پنج شنبه ۱۹ تیر (سرطان) ۱۴۰۴ هجری شمسی برابر با ۱۴ محرّم ۱۴۴۷ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 نکته‌ی جدید: شعر «افتاده یوغ ستم بر گردن جهان...» سروده‌ی «مهدی رضوی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: آیا استفاده از طرح‌ها و لوگوهایی که بخشی از اعضا و جوارح انسانی نظیر دست و پا را نمایش می‌دهند، یا نمایان‌گر حالتی از حالات انسانی نظیر سجده کردن، دعا کردن، یا غیره هستند، اشکال دارد؟ همچنین، استفاده از ایموجی‌هایی که نشانگر حالتی از چهره‌ی انسانی مانند خنده یا خشم یا تعجّب هستند، چه حکمی دارد؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: چهار گفتار از آن جناب در بیان احکام سجده‌ی سهو. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر در این باره؛ حدیث ۲۱. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. نقد جدید: حضرت علامه در نامه‌ی شماره‌ی ۶ فرموده‌اند: «هر چیزی غیر خدا که شما را به خود مشغول کند، شیطان است». می‌خواستم منظور ایشان از این جمله را بدانم. مثلاً اگر درگیر شغلی بودیم برای امرار معاش خود و خانواده باز هم شیطان است؟ برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

می‌خواستیم نظر جناب منصور را درباره‌ی این حدیث بدانیم:

امیر المؤمنین علی علیه السلام می‌فرماید: رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «مردی از ماوراء النّهر قیام می‌کند که به او حارث بن حرّاث گفته می‌شود، پیشرو لشکریان او مردی است که به او منصور گفته می‌شود و زمینه‌ی حکومت را برای آل محمّد صلّی الله علیه و آله و سلّم فراهم می‌کند، همچنانکه قریش زمینه‌ی حکومت را برای رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فراهم کردند. بر هر مؤمنی واجب است که او را یاری دهد» (عقد الدّرر، ص۱۳۰).

همچنین، می‌خواستیم نظر ایشان را درباره‌ی این حدیث بدانیم:

میان مرّیخ (بهرام) و زحل (کیوان) هر دو سال یک بار مقارنه رخ می‌دهد. امام علی علیه السّلام، حرکت نیروهای خراسانی و شعیب بن صالح از سمرقند به سوی عراق را در پیِ مقارنه‌ی کامل این دو ستاره (۱) در سال پیش از قیام امام مهدی علیه السلام می‌داند و می‌فرماید:

آگاه باشید، شما پس از مدّتی، زمانی کوتاه خواهید داشت که در آن، گوشه‌ای از گفتارهای من را خواهید دانست و درستی آن‌ها برای شما آشکار خواهد شد، هنگام طلوع بهرام و کیوان با اقتران دقیق (۱). در این هنگام، لرزش‌ها و زلزله‌های پیاپی رخ می‌دهند و پرچم‌هایی از ساحل جیحون به سوی بیابان بابل روی می‌آورند. (مشارق أنوار الیقین، ص۲۶۶ خطبه‌ی تَطَنْجیّة)

۱. از دیدگاه منجّمین قدیم، اقتران دقیق دو ستاره آن است که در یک برج، به یک درجه و دقیقه جمع شوند و به تعبیر منجّمین جدید، فاصله‌ی آن‌ها، در نگاه ناظر زمینی، کمتر از پنج درجه‌ی نجومی باشد.

خبر حاکی از خروج مردی از فرارود که به او «منصور» گفته می‌شود در پیش روی «حارث» به منظور زمینه‌سازی برای حکومت آل محمّد صلّی الله علیه و آله و سلّم، خبری است که ابو داوود در سنن خود[۱] روایت کرده و مغربی درباره‌ی آن گفته است: «إِسْنَادُهُ صَحِيحٌ أَوْ حَسَنٌ بِلَا شَكٍّ وَلَا رِيبَةٍ»[۲]؛ «سند آن بدون هیچ شک و تردیدی، صحیح یا حسن است» و برخی نیز آن را ضعیف شمرده‌اند، ولی در نسخه‌های آن اختلاف وجود دارد؛ زیرا در نسخه‌ای آمده است: «حارث بن حرّاث» و در نسخه‌های دیگر آمده است: «حارث حرّاث» و عظیم‌آبادی گفته که در اکثر نسخه‌ها این گونه آمده و همین معتبر است[۳]. حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی در شرح این خبر فرموده است:

مراد از رود، جیحون است که رود بلخ در خراسان است و از «حارث» در غیر این حدیث یادی نشده و تنها از «مهدی» و «منصور» یاد شده و ابن حیّون آن را از طریق عبد الرزاق روایت کرده و در روایت او ذکری از «حارث» نیست و تنها در آن آمده است: «يَقُومُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي، عَلَى مُقَدِّمَتِهِ رَجُلٌ يُقَالُ لَهُ: الْمَنْصُورُ، يُوَطِّئُ لَهُ -أَوْ قَالَ: يُمَكِّنُ لَهُ- وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ نُصْرَتُهُ -أَوْ قَالَ:- إِجَابَتُهُ»؛ «مردی از فرزندانم قیام می‌کند، پیشرو لشکر او مردی است که به او منصور گفته می‌شود، برای او زمینه‌سازی می‌کند -یا فرمود: برای او تمکّن ایجاد می‌کند- بر هر مؤمنی واجب است که او را یاری دهد -یا فرمود: اجابت کند»؛ لذا من می‌ترسم که «حارث» را اصحاب حارث بن سریج به روایت افزوده باشند؛ چراکه او در سال ۱۱۶ هجری از خراسان خروج کرد، در حالی که مدّعی بود صاحب پرچم‌های سیاه (موعود) است، ولی اگر این لفظ صحیح باشد، مراد از آن مهدی است که به دلیل دگرگون کردن زمین، به «حارث» یعنی «شخم‌زننده» ملقّب شده است؛ چنانکه در حدیث حذیفة به دلیل اصلاح کردن امّت محمّد صلّی الله علیه و آله و سلّم، به «جابر» یعنی «ترمیم‌کننده‌ی شکستگی» ملقّب شده و مؤیّد آن سخن دیگر اوست که فرمود: «إِذَا رَأَيْتُمُ الرَّايَاتِ السُّودَ قَدْ جَاءَتْ مِنْ قِبَلِ خُرَاسَانَ فَائْتُوهَا، فَإِنَّ فِيهَا خَلِيفَةَ اللَّهِ الْمَهْدِيَّ»؛ «هرگاه پرچم‌های سیاه را دیدید که از خراسان می‌آیند به سوی آن‌ها بشتابید؛ چراکه خلیفه‌ی خدا مهدیّ در میان آن‌هاست». آری، این احتمال نیز وجود دارد که حدیث تصحیف شده باشد؛ چراکه در برخی کتب آمده است: «يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ وَرَاءِ النَّهْرِ يُقَالُ لَهُ: الْحَارِثُ، عَلَى مُقَدِّمَةِ رَجُلٍ يُقَالُ لَهُ: مَنْصُورٌ»؛ «مردی از فرارود خروج می‌کند که به او حارث گفته می‌شود، در پیش روی لشکر مردی که به او منصور گفته می‌شود» و بر این اساس، مراد از حارث «شعیب بن صالح» است؛ چنانکه آمده است: «تَخْرُجُ رَايَاتٌ سُودٌ، فِيهِمْ شَابٌّ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ، عَلَى مُقَدِّمَتِهِ رَجُلٌ مِنْ بَنِي تَمِيمٍ يُقَالُ لَهُ: شُعَيْبُ بْنُ صَالِحٍ»؛ «پرچم‌های سیاهی خروج می‌کنند که در آن‌ها جوانی از بنی هاشم است. پیشرو لشکر او مردی از بنی تمیم است که به او شعیب بن صالح گفته می‌شود» و مؤیّد آن چیزی است که روایت شده حاکی از اینکه شعیب بن صالح از سمرقند که در فرارود است خارج می‌شود؛ به این ترتیب که پس از اطلاع یافتن از خروج منصور، با پنج هزار نفر به سوی او بیرون می‌آید، پس با او بیعت می‌کند و فرماندهی لشکرش را بر عهده می‌گیرد و این وجهی بسیار محتمل است، اگر اصل، عدم تصحیف نبود و در هر حال، حدیث بر واجب بودن نصرت منصور دلالت دارد و به او به خاطر واجب بودن نصرتش «منصور» گفته می‌شود و نیز به دلیل سخن رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم درباره‌ی اصحابش که آنان «يُنْصَرُونَ»؛ «نصرت می‌یابند».[۴]

سخن آن جناب به پایان رسید و حاصل آن این است که بنا بر أظهر، «حارث» از القاب امام مهدی علیه السلام است که چه بسا پیش از ظهور خود در فرارود خواهد بود و منصور خراسانی او را همراهی خواهد کرد؛ چنانکه درباره‌ی پرچم‌های سیاهی که از خراسان خروج می‌کنند روایت شده است: «إِنَّ فِيهَا خَلِيفَةَ اللَّهِ الْمَهْدِيَّ»[۵]؛ «خلیفه‌ی خداوند مهدی در میان آن‌هاست» و در روایتی دیگر آمده است: «فَإِنَّ الْمَهْدِيَّ وَالنَّصْرَ مَعَهُمْ»[۶]؛ «هرآینه مهدی و نصر به همراه آنان هستند»؛ خصوصاً با توجّه به اینکه بعید نیست «نصر» تصحیف «منصور» باشد و در اصل روایت آمده باشد: «فَإِنَّ الْمَهْدِيَّ وَالْمَنْصُورَ مَعَهُمْ»؛ «هرآینه مهدی و منصور به همراه آنان هستند»؛ چنانکه در روایتی آمده است: «مِنَّا الْمَهْدِيُّ وَالْمَنْصُورُ»[۷]؛ «مهدی و منصور از ما هستند» و این معنای خبر ابو داوود را آشکار می‌کند و می‌تواند از باب روایتی باشد که درباره‌ی مهدی می‌گوید: «مِنَ الْمَغْرِبِ يَقُومُ، وَأَصْلُهُ مِنَ الْمَشْرِقِ، وَهُنَاكَ يَسْتَوِي قِيَامُهُ وَيَتِمُّ أَمْرُهُ»[۸]؛ «از مغرب قیام می‌کند، ولی اصلش از مشرق است و آنجا قیامش شکل می‌گیرد و کارش سامان می‌یابد».

به هر حال، اخبار حاکی از خروج مردی از خراسان بزرگ با پرچم‌های سیاه که به سوی مهدی دعوت می‌کند و زمینه‌ی حکومت او را فراهم می‌سازد، محدود به این خبر نیست و حضرت علامه حفظه الله تعالی آن چه در این باب روایت شده است را در کتابی با عنوان «الدّرّ المنضود في طرق حديث الرايات السّود» جمع‌آوری کرده و در بررسی خود به روایت ۴۷ تن از صحابه، تابعین و اهل بیت رسیده که از ۱۴۷ طریق وارد شده است و گروهی باور دارند که تأویل آن فرا رسیده و آن حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی است؛ چراکه او از خراسان بزرگ با پرچم‌های سیاه خارج شده است و به سوی مهدی دعوت می‌کند و زمینه‌ی حکومت او را فراهم می‌سازد، دقیقاً به همان صورتی که در اخبار آمده، ولی واقعیت آن است که او چنین ادّعایی نمی‌کند و شاید همو باشد، ولی به دلیل کراهتش از تکلّف و سخن گفتن درباره‌ی چیزهای غیر ضروری به این موضوع وارد نمی‌شود[۹]؛ چراکه خداوند او را با حقایقی روشن از ادّعا بی‌نیاز ساخته است؛ با توجّه به اینکه نهضت او نهضتی وهم‌آلود و ساختگی نیست تا بر چنین ادّعاهایی متّکی باشد، بلکه نهضتی متّکی بر حقایق عینی و محسوس است؛ چنانکه خروج او از خراسان بزرگ، حقیقتی عینی و محسوس است و پرچم‌های سیاه او، حقیقتی عینی و محسوس است و دعوت او به سوی مهدی و زمینه‌سازی‌اش برای حکومت او، حقیقتی عینی و محسوس است و کتاب بزرگ او «بازگشت به اسلام»، مهندسی علمی و فکری برای انقلاب جهانی است و همین طور کتاب کوچک او «هندسه‌ی عدالت» و بر این اساس، او از چنین ادّعایی بی‌نیاز است، مانند خورشید که نیازی ندارد بگوید خورشید است؛ چنانکه برخی یارانمان ما را خبر دادند، گفتند:

مردی از سرزمینی دور به نزد منصور هاشمی خراسانی آمد و پس از گفتگویی چند، دست او را گرفت و عرضه داشت: «من گواهی می‌دهم که تو همان زمینه‌ساز موعود مهدی هستی که پیامبر خداوند ما را به همراهی با او فرمان داد!» آن بزرگوار چون این سخن را شنید، بی‌درنگ دست خود را از دست آن مرد بیرون کشید و با عتابی به او فرمود:

دست از من بدار ای برادر! آیا این همه راه را از سرزمین خود آمده‌ای تا من را درباره‌ی دینم فریب دهی؟! به خدا سوگند من زمینه‌ی ظهور مهدی را می‌سازم، ولی اهمّیت نمی‌دهم که من را به چه چیز می‌نامی؛ زیرا من آسمان آبی را سقف خود و زمین خاکی را فرش خود نساخته‌ام و خود را مانند پاره‌سنگی در اقیانوس بلا نینداخته‌ام تا تو از سرزمین خویش بیایی و من را موعود بنامی! آیا من «پسر انسان» نیستم؟! پس من را «پسر انسان» بنام و در راهی که پیش گرفته‌ام همراهی‌ام کن؛ چراکه من به سوی مهدی رهسپارم و با تو یا بی تو به او خواهم رسید.

سپس در حالی که بر می‌خاست تا برود، با آواز بلند فرمود:

من ندا کننده‌ای پیش روی مهدی هستم که ندا می‌کنم: راه را باز کنید![۱۰]

اکنون ای «جوانان دوستدار مهدی»!

اگر به راستی «جوانان دوستدار مهدی» هستید، بدانید که یاری «زمینه‌ساز موعود ظهور مهدی» از این رو واجب نیست که «موعود» است، بل از این رو واجب است که «زمینه‌ساز ظهور مهدی» است؛ چراکه خداوند و رسولش به خاطر آن او را وعده داده‌اند. پس شما اگر به راستی «جوانان دوستدار مهدی» هستید، باید برای یاری «زمینه‌ساز ظهور مهدی» به پا خیزید، اگرچه او را «موعود» ندانید.

خوشا به حال کسانی که بصیرت دارند؛ چراکه آنان حق را در پس هزار پرده می‌بینند و بدا به حال کسانی که کورند؛ چراکه آنان حق را اگر چه در برابرشان باشد نمی‌بینند!

اما روایت مربوط به تقارن مرّیخ و زحل و دلالتش بر برخی حوادث نزدیک به ظهور مهدی، روایتی بسیار ضعیف است که اتّکاء به آن جایز نیست؛ خصوصاً با توجّه به اینکه مخالف با نواهی اسلام از نظر کردن در نجوم برای پیشگویی حوادث آینده است، هر چند مانند سحر واقعیّت داشته باشد.

↑[۱] . سنن أبي داود، ج۴، ص۱۷۷
↑[۲] . معجم أحاديث الإمام المهديّ للكوراني، ج۱، ص۳۹۶
↑[۳] . عون المعبود للعظيم آبادي، ج۱۱، ص۲۵۸
↑[۵] . الفتن لابن حماد، ج۱، ص۳۱۱؛ مسند أحمد، ج۳۷، ص۷۰؛ البدء والتاريخ للمقدسي، ج۲، ص۱۷۴؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۴، ۵۴۷؛ السنن الواردة في الفتن للداني، ج۵، ص۳۲؛ دلائل النبوة للبيهقي، ج۶، ص۵۱۶
↑[۶] . الملاحم لابن المنادي، ص۴۴
↑[۷] . برای این معنا نگاه کن به: الفتن لابن حماد، ج۱، ص۹۶؛ مصنف ابن أبي شيبة، ج۷، ص۵۱۳؛ فضائل الصحابة لأحمد بن حنبل، ج۲، ص۹۶۶؛ أنساب الأشراف للبلاذري، ج۴، ص۴۷؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۴، ص۵۵۹؛ دلائل النبوة للبيهقي، ج۶، ص۵۱۴؛ تاريخ بغداد للخطيب البغدادي، ج۹، ص۴۰۷.
↑[۸] . شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار لابن حيّون، ج۳، ص۳۶۴
↑[۹] . نگاه کن به: گفتار ۱۰ از گفتارهای پاکیزه‌ی آن جناب.
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
می‌توانید این مطلب را به زبان‌های زیر نیز مطالعه کنید:
اگر به زبان دیگری تسلّط دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید و ترجمه‌ی خود را برای ما بفرستید تا در پایگاه منتشر شود. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.