نظر علامه هاشمی خراسانی در مورد اوتاد و ابدال که گفته میشود همان یاران حضرت مهدی (ع) هستند، چیست؟
دربارهی «أبدال» روایاتی از طریق عمر، علی، أنس، ابن عبّاس، ابن مسعود، ابن عمر، عبادة بن صامت، عوف بن مالک، معاذ بن جبل، أبو سعید خدری، ابو هریره، امّ سلمه و دیگران رسیده است که میتوان آنها را متواتر معنوی دانست[۱]؛ چنانکه سیوطی (د.۹۱۱ق) در کتاب النکت البدیعات گفته است: «خبر أبدال صحیح است و میتوان گفت که متواتر است و من کتابی جداگانه دربارهی آن تألیف کردهام و طرق احادیث رسیده دربارهی آن را گرد آوردهام و حاصلش این است که ابن عساکر آن را با دو طریق از عمر روایت کرده است و احمد، طبرانی، حاکم و دیگران آن را با بیش از ده طریق که برخی شرایط صحیح را دارند از علی روایت کردهاند و با شش طریق از أنس روایت شده که یکی از آنها طریقی در المعجم الأوسط طبرانی است و هیثمی در مجمع الزوائد آن را حسن دانسته و احمد آن را با سندی صحیح از عبادة بن صامت روایت کرده و همو آن را با سندی صحیح در کتاب الزهد از ابن عباس روایت کرده و از ابن عمر با سه طریق در المعجم الکبیر طبرانی و کرامات الأولیاء خلال و الحلیة أبو نعیم روایت شده و از ابن مسعود با دو طریق در المعجم الکبیر و الحلیة روایت شده و طبرانی آن را با سندی حسن از عوف بن مالک روایت کرده و دیلمی آن را از معاذ بن جبل روایت کرده و بیهقی در شعب الإیمان آن را از أبو سعید خدری روایت کرده و از ابو هریره با طریقی دیگر جز طریق ابن جوزی روایت شده که خلال در کرامات الأولیاء آورده است و احمد، ابو داود، حاکم، بیهقی و دیگران آن را از امّ سلمه روایت کردهاند ... و این ناگزیر به حدّ تواتر معنوی میرسد، به گونهای که ضرورتاً قطع به صحّت وجود أبدال حاصل میشود» و مراد از آنان بندگان مؤمن و صالحی هستند که زمین هیچ گاه از آنان خالی نمیماند؛ به این معنا که هرگاه کسی از آنان میمیرد، خداوند کسی دیگر از آنان را به جای او قرار میدهد و مصداق بارز آنان خلفاء خداوند در زمین هستند؛ چنانکه در روایتی از خالد بن هیثم فارسی رسیده است: «قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا عَلَيْهِ السَّلَامُ: إِنَّ النَّاسَ يَزْعُمُونَ أَنَّ فِي الْأَرْضِ أَبْدَالًا فَمَنْ هَؤُلَاءِ الْأَبْدَالُ؟ قَالَ: صَدَقُوا، الْأَبْدَالُ هُمُ الْأَوْصِيَاءُ، جَعَلَهُمُ اللَّهُ فِي الْأَرْضِ بَدَلَ الْأَنْبِيَاءِ إِذَا رُفِعَ الْأَنْبِيَاءُ وَخُتِمُوا بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ»[۲]؛ «به ابو الحسن رضا علیه السلام گفتم: مردم گمان میکنند که در زمین أبدالی وجود دارند، این أبدال چه کسانی هستند؟ فرمود: راست میگویند، أبدال همان أوصیاء هستند، خداوند آنان را به جای پیامبران قرار داده است، هنگامی که پیامبران برداشته شدند و با محمّد صلّی الله علیه و آله پایان یافتند».