Ин рӯзҳо бо камоли таъассуф шоҳиди ҷилваҳои фаровоне аз ташаттут ва ихтилоф дар миёни мусалмонон ҳастим; Чароки ҷаҳони Ислом ба ошуфтабозоре аз фириқаҳо, гурӯҳҳо, ҷараёнҳо, аҳзоб ва наҳлаҳои мухталиф бо ҷиҳатгириҳои мутазод табдил шудааст ва ҳар даста аз мусалмонон ба сӯӣ яке аз онҳо гаройиш ёфтаанд ва дар баробари боқӣ мавзеъ гирифтаанд. Ҳар як аз ин фириқаҳо, гурӯҳҳо, ҷараёнҳо, аҳзоб ва наҳлаҳои мухталиф, мабноии хосси худро доранд ва шиъорҳои вежаеро барои муъаррифии урдугоҳи хеш сар медиҳанд. Ба илова, роҳбурдҳо ва равишҳои мутафовитеро низ дар пеш гирифтаанд ва чунон нисбат ба он инъитофнопазир ва ҷомиданд ки ба ҳеҷ ваҷҳ роҳбурдҳо ва равишҳои дигаронро бар наметобанд; Ҳамчунонки Худованд дар Қуръон ба чунин вазъияте дар миёни онон ишора намуда ва фармудааст: ﴿فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ زُبُرًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ﴾;[1] <<Пас корашонро миёни худ тика тика карданд, ҳар дастае ба чизе ки бо худ дорад хурсанд аст>>. Ин раванд ба ҷойе расидааст ки ба шакли фазоянда ва ғайри қобили таҳаммулӣ, фазои адоват ва мунозеъа дар миёни мусалмонон ба авҷи худ расида ва тафоҳум ва ҳамдилӣ аз миёни онон бардошта шудааст; То ҷойе ки метавон ба вузуҳ шадидтарин тақобулҳо ва душманиҳо ва фоҷеъабортарин низоъҳои хунинро дар миёни мусалмонон мушоҳида намуд, дар ҳоле ки чунин вогаройии амиқ ва мухосимоти густардае миёни кофирон ва мусалмонон дида намешавад!

Ба назар мерасад ки асли ин ихтилофот ва мунозиъот, мавзӯъи <<Хилофат>> аст. Агар чи ин мавзӯъ, мавзӯъи тозае талаққӣ намешавад ва аз баъди расули Худо (с) то кунун, ҳамвора мавзӯъи аслии ихтилофот ва мунозиъоти мусалмонон буда, вале ҳамакнун чунон густардагӣ ва амиқӣ пайдо карда ки ҳамаи маъодилоти сиёсӣ ва фарҳангии ононро таҳтулшуъо қарор дода ва умдаи афкор ва фаъолиятҳои ононро маътуф ба худ сохтааст. Ҳамакнун ҷоталабиҳо ва қудратгаройиҳои гурӯҳҳои мухталифи Исломӣ, дар пӯшиш талоши барои эҷоди хилофат, балои ҷони мусалмонон шуда ва фазои ҷавомеъи Исломиро ба шакли бесобиқае ба таниш ва бӯҳрон кашидааст. Лизо дар шаройити кунунӣ бисёр зарурӣ ба назар мерасад ки мусалмонон бар асоси мабонии яқинӣ ва муштараки Исломӣ, ба бознигарӣ дарбораи ин мавзӯъ бипардозанд то роҳе барои мудирияти ин бӯҳрон биёбанд ва ба сӯи ончи ки Ислом дар ин бора хоста ва Худованди мутаъол ирода фармудааст, раҳнамун шаванд.

Барои табйини мавзӯъи бунёдини хилофат дар Ислом лозим аст бидонем ки мабнои ҳокимияти сиёсӣ ба таври куллӣ наметавонад аз ду ҳол хориҷ бошад ва лизо ҳамаи фириқаҳо, ҷараёнҳо, аҳзоб ва наҳлаҳои Исломӣ, бо вуҷуди ҳамаи ихтилофи назарҳо, ногузир ба яке аз ин ду мабно боз мегарданд ва дар зейли он табақабандӣ мешаванд:

Мабнои аввал, инки таъйини ҳоким ва халифа барои мусалмонон ба уҳдаи худи онон аст; Ба ин маъно ки гурӯҳе аз онон ҳақ доранд ба гирди як нафар аз миёни худ, агарчи бар онон бартарии илмӣ ё ахлоқӣ надошта бошад, ҷамъ шаванд ва бо ӯ байъат намоянд. Ҳамчунин метавонанд дигаронро низ ба байъат бо халифаи дилхоҳи худ ва пазириши ҳокимияташ даъват ва ҳатто икроҳ намоянд. Ба ин тартиб он фарди баргузида тавассути ақалиятӣ аз мардум, барои ҳокимият бар кулли онон машруъият меёбад ва ҳукумати ӯ ҳукумати мавриди ризоии Худованд ва хилофати ӯ хилофати расули Худо (с) дониста мешавад, агарчи бо қаҳр ва ғалаба ва ҳатто куштори бархӣ аз мусалмонон бар рӯӣ кор омада бошад! Тардиде нест ки то имрӯз қироъати расмии мусалмонон пиромуни хилофати Исломӣ ҳамин будааст ва ончи имрӯз бар ҷаҳони Ислом соя афкандааст, натиҷаи чунин рӯйкарде маҳсуб мешавад. Ҳар рӯз шоҳиди он ҳастем ки дар минтақае аз манотиқи Исломӣ, гурӯҳе аллами хилофат бармеафрозад ва фардеро ба унвони халифаи Худо ва Расул (с) дар миёни худ бар мегузинанд ва бо ӯ байъат менамоянд! Ба илова, ҳар кадом аз ин гурӯҳҳо на танҳо худро муддаъӣ хилофат мешуморанд, балки таҳаммули онро надоранд ки касони дигаре низ монанди онон, иддаъои хилофат ва ё ҳатто имороти Исломӣ кунанд, лизо бар сари ин мавзӯъ бо якдигар ба мухосима ва низоъ бармехезанд ва якдигарро ба хотири адами пазириши хилофати мавриди иддаъояшо, такфир мекунанд ва шойистаи марг мепиндоранд!

Тардиде нест ки ончи ин мабнои инҳирофӣ то имрӯз ба бор оварда, барои исботи бутлон ва нодурустияшон кофӣ аст; Чароки пеш аз ҳар чиз коркрдҳо ва табаъоти нобаҳанҷор ва фоҷиъаофарини он авҷи фасод ва нокоромадияшонро маълум месозад. Тавзиҳ онки мо дар тӯли солиёни дароз аз даҳаҳои оғозини торихи Ислом то кунун ба вузуҳ шоҳиди паёмадҳои суъ ва таволии фосиди чунин қироъате ҳастем. Аз ҳамон оғоз, силсилаҳо ва ҳукуматҳои золиме монанди банӣ Умая ва банӣ Аббос бо тавҷиҳоте бар сари кор омаданд ва дар қуруни охир низ низомҳои мустабид ва диктотуриҳои кишварҳои Исломӣ ҳамагӣ бо тағаллуб бар муслимин ва бо баҳрагирӣ аз зӯри сари найза бар онон мусаллат шуданд, то ҷойе ки қатъан метавон гуфт фардгароии мавҷуд ва истебдоди ҳоким дар бисёрӣ аз кишварҳои Исломӣ аз натоиҷ ва паёмадҳои шуми чунин қироъате аст. Бо ин ҳол, ҳамаи гурӯҳои шинохта шудаи феълӣ дар ҷаҳони Ислом, аз қибали Доъиш, Толибон, Ал-қоъида ва Ат-таҳрир, аз ин рӯйкард табаъият мекунанд...