جمعه ۲۶ بهمن (دلو) ۱۴۰۳ هجری شمسی برابر با ۱۵ شعبان ۱۴۴۶ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 پرسش جدید: از شما بزرگواران تقاضا دارم که حدود غیرت اسلامی را برای مرد مسلمان نسبت به زنان خانواده‌اش بیان کنید. برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. نکته‌ی جدید: نکته‌ی «باغ نارنجی» نوشته‌ی «فاطمه وحیدی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: چهار گفتار از آن جناب در بیان احکام سجده‌ی سهو. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر در این باره؛ حدیث ۲۱. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. نقد جدید: حضرت علامه در نامه‌ی شماره‌ی ۶ فرموده‌اند: «هر چیزی غیر خدا که شما را به خود مشغول کند، شیطان است». می‌خواستم منظور ایشان از این جمله را بدانم. مثلاً اگر درگیر شغلی بودیم برای امرار معاش خود و خانواده باز هم شیطان است؟ برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

آیا حکم شکّ در وضو برای دائم الوضوء نسبت به دیگران متفاوت است؟ اگر کسی که عادت دارد بعد از حدث وضو بگیرد، شک کند که آیا وضو گرفته است یا نه، باید چه کند؟

این از موارد تعارض میان «اصل» و «ظاهر» است؛ زیرا اصل این است که شخص بعد از حدث وضو نگرفته و ظاهر این است که طبق معمول وضو گرفته است و در این موارد باید اصل را ترجیح دهد، مگر اینکه موجب بطلان عمل شود؛ مانند کسی که در سجده شک می‌کند که آیا رکوع را انجام داده یا نه؛ با توجّه به اینکه اصل، عدم انجام آن و ظاهر، انجام آن است، ولی اگر اصل را ترجیح دهد، سجده‌ی او باطل می‌شود، در حالی که خداوند فرموده است: ﴿لَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ[۱]؛ «اعمال خود را باطل نکنید». بنابراین، باید ظاهر را ترجیح دهد؛ چنانکه روایت شده است: «إِنْ شَكَّ فِي الرُّكُوعِ بَعْدَ مَا سَجَدَ فَلْيَمْضِ، كُلُّ شَيْءٍ شَكَّ فِيهِ مِمَّا قَدْ جَاوَزَهُ وَدَخَلَ فِي غَيْرِهِ فَلْيَمْضِ عَلَيْهِ»[۲]؛ «اگر بعد از اینکه به سجده رفت، درباره‌ی رکوع شک کرد، ادامه می‌دهد. به طور کلّی، هرگاه درباره‌ی چیزی شک کرد که از آن عبور کرده و وارد غیر آن شده است، ادامه می‌دهد». هر چند این از جهت دیگری نیز می‌تواند باشد و آن اینکه ورود او به عمل بعدی، از یقین او به عمل قبلی حکایت دارد؛ با توجّه به اینکه اگر یقین نداشت، وارد عمل بعدی نمی‌شد و شکّ بعد از یقین معتبر نیست؛ چنانکه روایت شده است: «لِأَنَّكَ كُنْتَ عَلَى يَقِينٍ مِنْ طَهَارَتِكَ ثُمَّ شَكَكْتَ، فَلَيْسَ يَنْبَغِي لَكَ أَنْ تَنْقُضَ الْيَقِينَ بِالشَّكِّ أَبَدًا»[۳]؛ «چراکه تو به طهارت خود یقین داشتی و سپس شک کردی، پس هرگز شایسته نیست که یقین را با شک نقض کنی».

في الجملة، کسی که پیش از نماز شک کرده که آیا وضو گرفته است یا نه، باید وضو بگیرد، اگرچه عادت به وضو گرفتن بعد از حدث داشته باشد؛ چراکه ترک عادت به خاطر عجله یا فراموشی، محتمل است، مگر اینکه یقین داشته باشد که وضو گرفته و شک داشته باشد که وضویش باطل شده است یا نه؛ چراکه در این صورت، واجب نیست وضو بگیرد. همچنین، کسی که پس از نماز شک کرده است که آیا پیش از نماز وضو گرفته بود یا نه، نباید به شکّ خود اعتنا کند؛ خواه از این جهت که موجب بطلان نماز او می‌شود و خواه از این جهت که شکّ بعد از یقین است، مگر اینکه به یاد آورد که وضو نگرفته بود؛ چراکه در این صورت، باید وضو بگیرد و نماز خود را إعاده کند.

ضمناً استحباب وضو برای کسی که قصد نماز ندارد، ثابت نیست، بلکه مداومت بر آن می‌تواند بدعت یا تکلّف باشد؛ چنانکه روایت شده است: «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ خَرَجَ مِنَ الْخَلَاءِ، فَقِيلَ لَهُ: أَلَا تَتَوَضَّأُ؟ فَقَالَ: مَا أُرِيدُ أَنْ أُصَلِّيَ فَأَتَوَضَّأَ»[۴]؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از قضاء حاجت آمد، پس به او گفته شد: آیا وضو نمی‌گیری؟ پس فرمود: قصد نماز ندارم تا وضو بگیرم»، یا فرمود: «إِنَّمَا أُمِرْتُ بِالْوُضُوءِ إِذَا قُمْتُ إِلَى الصَّلَاةِ»[۵]؛ «تنها هنگامی به وضو امر شده‌ام که قصد نماز دارم» و خداوند فرموده است: ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ[۶]؛ «برای شما در رسول خدا الگویی نیکوست».

↑[۱] . محمّد/ ۳۳
↑[۲] . تهذیب الأحکام للطوسي، ج۲، ص۱۵۳
↑[۳] . علل الشرائع لابن بابویه، ج۲، ص۳۶۱؛ تهذیب الأحکام للطوسي، ج۱، ص۴۲۲
↑[۴] . مسند أبي داود الطيالسي، ج۴، ص۴۸۱؛ مسند ابن الجعد، ص۲۴۸؛ مصنف ابن أبي شيبة، ج۵، ص۱۳۴؛ مسند أحمد، ج۴، ص۳۴۶؛ مسند الدارمي، ج۱، ص۵۹۳؛ صحيح مسلم، ج۱، ص۱۹۴؛ مسند الحارث، ج۲، ص۵۷۶؛ مسند السراج، ص۴۲؛ مستخرج أبي عوانة، ج۳، ص۴۶؛ شرح معاني الآثار للطحاوي، ج۱، ص۹۰
↑[۵] . مسند أحمد، ج۴، ص۳۳۵، ج۵، ص۳۷۲؛ المنتخب من مسند عبد بن حميد، ص۲۳۰؛ سنن أبي داود، ج۳، ص۳۴۵؛ سنن الترمذي، ج۳، ص۴۲۶؛ سنن النسائي، ج۱، ص۸۵؛ صحيح ابن خزيمة، ج۱، ص۲۳؛ الکامل لابن عدي، ج۲، ص۲۳۳
↑[۶] . الأحزاب/ ۲۱
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر به زبان دیگری تسلّط دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید و ترجمه‌ی خود را برای ما بفرستید تا در پایگاه منتشر شود. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.