سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

۱ . نگاه کردن به چشمان و گردی صورت زن نامحرم با چه شرایطی گناه محسوب نمی‌شود؟

۲ . در مورد مردی که عاشق زنی شده و او را زیر نظر دارد و به طور مداوم به او نگاه می‌کند به طوری که این نگاه غیرطبیعی مرد از جانب زن کاملاً احساس می‌شود، می‌توان گفت که مرد در حال گناه است و اسیر هوای نفس خود است؟

خداوند برای تزکیه‌ی انسان و رساندن او به حیات طیّبه در پرتو عقلی سلیم و محیطی مناسب، احکامی وضع فرموده که یکی از آن‌ها این است: ﴿قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ۚ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ ۝ وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا[۱]؛ «به مردان مؤمن بگو که چشم‌های خود را فرو دارند و شرمگاه خود را نگاه دارند، آن برایشان پاکیزه‌تر است، هرآینه خداوند از کاری که می‌کنند آگاه است و به زنان مؤمن بگو که چشم‌های خود را فرو دارند و شرمگاه خود را نگاه دارند و زینت خود را نمایان نکنند، مگر چیزی از آن که آشکار است». از این حکم خداوند دانسته می‌شود که نگاه کردن به بدن زن مسلمان نامحرم، جایز نیست و مرد مسلمان هرگاه چشمش به آن افتاد، باید چشم خود را از آن برگرداند، مگر از صورت و کف دست‌ها که معمولاً آشکارند و نگاه کردن به آن‌ها بدون قصد لذّت، اشکالی ندارد، هر چند تداوم یا تکرار این کار بدون ضرورت مکروه است؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«مَرَّ بِيَ الْمَنْصُورُ وَأَنَا أُكَلِّمُ امْرَأَةَ جَارِي فِي حَاجَةٍ وَلَا أَغُضُّ الْبَصَرَ عَنْ وَجْهِهَا، فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَيْهِ بَعْدَ ذَلِكَ قَالَ لِي ابْتِدَاءً مِنْهُ: مَا أَقْبَحَ بِالرَّجُلِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَمْلَأَ عَيْنَيْهِ مِنِ امْرَأَةٍ لَا تَحِلُّ لَهُ! قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ، إِنَّمَا كُنْتُ أَنْظُرُ إِلَى وَجْهِهَا! قَالَ: إِنَّ النَّظَرَ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِيسَ، أَصَابَ أَمْ أَخْطَأَ، فَأَقِلُّوا مِنَ النَّظَرِ»[۲]؛ «منصور بر من گذشت، در حالی که با زن همسایه‌ام درباره‌ی حاجتی گفتگو می‌کردم و نگاه از صورتش بر نمی‌داشتم، پس چون بعد از آن به محضر آن جناب رسیدم، بی‌مقدّمه فرمود: چه اندازه برای مرد مسلمان زشت است که چشمان خود را از زنی نامحرم پر کند! گفتم: فدایت شوم، من تنها به صورت او نگاه می‌کردم! فرمود: هرآینه نگاه، تیری از تیرهای ابلیس است، به هدف خورد یا خطا رود، پس از نگاه کم کنید».

بدین سان نگاه کردن به بدن مرد مسلمان نامحرم، جایز نیست و زن مسلمان هرگاه چشمش به آن افتاد، باید چشم خود را از آن برگرداند، مگر از قسمت‌هایی مانند سر، صورت، گردن و دست‌ها که معمولاً آشکارند و نگاه کردن به آن‌ها بدون قصد لذّت، اشکالی ندارد، هر چند تداوم یا تکرار این کار بدون ضرورت مکروه است و این نکته‌ای است که بیشتر زنان مسلمان از آن غافلند؛ زیرا آنان می‌پندارند که فرو داشتن نگاه از نامحرم، صرفاً تکلیفی برای مردان است، در حالی که خداوند زنان را نیز مانند مردان به این کار تکلیف کرده و فرموده است: ﴿وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ[۳]؛ «و به زنان مؤمن بگو که چشم‌های خود را فرو دارند». بنابراین، نگاه کردن آنان به مردان نامحرم همان اندازه ناپسند است که نگاه کردن مردان به زنان نامحرم.

آری، برای مرد مسلمانی که مایل به ازدواج با زنی است و از این رو، به آگاهی از زیبایی و تناسب اندام او نیاز دارد، جایز است که به قدر نیاز -هر چند مستلزم تداوم یا تکرار باشد- به روی و کف دست‌های او و نیز سایر اندامش از روی لباس نگاه کند تا ببیند که آیا او را برای همسری می‌پسندد یا نه و این مستفاد از سخن خداوند است که به شگفت آمدن از زیبایی زنان را روا دانسته و فرموده است: ﴿وَلَا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكَاتِ حَتَّى يُؤْمِنَّ ۚ وَلَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكَةٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْكُمْ ۗ وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا ۚ وَلَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَلَوْ أَعْجَبَكُمْ[۴]؛ «و زنان مشرک را به زنی نگیرید تا آن گاه که ایمان آورند و هرآینه کنیزی مؤمن از زنی مشرک بهتر است، هر چند شما را به شگفت آورد و به مردان مشرک زن ندهید تا آن گاه که ایمان آورند و هرآینه برده‌ای مؤمن از مردی مشرک بهتر است، هر چند شما را به شگفت آورد» و خطاب به پیامبرش فرموده است: ﴿لَا يَحِلُّ لَكَ النِّسَاءُ مِنْ بَعْدُ وَلَا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْوَاجٍ وَلَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ إِلَّا مَا مَلَكَتْ يَمِينُكَ[۵]؛ «پس از این، زنان برای تو حلال نیستند و اینکه همسرانت را با آن‌ها تبدیل کنی، اگرچه زیبایی‌شان تو را به شگفت آورده باشد، مگر آنچه به کنیزی بگیری». از این رو، روایات متواتری از پیامبر و اهل بیت او رسیده است که بر جواز نگاه کردن به زن با هدف بررسی زیبایی و تناسب اندامش برای ازدواج دلالت دارد[۶] و تبعاً بیشتر فقیهان مسلمان نیز با لحاظ این روایات، به جواز آن فتوا داده‌اند؛ با این تفاوت که مالکیّه، شافعیّه و گروهی از شیعه آن را به روی و کف دست‌ها محدود دانسته‌اند و حنفیّه آن را شامل قدم‌ها یعنی مچ پاها تا انگشتان نیز شمرده‌اند و ظاهریّه آن را به همه‌ی بدن تعمیم داده‌اند اگرچه برهنه باشد، ولی بدون شک نظر مالکیّه، شافعیّه و گروهی از شیعه به حق نزدیک‌تر است؛ زیرا به شگفت آمدن از زیبایی یک زن، نه با نگاه کردن به مچ و انگشتان پای او حاصل می‌شود که جلوه‌ی خاصّی ندارد و نه با نگاه کردن به همه‌ی بدن او که قاعدتاً پنهان است، بل با نگاه کردن به صورت او حاصل می‌شود که کاری جایز و معمول است و از این رو، سخن خداوند بر چیزی بیش از آن و بیش از کف دست‌ها و حداکثر ریخت، بلندی و فربهی بدن که از روی لباس معلوم می‌شود، دلالت ندارد؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: أُرِيدُ أَنْ أَتَزَوَّجَ امْرَأَةً، قَالَ: انْظُرْ إِلَيْهَا، قُلْتُ: إِلَى مَاذَا؟ قَالَ: إِلَى وَجْهِهَا وَكَفَّيْهَا وَمَا تَصِفُ الثِّيَابُ مِنْ شَكْلِهَا وَطُولِهَا وَسِمَنِهَا، فَإِنْ أَعْجَبَتْكَ فَانْظُرْ إِلَى سَتْرِهَا وَحَيَاءِهَا وَقِلَّةِ كَلَامِهَا مَعَ الرِّجَالِ، فَإِنْ أَعْجَبَتْكَ فَاسْأَلْ عَنْ بَيْتِهَا وَأَبَوَيْهَا فَإِنَّ الْإِبْنَةَ تَأْخُذُ مِنْ أَدَبِهِمَا، فَإِنْ أَعْجَبَتْكَ فَكَلِّمْهَا فِي غَيْرِ خَلْوَةٍ حَتَّى تَخْتَبِرَ عَقْلَهَا، فَإِنْ وَجَدْتَهَا عَاقِلَةً فَاغْتَنِمْهَا تَرِبَتْ يَدَاكَ»[۷]؛ «به منصور گفتم: می‌خواهم با زنی ازدواج کنم، فرمود: به او نگاه کن، گفتم: به چه چیز او؟ فرمود: به صورت او و دو کف دستش و چیزی که لباس نشان می‌دهد از ریخت او و بلندی او و فربهی او، پس اگر خوشت آمد، به حجاب او و حیاء او و کمی گفتارش با مردان نگاه کن، پس اگر خوشت آمد، درباره‌ی خاندان او و پدر و مادرش سؤال کن؛ چراکه دختر از فرهنگ آن دو می‌گیرد، پس اگر خوشت آمد، با او در غیر خلوت (جایی که شخص دیگری باشد) گفتگو کن تا عقل او را بیازمایی، پس اگر عاقلش یافتی، غنیمتش شمار که دستانت خاکی باد (اگر با او ازدواج نکنی)!».

آری، مرد مسلمانی که مایل به ازدواج با زنی است، می‌تواند علاوه بر نگاه کردن به صورت، کف دست‌ها، ریخت، بلندی و فربهی او، زنی از محارم خود را به نزد او بفرستد تا سایر محاسن او را ببیند و برایش توصیف کند و با این وصف، نیازی به دیدن سایر محاسن او ندارد.

↑[۱] . النّور/ ۳۰-۳۱
↑[۲] . گفتار ۱۴۸، فقره‌ی ۱
↑[۳] . النّور/ ۳۱
↑[۴] . البقرة/ ۲۲۱
↑[۵] . الأحزاب/ ۵۲
↑[۶] . به عنوان نمونه، بنگرید به: مسند أبي داود الطيالسي، ص۱۶۴؛ سنن سعيد بن منصور، ج۱، ص۱۴۵؛ مسند أحمد، ج۲، ص۲۹۹، ج۳، ص۳۳۴، ج۴، ص۲۲۵ و ۲۴۶، ج۵، ص۴۲۴؛ مسند الدارمي، ج۲، ص۱۳۴؛ صحيح مسلم، ج۴، ص۱۴۲؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۵۹۹؛ سنن أبي داود، ج۱، ص۴۶۲؛ سنن الترمذي، ج۲، ص۲۷۵؛ سنن النسائي، ج۶، ص۶۹؛ الكافي للكليني، ج۵، ص۳۶۵؛ علل الشرائع لابن بابويه، ج۲، ص۵۰۰؛ من لا يحضره الفقيه لابن بابويه، ج۳، ص۴۱۲؛ السنن الكبرى للبيهقي، ج۷، ص۸۴؛ تهذيب الأحكام للطوسي، ج۷، ص۴۳۵.
↑[۷] . گفتار ۱۴۸، فقره‌ی ۲
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.