آیا گفتن بسم الله برای غذا خوردن هم مانند ذبح واجب است؟
آیا رو به قبله بودن ذبح و آب دادن به آن واجب است؟
آیا در بازارهای کشورهای کفر میشود از گوشت حیوانات حلال گوشت خورد؟
آیا گفتن بسم الله برای غذا خوردن هم مانند ذبح واجب است؟
آیا رو به قبله بودن ذبح و آب دادن به آن واجب است؟
آیا در بازارهای کشورهای کفر میشود از گوشت حیوانات حلال گوشت خورد؟
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . گفتن «بسم الله» پیش از خوردن و آشامیدن، کاری بسیار نیکو و پسندیده است، تا حدّی که میتوان ترک آن را از نشانههای غفلت دانست؛ با توجّه به اینکه غذا دهنده و آب دهنده خداوند است؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَهُوَ يُطْعِمُ وَلَا يُطْعَمُ﴾[۱]؛ «و او غذا میدهد و غذا داده نمیشود» و فرموده است: ﴿وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ﴾[۲]؛ «و کسی که او من را غذا میدهد و آب مینوشاند» و با این وصف، بردن نام او پیش از خوردن و آشامیدن، از اعتقاد و التفات به این حقیقت پرده بر میدارد و عادت ذاکران و شاکران است. اما آیا میتوان آن را کاری واجب دانست؟ بعید نیست؛ چراکه ترک عمدی آن توجیهی ندارد و خداوند فرموده است: ﴿فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ إِنْ كُنْتُمْ بِآيَاتِهِ مُؤْمِنِينَ﴾[۳]؛ «پس از چیزی بخورید که نام خداوند بر آن برده شده است اگر به آیات او ایمان دارید»، هر چند ظاهر از آن، گوشت حیوانی است که با نام خداوند ذبح شده است، نه مطلق آب و غذا. آری، قدر مسلّم آن است که ترک این کار به حرمت آب و غذا نمیانجامد و هرگاه از روی فراموشی باشد، گناه محسوب نمیشود.
۲ . روی به قبله کردن حیوان در وقت ذبح واجب نیست، بلکه مستحبّ است و این نظر همهی مذاهب اسلامی به استثنای شیعه است و دلیل شیعه، خبری واحد از اهل بیت است که ترک عمدی آن را حرام و مانع از خوردن گوشت حیوان میداند[۴]، در حالی که خبر واحد قادر به اثبات این حکم نیست؛ خصوصاً با توجّه به اینکه با کتاب خداوند مخالفت دارد؛ زیرا کتاب خداوند، خوردن از گوشت حیوانی که نام خداوند بر آن برده شده را جایز دانسته و فرموده است: ﴿وَمَا لَكُمْ أَلَّا تَأْكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ﴾[۵]؛ «و شما را چه میشود که از آنچه نام خداوند بر آن برده شده است نمیخورید؟!» و با این وصف، نخوردن از گوشت حیوانی که نام خداوند بر آن برده شده، به سبب اینکه روی به قبله ذبح نشده، بر خلاف کتاب خداوند است. از اینجا دانسته میشود که آب دادن به حیوان قبل از ذبح نیز واجب نیست، بلکه مستحبّ است؛ همچنانکه کارهای دیگری مانند خواباندن حیوان با ملایمت و ذبح کردن با چاقوی تیز و سرعت در بریدن رگها و بستن دو دست و یک پا و باز گذاشتن پای دیگر در ذبح گوسفند و بستن هر چهار دست و پا و رها کردن دم در ذبح گاو و رها کردن مرغ پس از بریدن سر و پنهان کردن ذبح از سایر حیوانات و خودداری از ذبح حیوان دستپرورده، مستحب محسوب میشوند؛ زیرا این قبیل کارها مصداق رحمت و إحسان هستند که نسبت به همهی آفریدگان خداوند پسندیده است؛ چنانکه در حدیثی از پیامبر رحمت صلّی الله علیه و آله و سلّم آمده است: «مَنْ لَا يَرْحَمُ لَا يُرْحَمُ»[۶]؛ «کسی که رحم نمیکند رحم نمیشود» و در حدیثی دیگر از آن حضرت آمده است: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذِّبْحَةَ وَلْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ وَلْيُرِحْ ذَبِيحَتَهُ»[۷]؛ «هرآینه خداوند عزّ وجلّ إحسان را بر هر چیزی نوشته است، پس چون میکشید به نیکی بکشید و چون ذبح میکنید به نیکی ذبح کنید و باید یکی از شما چاقوی خود را تیز کند و باید ذبیحهی خود را راحت گرداند».
۳ . خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که ذبح نشدهاند، بلکه از طریق دیگری مانند خفه کردن، ضربه زدن، پرتاب کردن و برق دادن کشته شدهاند، جایز نیست؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ۚ ذَلِكُمْ فِسْقٌ﴾[۸]؛ «مردار و خون و گوشت خوک و چیزی که نام غیر خداوند بر آن برده شده و خفه شده و زده شده و پرتاب شده و شاخ زده شده و چیزی که درنده خورده مگر آنچه تذکیه کنید و چیزی که بر بتها ذبح شده و اینکه با تیرها قسمت کنید بر شما حرام شد، آنها فسقند»؛ با توجّه به اینکه ﴿الْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ﴾؛ «خفه شده و زده شده و پرتاب شده و شاخ زده شده» را از ﴿مَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ﴾؛ «چیزی که نام غیر خداوند بر آن برده شده» جدا فرموده و این به معنای آن است که کشته شدن حیوانات با این قبیل اسباب، علّتی مستقل برای تحریم آنهاست، اگرچه نام غیر خداوند بر آنها برده نشده باشد؛ همچنانکه «تذکیه» در ﴿إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ﴾؛ «مگر آنچه تذکیه کنید»، ظاهر در ذبح حیوان پیش از مرگ آن است و از اینجا دانسته میشود که ذبح حیوان پیش از مرگ آن، برای حلال شدنش ضروری است؛ مگر در مواردی که «صید» محسوب میشود و ذبح حیوان پیش از مرگش ممکن نیست.
۴ . خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که در کشورهای اسلامی تولید شده، بدون تحقیق دربارهی چگونگی تولید آن جایز است؛ چراکه غالب در کشورهای اسلامی، کشتار حیوانات به گونهی شرعی است و اصل در عمل مسلمانان، صحّت است، تا آن گاه که خلاف آن معلوم شود و از این رو، خداوند از بدگمانی و تجسّس دربارهی اعمال مسلمانان نهی کرده و فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا﴾[۹]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! از بسیاری گمانها اجتناب کنید؛ هرآینه برخی گمانها گناهند و تجسّس نکنید»، ولی خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که در کشورهای غیر اسلامی تولید شده است، بدون تحقیق دربارهی چگونگی تولید آن جایز نیست؛ چراکه غالب در کشورهای غیر اسلامی، کشتار حیوانات به گونهی غیر شرعی است و اصل در عمل غیر مسلمانان، عدم صحّت است، تا آن گاه که خلاف آن معلوم شود و از این رو، خداوند به تحقیق در خارج سرزمین اسلامی امر کرده و فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا﴾[۱۰]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! هرگاه در راه خداوند سفر میکنید، پس تحقیق کنید».
۵ . گوشت حیوانات حلال گوشتی که توسّط اهل کتاب ذبح شده، حلال است؛ چراکه آنان موحّد هستند و حیوانات را برای غیر خداوند ذبح نمیکنند؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ ۖ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَهُمْ﴾[۱۱]؛ «امروز چیزهای پاک برای شما حلال شد و غذای کسانی که پیش از شما کتاب داده شدند برای شما حلال است و غذای شما برای آنان حلال است»، هر چند بنا بر روایاتی از اهل بیت مکروه شمرده میشود[۱۲]. با این حال، در کشورهای غیر اسلامی که تولید گوشت حیوانات حلال گوشت، در انحصار مسلمانان، یهودیان و مسیحیان قرار ندارد، بلکه توسّط خداناباوران و پیروان ادیان غیر الهی نیز انجام میشود، تحقیق دربارهی تولید کنندهی آن ضروری است؛ زیرا خوردن از گوشت حیواناتی که با نام خداوند ذبح نشدهاند، گناهی بزرگ است؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَلَا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ﴾[۱۳]؛ «و از چیزی که نام خداوند بر آن برده نشده است نخورید و هرآینه آن فسق است» و مراد از آن گوشت حیواناتی است که با نام غیر خداوند ذبح شدهاند؛ چنانکه فرموده است: ﴿إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ﴾[۱۴]؛ «تنها مردار و خون و گوشت خوک و چیزی که نام غیر خداوند بر آن برده شده را بر شما حرام کرده» و این به معنای آن است که خوردن از گوشت حیوانات ذبح شده توسّط موحّدان، جایز است؛ چراکه طبیعتاً آنان نام غیر خداوند را بر آنها نمیبرند، اگرچه به سبب فراموشی یا جهل به وجوب، نام خداوند را بر آنها نبرند، ولی خوردن از گوشت حیوانات ذبح شده توسّط غیر موحّدان، جایز نیست؛ چراکه طبیعتاً آنان نام خداوند را بر آنها نمیبرند و ممکن است که نام غیر خداوند را بر آنها ببرند و با این وصف، خوردن از گوشت حیوانات حلال گوشتی که معلوم نیست توسّط موحّدان ذبح شدهاند یا غیر موحّدان، در کشورهای اسلامی جایز و در کشورهای غیر اسلامی حرام است، تا آن گاه که معلوم شود.
البته پوشیده نیست که هماکنون در بیشتر کشورهای غیر اسلامی، مسلمانانی ساکن هستند و مراکزی را برای تولید و عرضهی گوشت حلال دایر کردهاند و با این وصف، غالباً نیازی به خوردن از گوشت تولید شده و عرضه شده توسّط یهودیان و مسیحیان وجود ندارد؛ خصوصاً با توجّه به اینکه خرید کردن از غیر مسلمانان در مواردی که خرید کردن از مسلمانان میسّر است، جایز نیست[۱۵].
پایگاه اطلاعرسانی دفتر علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، یک پایگاه اینترنتی بسیار غنی با محتوای علمی و تربیتی است که با هدف دعوت به سوی خیر و امر به معروف و نهی از منکر از طریق معرّفی، ترویج و تبیین آثار و اندیشههای اسلامی این عالم بزرگوار و پاسخگویی به نقدها و پرسشهای مردم دربارهی آنها راهاندازی شده است. این پایگاه اسلامی با اذن خاصّ این عالم مجاهد، توسّط گروهی از شاگردان مبرّز و متعهّد ایشان، زیر نظر مسؤول دفترشان استاد معظّم جناب آقای دکتر ذاکر معروف، اداره میشود و بر پایهی آشنایی کامل با اندیشهها و آموزههای ایشان و نصوص و دروس مکتوب و مضبوطی که از ایشان در اختیار دارد و نیز مراجعه به ایشان در موارد لزوم، پاسخگوی پرسشها و نقدهای مردم است.
در این پایگاه اسلامی به برکت آموزههای نورانی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، ... بسیاری از معارف و احکام واقعی اسلام در ابواب مختلف پس از قرنها کتمان یا ابهام آشکار گشته و گرههای علمی بسیاری در حوزهی عقاید، اخلاق و فقه باز شده است، تا جایی که میتوان این پایگاه اینترنتی را دائرة المعارفی از اسلام ناب و گنجینهای بینظیر از حکمت و یقین دانست. (پرسش و پاسخ ۲۹۱)
این پایگاه اسلامی دارای بخشهای زیر است:
این بخش شامل برخی کتابهای نوشته شده توسّط حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی یا جمعآوری شده توسّط شاگردان ایشان و نیز نرمافزارهای مرتبط با آنها است. کتاب شریف «بازگشت به اسلام» تقریر درسهای منتشر شده از این عالم ربّانی است که به مبنای یک نهضت فرهنگی مبارک و شعار مسلمانان مستضعف و آزادیخواه در سراسر جهان تبدیل شده و مطالعهی آن برای هر مسلمانی ضروری است؛ همچنانکه کتاب بسیار مهم و ارزشمند «هندسهی عدالت»، اثر دیگری از آن جناب است که با متانت و إتقانی فوق العاده، استراتژی انقلاب جهانی را تبیین میکند و نقشهی راه زمینهسازی برای حاکمیّت مهدی را به تصویر میکشد و فرایند گذار از عصر تاریک ستم به دوران درخشان عدالت را مرحله به مرحله توضیح میدهد و از این جهات، مکمّل کتاب «بازگشت به اسلام» و طرحی جامع برای عملیاتی کردن آن محسوب میشود.
این بخش شامل برخی درسهای علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی با محوریّت قرآن و سنّت است که در برخی مجالس ایشان برای شاگردانشان املا شده و توسّط آنان به تقریر درآمده است و به تدریج منتشر میشود ان شاء الله. این درسها، نقش بسیار مهمّی در تبیین مبانی نظری نهضت زمینهسازی برای ظهور امام مهدی علیه السلام دارد و پشتوانهی قرآنی و حدیثی گفتمان بازگشت به اسلام محسوب میشود.
این بخش شامل برخی نامههای نوشته شده توسّط حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی برای یاران و شاگردان ایشان و نیز سایر مردم به منظور تعلیم و تربیت آنان است که به مرور زمان و به مناسبت، نامههای دیگری از آن بزرگوار را منتشر میکند ان شاء الله.
این بخش شامل برخی حکمتها، نکتهها، مثلها، اندرزها و پاسخهای شفاهی علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی است که به دو زبان عربی و فارسی از آن جناب صادر و توسّط یاران و شاگردان ایشان با دقّت حفظ و روایت شده و در چهار بخش «مقدّمات»، «عقاید»، «اخلاق» و «احکام» موضوعبندی و مرتّب گردیده است و به مرور زمان، تکمیل میشود ان شاء الله.
این بخش شامل پرسشهای مردم دربارهی آثار و اندیشههای علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی و نیز سایر موضوعات اعتقادی، اخلاقی و فقهی، به همراه پاسخهای علمی، مستدل و بسیار دقیق هیئتی از اساتید فاضل از شاگردان آن بزرگوار است که با نظر به تنوّع پرسشهای مردم، در چهار بخش «مقدّمات»، «عقاید»، «اخلاق» و «احکام» موضوعبندی و مرتّب شده است. در این بخش، امکان ثبت پرسش جدید توسّط مردم وجود دارد.
این بخش شامل نقدهای منتقدان بر مبانی، دیدگاهها و اقدامات علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، همراه با بررسیهای علمی، مستدل و بسیار دقیق آنها توسّط هیئتی از اساتید فاضل از شاگردان ایشان است که در سه بخش «مقدّمات»، «عقاید» و «احکام» موضوعبندی و مرتّب شده است. در این بخش، امکان ثبت نقد جدید توسّط مردم وجود دارد.
این بخش شامل مقالهها و نکتههای ارسال شده توسّط مردم برای این پایگاه اسلامی در پیوند با آثار و اندیشههای علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی است که با نظر به موضوع و سبک نگارش آنها در دو دستهی «مقالهها» و «نکتهها» دستهبندی شدهاند. «مقالهها» غالباً شامل دیدگاههای علمیتر و تحلیلیتر دربارهی موضوعاتی عمومی است و «نکتهها» غالباً شامل نظرها، خاطرهها و دلنوشتههایی است که بیشتر حالتی ادبی و موضوعاتی شخصیتر دارند. در این بخش، فرمی نیز برای نوشتن مقاله یا نکته توسّط مردم قرار داده شده است.
این بخش شامل سه دستهی «عکس»، «فیلم» و «صوت» است. دستهی «عکس» شامل پوسترهایی زیبا و هنری با موضوع «کتابها»، «گفتارها» و «متفرّقه» است که برای حفظ و تبلیغ فرازهای مهمّی از کتابها و گفتارهای حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی و برخی مطالب دیگر مفید هستند و دستهی «فیلم» شامل مجموعهای با عنوان «همراه با قرآن» حاوی فیلمهای کوتاهی از آیات برگزیدهی کتاب خداوند با قرائت زیبای قاریان برجسته و ترجمهی دقیق و روان علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی و مجموعهای با عنوان «همراه با نهضت بازگشت به اسلام» شامل فیلمهای کوتاهی دربارهی کتاب شریف «بازگشت به اسلام» و برخی نکات مطرح شده در آن و مجموعهای با عنوان «همراه با مردم» شامل فیلمهای کوتاه ارسال شده توسّط مردم به این پایگاه اسلامی است و دستهی «صوت» شامل «سخنرانیها» و «قطعات صوتی» زیبا و تأثیرگذاری است که به تبیین اندیشههای علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی میپردازد.
عضویّت فعّال در پایگاه، دروازهی ورود به نهضت «بازگشت به اسلام» و کلید ارتباط با علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی و شاگردان اوست. بنابراین، کسانی که مایل به این ورود و ارتباط هستند، باید فرم عضویت فعّال در این پایگاه را پر کنند. در این صورت، نام آنان در لیست زمینهسازان ظهور امام مهدی علیه السلام ثبت میشود و امکان همفکری و همکاری آنان با علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی و شاگردان او فراهم میگردد ان شاء الله. برای کسانی که مایل به این ورود و ارتباط نیستند، بلکه تنها مایل به دریافت اخبار و مطالب جدید پایگاه هستند، کافی است که فرم عضویّت در خبرنامه را پر کنند تا اخبار و مطالب جدید پایگاه به صورت رایگان برایشان ارسال شود ان شاء الله.