پنج شنبه ۱۲ مهر (میزان) ۱۴۰۳ هجری شمسی برابر با ۲۹ ربیع الأوّل ۱۴۴۶ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 پرسش جدید: یکی از مواردی که علامه فرموده‌اند خمس به آن‌ها تعلق می‌گیرد، سود هنگفتی است که بیش از مخارج باشد. سؤال این است که اگر معامله‌ای انجام دهیم و سود هنگفتی به دست آوریم، آیا باید اول بدهی‌ها و نذرها را بپردازیم و بعد از هر چه ماند، خمس را حساب کنیم، یا اینکه اول باید خمس را حساب کنیم و بعد از هر چه ماند، بدهی‌ها و نذرهای‌مان را بپردازیم؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: دو گفتار از آن جناب در بیان اینکه پیامبر و جانشینان او دارای ولایت تکوینی یا تشریعی نیستند و ولایت تکوینی و تشریعی تنها برای خداوند است. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نکته‌ی جدید: نکته‌ی «عید منتظران» نوشته‌ی «حسنا منتظر المهدی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر در این باره؛ حدیث ۲۱. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. نقد جدید: حضرت علامه در نامه‌ی شماره‌ی ۶ فرموده‌اند: «هر چیزی غیر خدا که شما را به خود مشغول کند، شیطان است». می‌خواستم منظور ایشان از این جمله را بدانم. مثلاً اگر درگیر شغلی بودیم برای امرار معاش خود و خانواده باز هم شیطان است؟ برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

منظور از سفّاح، منصور و مهدی در روایت «مِنَّا السَّفَّاحُ، وَمِنَّا الْمَنْصُورُ، وَمِنَّا الْمَهْدِيُّ»؛ «سفّاح از ماست و منصور از ماست و مهدی از ماست»، چه کسانی هستند؟ آیا این روایت که توسّط ابن عبّاس و ابو سعید خدری از پیامبر و همچنین، توسّط برخی از ابو جعفر باقر علیه السّلام نقل شده، جعلی است؟ اگر نه، آیا منظور از آن، تأیید افراد مذکور است؟ با توجّه به اینکه سفّاح، در روایت ابو سعید مذمّت شده است. ممنون می‌شوم اگر مفهوم و مصادیق این روایت را مشخّص نمایید.

خدا شما، آقایمان منصور و مهدی را از خطرات حفظ نماید. متشکّرم

نام «منصور» و «سفّاح»، غالباً در کنار نام «مهدی» ذکر شده و این دلیل بر ارتباط و همسویی آنان با یکدیگر است. در برخی روایات نیز تصریح شده که منصور، وزیر و خلیفه‌ی مهدی است؛ همچنانکه از برخی روایات برداشت می‌شود که سفّاح خلیفه‌ی منصور است. بنابراین، شکّی نیست که این دو در روایات مانند مهدی تأیید شده‌اند؛ همچنانکه به عنوان مثال، تعبیر «مِنَّا»[۱]؛ «از ماست» در روایت پیامبر، ظاهر در تأیید است؛ خصوصاً با توجّه به سخن ابراهیم علیه السلام که فرموده است: ﴿فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي[۲]؛ «پس هر کس از من پیروی کند، او از من است» و در روایت ابو سعید نیز مذمّت صریحی برای سفّاح دیده نمی‌شود؛ چراکه عبارت «وَأَمَّا السَّفَّاحُ فَهُوَ يَسْفَحُ الْمَالَ وَالدَّمَ»[۳]؛ «و اما سفّاح، پس مال و خون را خواهد ریخت»، می‌تواند ناظر به مال و خون دشمنان خداوند باشد؛ چنانکه امثال این مضمون، درباره‌ی مهدی نیز روایت شده و منظور از آن‌ها همین است.

 با این حال، برخی احتمال داده‌اند که روایات مذکور، ساخته‌ی حاکمان عبّاسی باشد؛ با توجّه به اینکه سه حاکم نخست آنان، خود را سفّاح، منصور و مهدی نامیدند، ولی این احتمال معقول نیست؛ چراکه سفّاح، منصور و مهدی، در اصل و از ابتدا نام‌های آن سه نبود، بل القابی بود که بعداً در هنگام دعوت به سوی حکومت‌شان، بر خود نهادند، در حالی که اگر اراده و توان لازم برای جعل چنین روایاتی به سود خود را داشتند، نام‌های خود را ذکر می‌کردند، نه القابی کلّی و بیگانه که به ذات خود هیچ ارتباطی با آنان نداشت. بنابراین، به نظر می‌رسد که آن سه، با نظر به وجود این القاب در روایات، آن‌ها را برای خود انتخاب کرده‌اند تا خود را مصداق آن‌ها وانمود کنند؛ همچنانکه با انتخاب پرچم‌های سیاه برای داعی خود -ابو مسلم خراسانی- کوشیده‌اند که خود را مصداق پرچم‌های سیاه خراسانی موعود -زمینه‌ساز ظهور مهدی و پایه‌گذار حکومت او- وانمود کنند، در حالی که مصداق این روایات، صرفاً با یک لقب و پرچم شناخته نمی‌شود تا به سادگی قابل جعل و تزویر باشد، بلکه با اندیشه، آرمان، راه و روش شناخته می‌شود؛ اندیشه، آرمان، راه و روشی عینی و مشهود که تماماً مطابق با حق و مبتنی بر زمینه‌سازی برای ظهور و حکومت مهدی است و تبعاً قابل جعل و تزویر توسّط ظالمان و گمراهان نیست. از اینجا دانسته می‌شود که مردم نباید به صفات ظاهری و اعتباری داعیان بنگرند، بلکه باید به دعوت آنان توجّه کنند و اندیشه، آرمان، راه و روش آنان را در ترازوی عقل و شرع قرار دهند تا از حقّانیّت یا بطلان آنان و تبعاً تطابق یا عدم تطابقشان با روایات مرتبط، آگاهی یابند.

↑[۱] . مصنف ابن أبي شيبة، ج۷، ص۵۱۳؛ فضائل الصحابة لأحمد بن حنبل، ج۲، ص۹۶۶؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۴، ص۵۵۹؛ تاريخ بغداد للخطيب البغدادي، ج۱، ص۸۴؛ تاريخ دمشق لابن عساكر، ج۳۲، ص۳۰۳
↑[۲] . إبراهیم/ ۳۶
↑[۳] . تاريخ بغداد للخطيب البغدادي، ج۱۱، ص۴۷؛ تاريخ دمشق لابن عساكر، ج۳۲، ص۳۰۲
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.