سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

آیا گفتن بسم الله برای غذا خوردن هم مانند ذبح واجب است؟

آیا رو به قبله بودن ذبح و آب دادن به آن واجب است؟

آیا در بازارهای کشورهای کفر می‌شود از گوشت حیوانات حلال گوشت خورد؟

لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:

۱ . گفتن «بسم الله» پیش از خوردن و آشامیدن، کاری بسیار نیکو و پسندیده است، تا حدّی که می‌توان ترک آن را از نشانه‌های غفلت دانست؛ با توجّه به اینکه غذا دهنده و آب دهنده خداوند است؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَهُوَ يُطْعِمُ وَلَا يُطْعَمُ[۱]؛ «و او غذا می‌دهد و غذا داده نمی‌شود» و فرموده است: ﴿وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ[۲]؛ «و کسی که او من را غذا می‌دهد و آب می‌نوشاند» و با این وصف، بردن نام او پیش از خوردن و آشامیدن، از اعتقاد و التفات به این حقیقت پرده بر می‌دارد و عادت ذاکران و شاکران است. اما آیا می‌توان آن را کاری واجب دانست؟ بعید نیست؛ چراکه ترک عمدی آن توجیهی ندارد و خداوند فرموده است: ﴿فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ إِنْ كُنْتُمْ بِآيَاتِهِ مُؤْمِنِينَ[۳]؛ «پس از چیزی بخورید که نام خداوند بر آن برده شده است اگر به آیات او ایمان دارید»، هر چند ظاهر از آن، گوشت حیوانی است که با نام خداوند ذبح شده است، نه مطلق آب و غذا. آری، قدر مسلّم آن است که ترک این کار به حرمت آب و غذا نمی‌انجامد و هرگاه از روی فراموشی باشد، گناه محسوب نمی‌شود.

۲ . روی به قبله کردن حیوان در وقت ذبح واجب نیست، بلکه مستحبّ است و این نظر همه‌ی مذاهب اسلامی به استثنای شیعه است و دلیل شیعه، خبری واحد از اهل بیت است که ترک عمدی آن را حرام و مانع از خوردن گوشت حیوان می‌داند[۴]، در حالی که خبر واحد قادر به اثبات این حکم نیست؛ خصوصاً با توجّه به اینکه با کتاب خداوند مخالفت دارد؛ زیرا کتاب خداوند، خوردن از گوشت حیوانی که نام خداوند بر آن برده شده را جایز دانسته و فرموده است: ﴿وَمَا لَكُمْ أَلَّا تَأْكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ[۵]؛ «و شما را چه می‌شود که از آنچه نام خداوند بر آن برده شده است نمی‌خورید؟!» و با این وصف، نخوردن از گوشت حیوانی که نام خداوند بر آن برده شده، به سبب اینکه روی به قبله ذبح نشده، بر خلاف کتاب خداوند است. از اینجا دانسته می‌شود که آب دادن به حیوان قبل از ذبح نیز واجب نیست، بلکه مستحبّ است؛ همچنانکه کارهای دیگری مانند خواباندن حیوان با ملایمت و ذبح کردن با چاقوی تیز و سرعت در بریدن رگ‌ها و بستن دو دست و یک پا و باز گذاشتن پای دیگر در ذبح گوسفند و بستن هر چهار دست و پا و رها کردن دم در ذبح گاو و رها کردن مرغ پس از بریدن سر و پنهان کردن ذبح از سایر حیوانات و خودداری از ذبح حیوان دست‌پرورده، مستحب محسوب می‌شوند؛ زیرا این قبیل کارها مصداق رحمت و إحسان هستند که نسبت به همه‌ی آفریدگان خداوند پسندیده است؛ چنانکه در حدیثی از پیامبر رحمت صلّی الله علیه و آله و سلّم آمده است: «مَنْ لَا يَرْحَمُ لَا يُرْحَمُ»[۶]؛ «کسی که رحم نمی‌کند رحم نمی‌شود» و در حدیثی دیگر از آن حضرت آمده است: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذِّبْحَةَ وَلْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ وَلْيُرِحْ ذَبِيحَتَهُ»[۷]؛ «هرآینه خداوند عزّ وجلّ إحسان را بر هر چیزی نوشته است، پس چون می‌کشید به نیکی بکشید و چون ذبح می‌کنید به نیکی ذبح کنید و باید یکی از شما چاقوی خود را تیز کند و باید ذبیحه‌ی خود را راحت گرداند».

۳ . خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که ذبح نشده‌اند، بلکه از طریق دیگری مانند خفه کردن، ضربه زدن، پرتاب کردن و برق دادن کشته شده‌اند، جایز نیست؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ۚ ذَلِكُمْ فِسْقٌ[۸]؛ «مردار و خون و گوشت خوک و چیزی که نام غیر خداوند بر آن برده شده و خفه شده و زده شده و پرتاب شده و شاخ زده شده و چیزی که درنده خورده مگر آنچه تذکیه کنید و چیزی که بر بت‌ها ذبح شده و اینکه با تیرها قسمت کنید بر شما حرام شد، آن‌ها فسقند»؛ با توجّه به اینکه ﴿الْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ؛ «خفه شده و زده شده و پرتاب شده و شاخ زده شده» را از ﴿مَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ؛ «چیزی که نام غیر خداوند بر آن برده شده» جدا فرموده و این به معنای آن است که کشته شدن حیوانات با این قبیل اسباب، علّتی مستقل برای تحریم آن‌هاست، اگرچه نام غیر خداوند بر آن‌ها برده نشده باشد؛ همچنانکه «تذکیه» در ﴿إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ؛ «مگر آنچه تذکیه کنید»، ظاهر در ذبح حیوان پیش از مرگ آن است و از اینجا دانسته می‌شود که ذبح حیوان پیش از مرگ آن، برای حلال شدنش ضروری است؛ مگر در مواردی که «صید» محسوب می‌شود و ذبح حیوان پیش از مرگش ممکن نیست.

۴ . خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که در کشورهای اسلامی تولید شده، بدون تحقیق درباره‌ی چگونگی تولید آن جایز است؛ چراکه غالب در کشورهای اسلامی، کشتار حیوانات به گونه‌ی شرعی است و اصل در عمل مسلمانان، صحّت است، تا آن گاه که خلاف آن معلوم شود و از این رو، خداوند از بدگمانی و تجسّس درباره‌ی اعمال مسلمانان نهی کرده و فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا[۹]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! از بسیاری گمان‌ها اجتناب کنید؛ هرآینه برخی گمان‌ها گناهند و تجسّس نکنید»، ولی خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که در کشورهای غیر اسلامی تولید شده است، بدون تحقیق درباره‌ی چگونگی تولید آن جایز نیست؛ چراکه غالب در کشورهای غیر اسلامی، کشتار حیوانات به گونه‌ی غیر شرعی است و اصل در عمل غیر مسلمانان، عدم صحّت است، تا آن گاه که خلاف آن معلوم شود و از این رو، خداوند به تحقیق در خارج سرزمین اسلامی امر کرده و فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا[۱۰]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! هرگاه در راه خداوند سفر می‌کنید، پس تحقیق کنید».

۵ . گوشت حیوانات حلال گوشتی که توسّط اهل کتاب ذبح شده، حلال است؛ چراکه آنان موحّد هستند و حیوانات را برای غیر خداوند ذبح نمی‌کنند؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ ۖ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَهُمْ[۱۱]؛ «امروز چیزهای پاک برای شما حلال شد و غذای کسانی که پیش از شما کتاب داده شدند برای شما حلال است و غذای شما برای آنان حلال است»، هر چند بنا بر روایاتی از اهل بیت مکروه شمرده می‌شود[۱۲]. با این حال، در کشورهای غیر اسلامی که تولید گوشت حیوانات حلال گوشت، در انحصار مسلمانان، یهودیان و مسیحیان قرار ندارد، بلکه توسّط خداناباوران و پیروان ادیان غیر الهی نیز انجام می‌شود، تحقیق درباره‌ی تولید کننده‌ی آن ضروری است؛ زیرا خوردن از گوشت حیواناتی که با نام خداوند ذبح نشده‌اند، گناهی بزرگ است؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَلَا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ[۱۳]؛ «و از چیزی که نام خداوند بر آن برده نشده است نخورید و هرآینه آن فسق است» و مراد از آن گوشت حیواناتی است که با نام غیر خداوند ذبح شده‌اند؛ چنانکه فرموده است: ﴿إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ[۱۴]؛ «تنها مردار و خون و گوشت خوک و چیزی که نام غیر خداوند بر آن برده شده را بر شما حرام کرده» و این به معنای آن است که خوردن از گوشت حیوانات ذبح شده توسّط موحّدان، جایز است؛ چراکه طبیعتاً آنان نام غیر خداوند را بر آن‌ها نمی‌برند، اگرچه به سبب فراموشی یا جهل به وجوب، نام خداوند را بر آن‌ها نبرند، ولی خوردن از گوشت حیوانات ذبح شده توسّط غیر موحّدان، جایز نیست؛ چراکه طبیعتاً آنان نام خداوند را بر آن‌ها نمی‌برند و ممکن است که نام غیر خداوند را بر آن‌ها ببرند و با این وصف، خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که معلوم نیست توسّط موحّدان ذبح شده‌اند یا غیر موحّدان، در کشورهای اسلامی جایز و در کشورهای غیر اسلامی حرام است، تا آن گاه که معلوم شود.

البته پوشیده نیست که هم‌اکنون در بیشتر کشورهای غیر اسلامی، مسلمانانی ساکن هستند و مراکزی را برای تولید و عرضه‌ی گوشت حلال دایر کرده‌اند و با این وصف، غالباً نیازی به خوردن از گوشت تولید شده و عرضه شده توسّط یهودیان و مسیحیان وجود ندارد؛ خصوصاً با توجّه به اینکه خرید کردن از غیر مسلمانان در مواردی که خرید کردن از مسلمانان میسّر است، جایز نیست[۱۵].

↑[۱] . الأنعام/ ۱۴
↑[۲] . الشّعراء/ ۷۹
↑[۳] . الأنعام/ ۱۱۸
↑[۴] . الكافي للكليني، ج۶، ص۲۳۳؛ من لا يحضره الفقيه لابن بابويه، ج۳، ص۳۳۲؛ تهذيب الأحكام للطوسي، ج۹، ص۵۹
↑[۵] . الأنعام/ ۱۱۹
↑[۶] . مسند أحمد، ج۲، ص۲۲۸؛ صحيح البخاري، ج۷، ص۷۵؛ صحيح مسلم، ج۷، ص۷۷؛ سنن أبي داود، ج۲، ص۵۲۲؛ سنن الترمذي، ج۳، ص۲۱۲؛ من لا يحضره الفقيه لابن بابويه، ج۴، ص۳۸۰؛ الإستبصار للطوسي، ج۱، ص۲۶۷
↑[۷] . مسند أحمد، ج۴، ص۱۲۴؛ سنن الترمذي، ج۲، ص۴۳۱؛ سنن النسائي، ج۷، ص۲۲۷؛ السنن الكبرى للبيهقي، ج۹، ص۲۸۰
↑[۸] . المائدة/ ۳
↑[۹] . الحجرات/ ۱۲
↑[۱۰] . النّساء/ ۹۴
↑[۱۱] . المائدة/ ۵
↑[۱۲] . بنگرید به: الكافي للكليني، ج۶، ص۲۳۸؛ من لا يحضره الفقيه لابن بابويه، ج۳، ص۳۳۰؛ الإستبصار للطوسي، ج۴، ص۸۱.
↑[۱۳] . الأنعام/ ۱۲۱
↑[۱۴] . النّحل/ ۱۱۵
↑[۱۵] . در این باره، بنگرید به: پرسش و پاسخ ۲۲۲.
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.