سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

می‌خواستم ارتباط بین طبع و رفتار را بدانم؟ آیا می‌توان طبع کسی را تغییر داد؟ چگونه؟ همچنین آیا روایتی که می‌گوید طبع پیامبر (ص) سرد و خشک بوده صحّت دارد؟

طبایع تر و خشک و گرم است و سرد

مرکّب از این چار طبع است مرد

یکی زین چو بر دیگری یافت دست

ترازوی عدل طبیعت شکست

(سعدی، بوستان، باب هشتم در شکر بر عافیت)

«طبع» در اصطلاح طبّ قدیم، حالت طبیعی بدن انسان از حیث گرمی، سردی، خشکی، تری و اعتدال در اثر امتزاج دم، صفرا، سودا و بلغم است که منشأ ارثی دارد و با تغییر تغذیه، فعّالیت، سن و محیط زیست نوسان می‌یابد و یکی از خاستگاه‌های روحیّه، شخصیّت و رفتار محسوب می‌شود؛ زیرا تردیدی نیست که بدن ابزار عمل است و تبعاً چگونگی آن بر چگونگی عمل تأثیر می‌گذارد؛ همچنانکه طبع‌های متفاوت نیازهای متفاوتی را پدید می‌آورند و نیازهای متفاوت اعمال متفاوتی را اقتضا می‌کنند؛ بدین سان که مثلاً طبع دموی، مقتضی خشم، شهوت و نشاط بیشتر و طبع صفراوی، مقتضی عجله، خشونت و بد خلقی بیشتر و طبع بلغمی، مقتضی تنبلی، بی‌ارادگی و کینه‌توزی بیشتر و طبع سوداوی مقتضی بدبینی، وسواس و افسردگی بیشتر است، بی‌آنکه عذری برای این اعمال محسوب شود؛ چراکه «عقل» بر فراز طبع موجود است و توانایی ممانعت از این اعمال با وجود مقتضی آن‌ها را دارد، هم مستقیم از طریق توجّه به عواقب آن‌ها و احکام خداوند و هم غیر مستقیم از طریق ایجاد تعادل میان خون، صفرا، سودا و بلغم با اصلاح تغذیه، فعّالیت و محیط زیست؛ همچنانکه توانایی تزکیه‌ی نفس با وجود غرایز و اهواء گوناگونش را دارد. بنابراین، هر کسی بسته به طبعی که خداوند برایش قرار داده، بیشتر در معرض برخی اعمال بد است، همچنانکه استعداد بیشتری برای برخی اعمال خوب دارد و با این وصف، ضروری است که ضمن شناخت طبع خود و تلاش برای تعدیل آن، از اعمال بدی که بیشتر در معرض آن‌هاست بیشتر برحذر باشد و به اعمال خوبی که استعداد بیشتری برای آن‌ها دارد بیشتر بپردازد و این آزمایشی از جانب خداوند است تا ببیند چه کسی از طبع، غریزه و هوای نفس خود پیروی می‌کند و چه کسی با مهار آن‌ها پیرو عقل و شرع می‌شود.

اما روایتی که تعیین کننده‌ی مزاج رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم باشد در دست نیست، هر چند اگر کسی بنای بر تخمین آن داشته باشد احتمالاً آن را گرم و تر می‌پندارد و به سخن خداوند استشهاد می‌کند که فرموده است: ﴿فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ[۱]؛ «پس به رحمتی از جانب پروردگارت برایشان نرم شدی و اگر تندخو و سنگدل بودی از پیرامونت پراکنده می‌شدند» و فرموده است: ﴿لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ[۲]؛ «هرآینه شما را پیامبری از خودتان آمده که هر چه شما را به رنج می‌افکند بر او گران است، بر شما حریص است و به مؤمنان رؤوف و مهربان است» و فرموده است: ﴿مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ[۳]؛ «محمّد فرستاده‌ی خداوند [است] و کسانی که با او هستند بر کافران سرسخت و میان خود مهربانند» و این‌ها -در کنار رهبری، هوشمندی، شجاعت و تعدّد ازواج آن حضرت- خصلت‌هایی است که به اهل طبع گرم و تر نسبت داده شده است، نه اهل طبع سرد و خشک که بدترین طبع‌ها پنداشته می‌شود و مقتضی خصلت‌های متضادّی است!

↑[۱] . آل عمران/ ۱۵۹
↑[۲] . التّوبة/ ۱۲۸
↑[۳] . الفتح/ ۲۹
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.