سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

منظور از «شجره‌ی ملعونه» در این آیه چیست؟ «وَإِذْ قُلْنَا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحَاطَ بِالنَّاسِ ۚ وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْنَاكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ ۚ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا يَزِيدُهُمْ إِلَّا طُغْيَانًا كَبِيرًا» (الإسراء/ ۶۰)؛ «و هنگامی که به تو گفتیم پروردگارت به مردم احاطه دارد و رؤیایی که نشانت دادیم را جز فتنه‌ای برای مردم و شجره‌ی ملعونه در قرآن قرار ندادیم و آنان را می‌ترسانیم، ولی جز طغیانی بزرگ چیزی بر آنان نمی‌افزاید».

قول مشهور میان مفسّران این است که مراد از «شجره‌ی ملعونه در قرآن» درخت زقّوم است که در قرآن از آن یاد شده و درباره‌اش آمده است: ﴿أَذَلِكَ خَيْرٌ نُزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ ۝ إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِلظَّالِمِينَ ۝ إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ ۝ طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ[۱]؛ «آیا آن (بهشت) بهتر است یا درخت زقّوم؟! ما آن را فتنه‌ای برای ظالمان قرار دادیم. آن درختی است که در کف دوزخ می‌روید. شکوفه‌اش گویا سرهای شیاطین است»، ولی این قول -با وجود شهرتش- خالی از اشکال نیست؛ چراکه درخت زقّوم در قرآن لعنت نشده و روایتی حاکی از اینکه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم آن را در خواب دیده، نرسیده است و توجیه قائلان به این قول مبنی بر اینکه مراد از ملعونه در قرآن، منفور برای دوزخیان است و مراد از رؤیا، معراج پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم است، ناتمام است؛ چراکه ظاهر از ملعونه در قرآن، لعنت شده در آیات آن و ظاهر از رؤیا، دیدن در خواب است.

قول دیگر این است که مراد از «شجره‌ی ملعونه در قرآن» بنی امیّه و آل حکم بن أبی العاص هستند که مدّتی پس از پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم حکومت را در دست گرفتند و مسلمانان را از نور به تاریکی بیرون آوردند؛ زیرا شماری از صحابه مانند سهل بن سعد، ابن عمر، یعلی بن مرّه، ابن عباس، حسین بن علی، ابو هریره و عایشه روایت کرده‌اند که پیامبر در رؤیا آنان را دید که مانند میمون از منبرش بالا و پایین می‌روند و این او را اندوهگین ساخت. پس آیه بر او نازل شد و به او خبر داد که آنان فتنه‌ای برای مردم و خاندان لعنت شده در قرآن هستند[۲] و این با ظاهر آیه سازگار است؛ چراکه اطلاق شجره بر خاندان شایع است و لعن بر شاخ و برگ وجهی ندارد، بل تنها بر موجودی مختار و مکلّف جایز است که صفت انسان محسوب می‌شود[۳] و با این وصف، ملعون دانستن شجره، به انسان بودن آن إشعار دارد؛ مانند بنی امیّه و آل حکم که تحت عنوان کافران در زمان نزول آیه و تحت عنوان ظالمان پس از رسیدن به حکومت، لعنت شده‌اند و تبعاً می‌توانند مراد از «شجره‌ی ملعونه در قرآن» باشند؛ چنانکه به عنوان نمونه فرموده است: ﴿فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ ۝ أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ[۴]؛ «پس آیا ممکن است که چون به حکومت دست یابید در زمین فساد انگیزید و پیوندهاتان را قطع کنید؟! آنان کسانی هستند که خداوند لعنت‌شان کرده، پس کرشان ساخته و دیدگانشان را کور نموده است».

بر این اساس، مراد از «فتنه‌ای برای مردم» رؤیای پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نیست، بل تأویل آن است که حکومت بنی أمیّه و آل مروان است. آری، در این قول اشکال شده که آیه مکّی است، در حالی که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در مکّه منبری نداشته است تا در خواب ببیند که میمون‌ها از آن بالا و پایین می‌روند، ولی این اشکال وارد نیست؛ چراکه سخن درباره‌ی خواب است نه بیداری و دیدن منبر در خواب ممکن است، اگرچه در بیداری منبری وجود نداشته باشد؛ همان طور که مثلاً کسی در خواب می‌بیند که سوار بر اسب است، در حالی که در بیداری اسبی ندارد یا خود را صاحب خانه یا باغی می‌بیند که در بیداری مالک آن نیست؛ خصوصاً با توجّه به اینکه خواب پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم از سنخ وحی بوده و خبر از آینده داده است.

↑[۱] . الصّافّات/ ۶۲ تا ۶۵
↑[۲] . بنگرید به: تفسير الطبري، ج۱۵، ص۱۴۱؛ تفسير ابن أبي حاتم، ج۷، ص۲۳۳۶؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۴، ص۴۸۰؛ تفسير الثعلبي، ج۶، ص۱۱۱؛ تاريخ بغداد للخطيب البغدادي، ج۸، ص۲۷۵؛ الدر المنثور في التفسير بالمأثور للسيوطي، ج۴، ص۱۹۱.
↑[۳] . بنگرید به: پرسش و پاسخ ۲۳۹.
↑[۴] . محمّد/ ۲۲-۲۳
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.