بعد از ظهر روز یکشنبه ۲۴ مرداد (اسد) ۱۴۰۰ هجری شمسی، در حافظه‌ی تاریخی مردم افغانستان ثبت شد؛ روزی که طالبان، پس از پیشروی‌های برق‌آسا و بی‌سابقه‌ی خود در سرتاسر افغانستان و تصرّف شهرهای مهمّ این کشور یکی پس از دیگری، به کابل رسیدند. آن‌ها که در طول ۲۰ سال جنگ، هیچ گاه نتوانسته بودند حتّی مرکز یک ولایت کوچک را به تصرّف کامل و پایدار خود درآورند، به دنبال خروج حامیان خارجی دولت و تسلیم شدن عجیب قوای نظامی و امنیّتی آن بدون کمترین مقاومت، ناگهان خود را در برابر دروازه‌های کابل یافتند و سپس بدون آنکه حتّی وارد این شهر شوند، آن را در اختیار گرفتند؛ زیرا دریافتند که اشرف غنی، رئیس جمهور فرومایه و بزدل افغانستان، بی‌درنگ و بی‌خبر پا به فرار گذاشته و آن را به آنان واگذار کرده است! شاید این سریع‌ترین، آسان‌ترین و مضحک‌ترین تصرّف یک کشور در طول تاریخ بوده باشد؛ چنانکه یکی از دوستان به مزاح می‌گفت: «وقتی شنیدم که طالبان به دروازه‌های کابل رسیده‌اند، برای قضای حاجت بیرون رفتم و وقتی برگشتم شنیدم که آن را گرفته‌اند! این یعنی گرفتن آن از قضای حاجت آسان‌تر بود!» با ورود طالبان به کابل، چهره‌ی این شهر به یکباره تغییر کرد و نفس‌ها در سینه حبس شد. پرچم‌های سه‌رنگ دولت در خیابان‌ها و بلندی‌ها به زیر کشیده شد و به جای آن‌ها پرچم‌های سفید طالبان به اهتزاز درآمد. هر از چند گاهی خودروها/ موترهای قدرتمندی که نیروهای مسلّح طالبان را حمل می‌کردند، با سرعت سرسام‌آور و شور و هیجان و صدای تکبیر و ترانه‌های مخصوص طالبان، از کنار مردم می‌گذشتند و آنان را به توقّف و تماشا وا می‌داشتند. کابل به شهری بهت‌زده تبدیل شد و ساکنانش مات و مبهوت و بی‌آنکه توان تحلیل اوضاع را داشته باشند، منتظر حوادث جدید بودند. حوزه‌های امنیتی شهر کابل، یکی پس از دیگری و بدون شلیک حتّی یک گلوله/ مرمی تسلیم شدند. زندان مرکزی پل چرخی که هزاران زندانی را در خود جای داده بود، به یکباره گشوده شد و خیل عظیمی از زندانیان را به شهر کابل سرازیر نمود. آری، طالبان بعد از حدود ۲۰ سال، بار دیگر به قدرت رسیدند.

بی‌گمان این تحوّلات سریع و عجیب در افغانستان، برای هر انسان عاقلی در جهان، درس‌ها و عبرت‌هایی دارد که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:...