سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

لطفاً درباره‌ی ردّ مظالم و نحوه‌ی محاسبه و پرداخت آن توضیح دهید.

«مَظالِم» جمع «مَظْلَمَة» به معنای حقّ ضایع شده‌ی مردم است که باید بی‌درنگ به آنان برگردانده شود و برگرداندنش به آنان عقلاً به این ترتیب است که اگر جایشان معلوم است، باید بی‌درنگ به نزدشان رفت و در صورت استطاعت، حقّشان را به خودشان هرگاه زنده‌اند و وارثان‌شان هرگاه مرده‌اند، پرداخت و در صورت عدم استطاعت، از آنان مهلت یا حلالیت گرفت و اگر جایشان معلوم نیست، باید به دنبالشان گشت و اگر یافت نمی‌شوند، باید معادل حقّ آنان را از طرف آنان به مستحق صدقه داد یا در راه خداوند هزینه کرد تا هنگامی که یافت شوند. پس اگر یافت شدند و به صدقه یا هزینه‌ی انجام شده رضایت دادند، حقّشان را گرفته‌اند و اجر برای آنان است و اگر یافت شدند ولی به صدقه یا هزینه‌ی انجام شده راضی نشدند، باید حقّشان را پرداخت و اجر برای کسی است که صدقه و هزینه را انجام داده است. همچنین، اگر معلوم است که حقّی از مردم ضایع شده، ولی مقدار آن و هویّت صاحبانش معلوم نیست، باید بررسی کرد و اگر با بررسی معلوم نمی‌شود، باید از طرف صاحبانش آن قدر به مستحق صدقه داد یا در راه خداوند هزینه کرد تا یقین به برائت ذمّه حاصل شود؛ چراکه اشتغال ذمّه‌ی یقینی، برائت ذمّه‌ی یقینی می‌طلبد. افزون بر همه‌ی این‌ها، توبه و استغفار به درگاه خداوند ضروری است؛ چراکه ضایع کردن حقّ مردم و تأخیر در برگرداندنش به آنان، گناه محسوب می‌شود و مستوجب عذاب اخروی است؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿وَمَنْ يَظْلِمْ مِنْكُمْ نُذِقْهُ عَذَابًا كَبِيرًا[۱]؛ «و هر کس از شما که ظلم کند، او را عذابی بزرگ می‌چشانیم» و فرموده است: ﴿إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۚ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ[۲]؛ «بازخواست تنها از کسانی است که به مردم ظلم می‌کنند و در زمین به ناحق ستم می‌ورزند، آنان برایشان عذابی دردناک است» و فرموده است: ﴿إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ[۳]؛ «مگر کسی که ظلم کند، سپس خوبی را جایگزین بدی سازد، پس من آمرزنده‌ای مهربانم» و از جابر بن عبد الله، عبد الله بن عمر و برخی دیگر روایت شده است که گفتند: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: اتَّقُوا الظُّلْمَ، فَإِنَّ الظُّلْمَ ظُلُمَاتٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»[۴]؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: از ظلم بپرهیزید؛ چراکه ظلم، ظلمات روز قیامت است» و از عبد الله بن مسعود روایت شده است که گفت: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: إِنَّ إِبْلِيسَ يَئِسَ أَنْ تُعْبَدَ الْأَصْنَامُ بِأَرْضِ الْعَرَبِ، وَلَكِنَّهُ سَيَرْضَى بِدُونِ ذَلِكَ مِنْكُمْ: بِالْمُحَقَّرَاتِ مِنْ أَعْمَالِكُمْ، وَهِيَ الْمُوبِقَاتُ، فَاتَّقُوا الْمَظَالِمَ مَا اسْتَطَعْتُمْ، فَإِنَّ الْعَبْدَ يَجِيءُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَهُ مِنَ الْحَسَنَاتِ مَا يَرَى أَنَّهُ يُنْجِيهِ، فَلَا يَزَالُ عَبْدٌ يَقُومُ فَيَقُولُ: يَا رَبِّ إِنَّ فُلَانًا ظَلَمَنِي مَظْلَمَةً، فَيُقَالُ: امْحُوا مِنْ حَسَنَاتِهِ، حَتَّى لَا يَبْقَى لَهُ حَسَنَةٌ»[۵]؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: هرآینه ابلیس از بت‌پرستی در جزیرة العرب ناامید شده است، ولی به چیزی کمتر از آن از شما راضی خواهد شد: به چیزهایی از اعمالتان که حقیر می‌شمارید و آن‌ها هستند که شما را هلاک می‌کنند، پس تا جایی که می‌توانید از ظلم به مردم بپرهیزید؛ زیرا بنده در روز قیامت با نیکی‌هایی می‌آید که می‌پندارد او را نجات خواهند داد، ولی پیوسته کسی بر می‌خیزد و می‌گوید: خدایا! فلانی به من ظلم کرد، پس گفته می‌شود: از نیکی‌هایش محو کنید، تا آنکه هیچ نیکی برایش باقی نمی‌ماند» و از ابو هریرة روایت شده است که گفت: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: أَتَدْرُونَ مَنِ الْمُفْلِسُ؟ قَالُوا: المُفْلِسُ فِينَا يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ لَا دِرْهَمَ لَهُ وَلَا مَتَاعَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: المُفْلِسُ مِنْ أُمَّتِي مَنْ يَأْتِي يَوْمَ القِيَامَةِ بِصَلَاتِهِ وَصِيَامِهِ وَزَكَاتِهِ، وَيَأْتِي قَدْ شَتَمَ هَذَا، وَقَذَفَ هَذَا، وَأَكَلَ مَالَ هَذَا، وَسَفَكَ دَمَ هَذَا، وَضَرَبَ هَذَا، فَيَقْعُدُ فَيَقْتَصُّ هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْتَصَّ مَا عَلَيْهِ مِنَ الخَطَايَا أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَ عَلَيْهِ ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ»[۶]؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: آیا می‌دانید که مُفلِس چه کسی است؟ گفتند: ای رسول خدا! مُفلِس نزد ما کسی است که نه پولی دارد و نه کالایی، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: مُفلِس (حقیقی) از امّت من کسی است که در روز قیامت با نماز و روزه و زکاتش می‌آید، در حالی که کسی را دشنام داده و کسی را قذف کرده و مال کسی را خورده و خون کسی را ریخته و کسی را زده است، پس می‌نشیند و هر کدامشان حقّ خود را از نیکی‌های او بر می‌دارند، تا اینکه نیکی‌هایش به پایان می‌رسد پیش از آنکه حقّ همگان از او گرفته شود، پس از گناهان آنان برداشته می‌شود و بر او گذاشته می‌شود و سپس او را به دوزخ می‌اندازند». همچنین، از ابو هریرة روایت شده است که گفت: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: مَنْ كَانَتْ عِنْدَهُ مَظْلَمَةٌ لِأَخِيهِ فِي عِرْضٍ أَوْ مَالٍ، فَلْيَأْتِهِ فَلْيؤَدِّهَا إِلَيْهِ -وَفِي رِوایَةٍ أُخْرَی:- فَلْيَسْتَحِلَّهَا مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يُؤْخَذَ حِينَ لَا يَكُونُ دِينَارٌ وَلَا دِرْهَمٌ، وَإِنْ كَانَ لَهُ عَمَلٌ صَالِحٌ، أُخِذَ مِنْهُ بِقَدْرِ مَظْلَمَتِهِ، وَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ، أُخِذَ مِنْ سَيِّئَاتِ صَاحِبِهِ فَجُعِلَتْ عَلَيْهِ»[۷]؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: هر کس به برادر مسلمانش در مورد آبرو یا مال ظلمی کرده است، باید به نزد او برود و آن را جبران کند -و در روایتی دیگر آمده است:- از او حلالیت بگیرد، پیش از آنکه او را گرفتار سازند هنگامی که دینار و درهمی نیست و اگر برای او عمل صالحی باشد، از آن به مقدار ظلمش برگیرند و اگر نباشد، از گناهان کسی که به او ظلم کرده است برگیرند و بر عهده‌ی او بگذارند» و از عبد الله بن أُنیس روایت شده است که گفت: «سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: يَحْشُرُ اللَّهُ الْعِبَادَ عُرَاةً غُرْلًا بُهْمًا، قَالَ النَّاسُ: فَمَا بُهْمًا؟ قَالَ: لَيْسَ مَعَهُمْ شَيْءٌ، فَيُنَادِيهِمْ بِصَوْتٍ يُسْمَعُ مِنْ بُعْدٍ كَمَا يُسْمَعُ مِنْ قُرْبٍ: أَنَا الْمَلِكُ، أَنَا الدَّيَّانُ، لَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ أَهْلِ النَّارِ أَنْ يَدْخُلَ النَّارَ وَلِأَحَدٍ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ عِنْدَهُ مَظْلَمَةٌ، وَلَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ وَلِأَحَدٍ مِنْ أَهْلِ النَّارِ عِنْدَهُ مَظْلَمَةٌ، حَتَّى أَقُصَّهُ مِنْهُ، قَالُوا: وَكَيْفَ وَإِنَّمَا نَأْتِي اللَّهَ عُرَاةً غُرْلًا بُهْمًا؟ قَالَ: بِالْحَسَنَاتِ وَبِالسَّيِّئَاتِ»[۸]؛ «شنیدم رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم می‌فرماید: خداوند بندگان را برهنه، ختنه‌نشده و بُهْم محشور می‌کند، مردم گفتند: بُهْم چیست؟ فرمود: به همراهشان چیزی نیست، پس آنان را با صدایی که از دور مانند نزدیک شنیده می‌شود ندا می‌دهد: من فرمانروا هستم، من دادگستر هستم، هیچ یک از اهل دوزخ نمی‌تواند به دوزخ برود در حالی که حقّ کسی از اهل بهشت را ضایع کرده و هیچ یک از اهل بهشت نمی‌تواند به بهشت برود در حالی که حقّ کسی از اهل دوزخ را ضایع کرده است، تا اینکه حقّش را از او بگیرم، گفتند: چگونه؟! در حالی که ما برهنه، ختنه‌نشده و بی‌چیز به نزد خداوند می‌رویم! فرمود: با نیکی‌ها و گناهان» و از ابو سعید خدري روایت شده است که گفت: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: إِذَا خَلَصَ المُؤْمِنُونَ مِنَ النَّارِ حُبِسُوا بِقَنْطَرَةٍ بَيْنَ الجَنَّةِ وَالنَّارِ، فَيَتَقَاصُّونَ مَظَالِمَ كَانَتْ بَيْنَهُمْ فِي الدُّنْيَا حَتَّى إِذَا نُقُّوا وَهُذِّبُوا، أُذِنَ لَهُمْ بِدُخُولِ الجَنَّةِ، فَوَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ، لَأَحَدُهُمْ بِمَسْكَنِهِ فِي الْجَنَّةِ أَدَلُّ بِمَنْزِلِهِ كَانَ فِي الدُّنْيَا»[۹]؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: هنگامی که مؤمنان از دوزخ رهایی می‌یابند، بر روی پلی میان بهشت و دوزخ نگاه داشته می‌شوند، پس حقّ یکدیگر در دنیا را به هم می‌پردازند تا اینکه پاک و پیراسته می‌شوند، آن گاه به آنان اذن داده می‌شود که به بهشت درآیند، پس به کسی که جان محمّد به دست اوست سوگند، هر کدامشان خانه‌ی خود در بهشت را از خانه‌ی خود در دنیا آسان‌تر پیدا می‌کند».

↑[۱] . الفرقان/ ۱۹
↑[۲] . الشّوری/ ۴۲
↑[۳] . النّمل/ ۱۱
↑[۴] . مصنف ابن أبي شيبة، ج۷، ص۱۹۲؛ مسند أحمد، ج۱۱، ص۲۶؛ مسند الدارمي، ج۳، ص۶۳۶؛ صحيح البخاري، ج۳، ص۱۲۹؛ صحيح مسلم، ج۴، ص۹۹۶؛ سنن الترمذي، ج۴، ص۳۷۷؛ مسند البزار، ج۱۵، ص۱۵۲؛ الكافي للكليني، ج۲، ص۳۳۲؛ مسند الشهاب لابن سلامة، ج۱، ص۹۷؛ شعب الإيمان للبيهقي، ج۹، ص۵۲۹
↑[۵] . مسند أبي يعلى، ج۹، ص۵۷؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۲، ص۳۲؛ أمالي ابن بشران، ص۲۵۴؛ شعب الإيمان للبيهقي، ج۹، ص۵۳۸
↑[۶] . أحاديث إسماعيل بن جعفر، ص۳۲۷؛ مسند أحمد، ج۱۴، ص۴۳۷؛ صحيح مسلم، ج۴، ص۹۹۷؛ سنن الترمذي، ج۴، ص۶۱۳؛ مسند أبي يعلى، ج۱۱، ص۳۸۵؛ صحيح ابن حبان، ج۱۶، ص۳۵۹؛ السنن الكبرى للبيهقي، ج۶، ص۱۵۵
↑[۷] . مسند أبي داود الطيالسي، ج۴، ص۸۳؛ مسند ابن الجعد، ص۴۰۶؛ مسند أحمد، ج۱۵، ص۳۷۷؛ صحيح البخاري، ج۳، ص۱۲۹؛ سنن الترمذي، ج۴، ص۶۱۳؛ مسند أبي يعلى، ج۱۱، ص۴۱۳؛ حلية الأولياء وطبقات الأصفياء لأبي نعيم الأصبهاني، ج۶، ص۳۴۳؛ السنن الكبرى للبيهقي، ج۶، ص۱۰۸
↑[۸] . مسند ابن أبي شيبة، ج۲، ص۳۴۷؛ مسند أحمد، ج۲۵، ص۴۳۲؛ الأدب المفرد للبخاري، ص۳۳۷؛ مسند الحارث، ج۱، ص۱۸۸؛ السنّة لابن أبي عاصم، ج۱، ص۲۲۵؛ مسند الروياني، ج۲، ص۴۷۰؛ شرح مشكل الآثار للطحاوي، ج۹، ص۱۴۸؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۴، ص۶۱۸
↑[۹] . مسند أحمد، ج۱۸، ص۱۴۶؛ المنتخب من مسند عبد بن حميد، ص۲۹۱؛ صحيح البخاري، ج۳، ص۱۲۸؛ مسند أبي يعلى، ج۲، ص۴۰۴؛ صحيح ابن حبان، ج۱۶، ص۴۶۱؛ الإيمان لابن منده، ج۲، ص۸۱۴؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۲، ص۳۸۵؛ شعب الإيمان للبيهقي، ج۱، ص۵۲۳
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.