لطفاً بفرمایید منظور از رنگ خدا در آیهی «صِبْغَةَ اللَّهِ ۖ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً ۖ وَنَحْنُ لَهُ عَابِدُونَ» (البقرة/ ۱۳۸) چیست؟ بهترین رنگ در اسلام برای پوشش مردها چه رنگی است؟ بهترین رنگ برای پوشش زنها چه رنگی است؟ آیا چادر زنهای مسلمان حتماً باید سیاه باشد؟
منظور از ﴿صِبْغَةَ اللَّهِ﴾ در آیهی مذکور، رنگی معنوی است که خداوند زده و از این جهت، به او نسبت داده شده، مانند ﴿فِطْرَتَ اللَّهِ﴾[۱] به معنای چیزی که خداوند آفریده و آن ایمان است که آثارش مانند رنگی بر مؤمنان نمایان است. اما بهترین رنگ برای پوشش مؤمنان سفید است؛ چنانکه در روایتی از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم رسیده است: «الْبَسُوا الْبَيَاضَ فَإِنَّهُ أَطْيَبُ وَأَطْهَرُ وَكَفِّنُوا فِيهِ مَوْتَاكُمْ»[۲]؛ «سفید بپوشید؛ چراکه آن نیکوتر و پاکیزهتر است و مردگانتان را در آن کفن کنید» و در روایتی دیگر از آن حضرت رسیده است: «لَيْسَ مِنْ لِبَاسِكُمْ شَيْءٌ أَحْسَنَ مِنَ الْبَيَاضِ فَالْبِسُوهُ وَكَفِّنُوا فِيهِ مَوْتَاكُمْ»[۳]؛ «هیچ یک از پوششهای شما بهتر از سفید نیست، پس آن را بپوشید و مردگانتان را در آن کفن کنید» و در روایتی دیگر رسیده است: «إِنَّ عَلِيًّا عَلَيْهِ السَّلَامُ كَانَ لَا يَلْبَسُ إِلَّا الْبَيَاضَ أَكْثَرَ مَا يَلْبَسُ وَيَقُولُ: فِيهِ تَكْفِينُ الْمَوْتَى»[۴]؛ «علی علیه السلام در بیشتر اوقات سفید میپوشید و میفرمود: تکفین مردگان در آن است». بنابراین، برای مسلمانان مستحبّ است که سفید بپوشند و در این زمینه فرقی میان زنان و مردان نیست و پوشش سیاه که ضدّ سفید است، برای آنان کراهت دارد؛ خصوصاً با توجّه به اینکه لباس ظالمان بوده است[۵]. آری، ظاهر آن است که پوشش سیاه برای پا مانند کفش، خُف و جوراب و برای سر مانند عمامه، قلنسوه و کلاه کراهتی ندارد؛ چراکه متبادر از لباس، تنپوش است، نه پایپوش و سرپوش؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ﴾[۶]؛ «ای بنی آدم! بر شما لباسی نازل کردهایم که عورتتان را میپوشاند» و فرموده است: ﴿يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْآتِهِمَا﴾[۷]؛ «(شیطان) لباس آن دو را در میآورد تا عورتشان را نشانشان دهد» و این سازگار با سیرهی عملی علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی است؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت: «رَأَيْتُ عَلَى الْمَنْصُورِ قَمِيصًا أَبْيَضَ وَقَلَنْسُوَةً سَوْدَاءَ»[۸]؛ «بر منصور پیراهنی سفید و قلنسوهای سیاه دیدم».
همان طور که مستحضرید، چادر در ایران و تقریباً همهی کشورهای مسلمان به رنگ سیاه است. حال سؤال این است که آیا ما باید به خاطر مکروه بودن رنگ سیاه، عرف را زیر پا بگذاریم و زنان، دختران و خواهران خود را با چادر رنگی، هر چند تیره، به خیابان بفرستیم تا انگشتنما شوند؟ موضع شرع در برابر این عرف چیست؟
متأسفانه این تنها موردی نیست که عرف در آن بر خلاف شرع شکل گرفته است. موارد بسیاری وجود دارند که مردم در آنها سلایق و اهواء خود را به آموزههای خداوند و پیامبرش ترجیح دادهاند و روزگاری بر این حال زندگی کردهاند بدون اینکه با تذکّری از جانب عالمانشان مواجه شوند، تا اینکه به آن عادت کردهاند و هر حال دیگری جز آن را عجیب و حتّی ناپسند شمردهاند! مانند داستان مردی که وارد قریهای شد و دید که اهل آن به بیماری خارش مبتلا هستند، تا حدّی که پیوسته خود را میخارانند و به قدری با این کار انس گرفتهاند که میپندارند یک کار عادی است! مرد به سبب دلسوزی و خیرخواهی از آنان خواست که خود را معالجه کنند، ولی آنان با تعجّب به او گفتند که رفتار آنان عادی است و این اوست که غیر عادی رفتار میکند و باید خود را از بیماری «نخاراندن» معالجه کند! این گونه است که اسلام کاملاً وارونه شده است و ارزشها جای خود را به ضدّ ارزشها دادهاند!
خوشبختانه در این مورد خاص، حکم شرع حرمت پوشیدن لباس سیاه نیست و از این رو، امکان مدارا و مماشات با عرف -در صورتی که اصلاح آن ممکن نباشد- وجود دارد. از نظر شرع، پوشیدن لباس سیاه مکروه است، ولی پوشیدن لباس شهرت که موجب انگشتنما شدن میان مردم میشود، حرام است و طبیعتاً اجتناب از حرام بر اجتناب از مکروه مقدّم است. بنابراین، اگر پوشیدن لباس غیر سیاه در کشور شما متعارف نیست، تا حدّی که موجب انگشتنما شدن شما میان مردم میشود، اشکالی ندارد که لباس سیاه بپوشید، اگر قادر به تغییر عرف نیستید. هر چند غیر سیاه، شامل رنگهای مختلف از جمله رنگهای تیرهتر میشود که ممکن است برخی از آنها موجب انگشتنما شدن نباشند؛ چنانکه به عنوان نمونه، زنان در افغانستان، چادری به رنگ آبی میپوشند، ولی اگر گمان میکنید که فرقی میان رنگها نیست و همهی آنها به استثنای سیاه، موجب انگشتنما شدن شما میان مردم میشوند، پوشیدن لباس سیاه برای شما مکروه نیست.