پاسخ پرسش شما به ترتیب زیر است:

اولاً استعمال مواد مخدّر، بدون تردید حرام است؛ چراکه از یک سو به بدن آسیب‌های جدّی و خانمان‌سوز می‌رساند، در حالی که خداوند فرموده است: ﴿وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ﴾[۱]؛ «خود را با دستانتان به هلاکت نیندازید» و از سوی دیگر مصداق بارز اضاعه‌ی مال شمرده می‌شود، در حالی که خداوند فرموده است: ﴿وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا ۝ إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا﴾[۲]؛ «و (مال خود را) تلف نکن؛ چراکه تلف کنندگان (مال) برادران شیاطین هستند و شیطان پروردگارش را بسیار ناسپاس است»؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ الْهَاشِمِيَّ الْخُرَاسَانِيَّ يَقُولُ: مَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَشْرَبُ تِرْيَاكًا، أَوْ يَتَعَلَّقُ تَمِيمَةً، أَوْ يَقُولُ الشِّعْرَ مِنْ قِبَلِ نَفْسِهِ»[۳]؛ «شنیدم منصور هاشمی خراسانی می‌فرماید: رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم هرگز تریاک استعمال نمی‌کرد و نظربند نمی‌بست و از نزد خود شعر نمی‌سرود».

و یکی دیگر از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنِ التِّرْيَاكِ، فَقَالَ: إِنَّهُ كَالْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ، فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ، وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا، فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ، قُلْتُ: إِنَّ مِنَ الْفُقَهَاءِ مَنْ يَسْتَعْمِلُهُ! قَالَ: مَاذَا تُرِيدُ مِنَ الْفُقَهَاءِ؟! وَهَلِ الْفُقَهَاءُ إِلَّا رِجَالٌ مِنَ النَّاسِ؟!»[۴]؛ «از منصور درباره‌ی تریاک پرسیدم، پس فرمود: هرآینه آن مانند خمر و قمار است که در آن دو گناهی بزرگ و منافعی برای مردم است و گناه آن دو از نفع آن دو بزرگ‌تر است، پس از آن اجتناب کنید، باشد که رستگار شوید، گفتم: از فقها کسانی هستند که آن را استعمال می‌کنند! فرمود: از فقها چه می‌خواهی؟! آیا فقها جز شماری از مردم هستند؟!».

ثانیاً در حرمت استعمال دخانیّات مانند حرمت استعمال موادّ مخدّر، جای تأمّل و اشکالی نیست؛ چراکه استعمال آن‌ها نیز مانند استعمال موادّ مخدّر، منشأ امراض مهلک و مصداق اضاعه‌ی مال است؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنِ الْبَنْجِ، فَقَالَ: ذَاكَ مِنْ إِخْوَانِهَا -يَعْنِي الْخَمْرَ! ثُمَّ قَالَ: مَنْ أَخَذَ سِيجَارًا فَقَدْ أَخَذَ جَمْرَةً مِنَ النَّارِ! قُلْتُ: قَبَّحَ اللَّهُ إِمَامَ قَوْمٍ قَدْ فُتِنَ بِالْأَنَابِيبِ! فَتَأَمَّلَ قَلِيلًا ثُمَّ قَالَ: دَعْ عَنْكَ هَذَا»[۵]؛ «از منصور درباره‌ی حشیش پرسیدم، پس فرمود: این از برادران آن -یعنی خمر- است! سپس فرمود: هر کس سیگاری را در دست بگیرد، هرآینه اخگری از آتش (جهنّم) را در دست گرفته است! گفتم: خداوند زشت کند امام قومی را که شیفته‌ی پیپ‌هاست! آن جناب اندکی تأمّل کرد و سپس فرمود: این (موضوع) را واگذار».

و یکی دیگر از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَمِعْتُ خَيْرَ مَنْ رَأَيْتُهُ يَقُولُ: التَّدْخِينُ لَذَّةُ أَصْحَابِ النَّارِ، وَسَمِعْتُهُ يَنْهَى عَنِ الصَّلَاةِ خَلْفَ مَنْ يَسْتَعْمِلُ السِّيجَارَ»[۶]؛ «از بهترین کسی که دیده‌ام شنیدم که می‌فرماید: دود کردن، لذّت اهل دوزخ است و شنیدم که از نماز گزاردن پشت سر کسی که سیگار می‌کشد، نهی می‌فرماید».

و یکی دیگر از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«رَأَى الْمَنْصُورُ رَجُلًا يُدَخِّنُ فَقَالَ لَهُ: أَيُعْجِبُكَ الدُّخَانُ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: ﴿فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ ۝ يَغْشَى النَّاسَ ۖ هَذَا عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾![۷]، فَأَلْقَى الرَّجُلُ سِيجَارَهُ لَمَّا سَمِعَ هَذَا وَقَالَ: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ»[۸]؛ «منصور مردی را دید که (سیگاری در دست دارد و) دود می‌کند، پس به او فرمود: آیا دود را خوش می‌داری؟ گفت: بله، فرمود: <پس منتظر روزی باش که آسمان دودی آشکار می‌آورد؛ مردم را فرا می‌گیرد، آن عذابی دردناک است!>، پس مرد چون این سخن را شنید سیگار خود را انداخت و گفت: از خداوند آمرزش می‌طلبم و به سوی او توبه می‌کنم».

ثالثاً از آنچه گذشت دانسته می‌شود که خرید و فروش موادّ مخدّر و دخانیّات جایز نیست؛ زیرا قاعده در اسلام، حرمت خرید و فروش هر چیزی است که استعمال آن حرام است؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ: ثَمَنُ الْكَلْبِ الَّذِي يُعْبَثُ بِهِ سُحْتٌ، وَثَمَنُ الدُّخَانِ سُحْتٌ»[۹]؛ «شنیدم منصور می‌فرماید: پول سگی که با آن بازی می‌شود حرام است و پول دود حرام است».

و برخی دیگر از یارانمان ما را خبر دادند، گفتند:

«تَحَاكَمَ إِلَيْهِ رَجُلَانِ يَخْتَصِمَانِ، فَقَالَ أَحَدُهُمَا: إِنَّ هَذَا دَفَعَ إِلَيَّ حَشِيشًا فَشَرِبْتُهُ، ثُمَّ جَاءَنِي يَطْلُبُ أَجْرَهُ، وَغَالَى! فَقَالَ الْـآخَرُ: مَا وَهَبْتُهُ لَهُ، وَإِنَّمَا بِعْتُهُ! فَغَضِبَ وَقَالَ: إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَسْقِي أَخَاهُ سَمًّا لِيَقْتُلَهُ، ثُمَّ يَأْتِيهِ يَطْلُبُ أَجْرَهُ؟! لَا أَجْرَ لَهُ، وَلَا كَرَامَةَ»[۱۰]؛ «دو مرد در حالی که با یکدیگر نزاع می‌کردند، داوری را به نزد آن جناب آوردند، پس یکی از آن دو گفت: این مرد به من حشیشی داد و من آن را استعمال کردم، سپس به نزد من آمد و بهای آن را از من طلبید و قیمتش را بالا برد! مرد دیگر گفت: آن را به او نبخشیدم، بلکه فروختم! پس آن جناب به خشم آمد و فرمود: هرآینه یکی از شما به برادرش سمّی می‌دهد تا او را بکشد و سپس به نزد او می‌آید و بهایش را می‌طلبد؟! بهایی برای او نیست و ارزشی ندارد».

با این وصف، کسی که موادّ مخدّر و دخانی را می‌فروشد مستحقّ ثمن آن‌ها نیست و اگر ثمن آن‌ها را بگیرد، چیز حرامی را گرفته و مال مردم را به باطل خورده، در حالی که خداوند فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ﴾[۱۱]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! اموال یکدیگر را میانتان به باطل نخورید»؛ همچنانکه دادن ثمن آن‌ها به او توسّط خریدار نیز جایز نیست؛ چراکه خداوند فرموده است: ﴿وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا﴾[۱۲]؛ «و اموال‌تان را که خداوند برای شما پشتوانه‌ای قرار داده است به سفیهان ندهید»؛ بلکه بعید نیست فروشندگان و خریداران عمده‌ی این گونه مواد، افساد کنندگانی در زمین و شایسته‌ی کیفر محاربان باشند؛ چراکه تبعات مرگبار شیوع این موادّ سمّی در میان مسلمانان پوشیده نیست، تا حدّی که می‌توان اقدام به آن را مانند اقدام به قتل عمد دانست و خداوند به هر چیزی آگاه است.