتَ وَأَقَمْتَ صَلَّی خَلْفَكَ صَفَّانِ مِنَ الْمَلائِكَةِ وَإِنْ أَقَمْتَ إِقامَةً بِغَیْرِ أَذانٍ صَلَّی خَلْفَكَ صَفٌّ واحِدٌ»[۶]؛ «تو اگر اذان و اقامه گویی، پشت سرت دو صف از فرشتگان به نماز می‌ایستند و اگر اقامه گویی بدون اذان، پشت سرت یک صف به نماز می‌ایستند».

↑[۱] . الجمعة/ ۹
↑[۲] . المائدة/ ۵۸
↑[۳] . آل عمران/ ۱۰۴
↑[۴] . تهذيب الأحكام للطوسي، ج۲، ص۵۰
↑[۵] . مصنف عبد الرزاق، ج۱، ص۵۱۰؛ المعجم الكبير للطبراني، ج۶، ص۲۴۹
↑[۶] . تهذيب الأحكام للطوسي، ج۲، ص۵۲
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.