۱ . أَخْبَرَنَا عَلِيُّ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الدَّامْغَانِيُّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: إِنَّ أَبِي مَاتَ وَعَلَيْهِ صَلَاةٌ كَثِيرَةٌ وَأَنَا ابْنُهُ الْأَكْبَرُ فَمَاذَا تَأْمُرُنِي أَنْ أَعْمَلَ؟ قَالَ: إِقْضِ عَنْهُ وَلَا تَقْضِي عَنْهُ تَقُولُ إِنَّ ذَلِكَ وَاجِبٌ عَلَيْكَ وَلَكِنْ تَقْضِي عَنْهُ بِرًّا وَإِحْسَانًا فَإِنَّ ذَلِكَ يَنْفَعُهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ، قُلْتُ: كَيْفَ يَنْفَعُهُ وَقَدْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: ﴿وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى﴾[۱]؟! قَالَ: وَهَلْ أَنْتَ إِلَّا مِنْ سَعْيِ أَبِيكَ؟!
ترجمه‌ی گفتار:
علیّ بن اسماعیل دامغانی ما را خبر داد، گفت: به منصور گفتم: پدرم از دنیا رفت در حالی که بر او نماز بسیاری بود و من پسر بزرگ‌تر او هستم، پس من را به چه کاری امر می‌کنی که انجام دهم؟ فرمود: از جانب او قضا کن و قضا نمی‌کنی که بگویی آن بر تو واجب است، بل از جانب او قضا می‌کنی از باب نیکی و إحسان؛ چراکه آن به او سود می‌رساند ان شاء الله، گفتم: چگونه به او سود می‌رساند در حالی که خداوند بلندمرتبه فرموده است: «و اینکه برای انسان جز چیزی که سعی کرده است نیست»؟! فرمود: و آیا تو جز از سعی پدرت هستی؟!
۲ . أَخْبَرَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدصَادِقٍ الْإِصْفَهَانِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يَمُوتُ وَالِدَاهُ وَعَلَيْهِمَا صَلَاةٌ أَوْ صَوْمٌ فَلَا يَقْضِي عَنْهُمَا، قَالَ: مَا يَمْنَعُهُ أَنْ يَقْضِيَ عَنْهُمَا؟! أَلَا يَخَافُ أَنْ يَكُونَ عَاقًّا؟! قُلْتُ: إِنَّهُ يَحْسَبُ أَنَّ ذَلِكَ لَا يَنْفَعُهُمَا! قَالَ: لَا يَحْسَبَنَّ يَدَ اللَّهِ مَغْلُولَةً، بَلْ يَنْفَعُهُمَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَإِنْ لَمْ يَكُنْ يَنْفَعُهُمَا فَسَوْفَ يَنْفَعُ نَفْسَهُ!
ترجمه‌ی گفتار:
حسن بن محمّدصادق اصفهانی ما را خبر داد، گفت: از آن جناب درباره‌ی مردی پرسیدم که پدر و مادرش می‌میرند در حالی که بر عهده‌ی آن دو نمازی یا روزه‌ای است، پس از جانب آن دو قضا نمی‌کند، فرمود: چه چیزی او را باز می‌دارد از اینکه از جانب آن دو قضا کند؟! آیا نمی‌ترسد که عاقّ (یعنی منفور پدر و مادرش) باشد؟! گفتم: می‌پندارد که این کار به آن دو سود نمی‌رساند! فرمود: زنهار دست خداوند را بسته نپندارد، بلکه اگر خداوند بخواهد به آن دو سود می‌رساند و اگر به آن دو سود نرساند، پس به خود او سود خواهد رساند!
۳ . أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حَبِيبٍ الطَّبَرِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ: مِنْ سَفَاهَةِ الرَّجُلِ أَنْ يُعْطِيَ مَالَهُ لِيُقْضَى عَنْ وَالِدِهِ صَلَاةٌ أَوْ صَوْمٌ فَيُتْلِفُ الْمَالَ وَلَا يَجْزِي عَنْ وَالِدِهِ شَيْئًا! قُلْتُ: فَمَاذَا يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يَفْعَلَ؟ قَالَ: يَقْضِي عَنْهُ إِنِ اسْتَطَاعَ وَيَسْتَغْفِرُ لَهُ إِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ!
ترجمه‌ی گفتار:
عبد الله بن حبیب طبری ما را خبر داد، گفت: شنیدم منصور می‌فرماید: از سفاهت مرد این است که مالش را می‌دهد تا از جانب پدرش نماز یا روزه‌ای به جای آورده شود، پس مالش را تلف می‌کند و چیزی را از جانب پدرش کفایت نمی‌کند! گفتم: پس برای او شایسته است که چه کند؟ فرمود: اگر می‌تواند از جانب او به جای آورد و اگر نمی‌تواند برای او استغفار کند!
۴ . أَخْبَرَنَا عَبْدُ السَّلَامِ بْنُ عَبْدِ الْقَيُّومِ الْبَلْخِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ لِإِمَامِ مَسْجِدٍ: لَا تَأْخُذْ عَلَى عِبَادَةِ رَبِّكَ أَجْرًا فَتُبْطِلُ عَمَلَكَ وَتَكُونُ مِنَ الْخَاسِرِينَ!
ترجمه‌ی گفتار:
عبد السّلام بن عبد القیّوم بلخی ما را خبر داد، گفت: شنیدم منصور به امام مسجدی می‌فرماید: در ازای عبادت پروردگارت مزدی نگیر که عملت را باطل می‌کنی و از زیان‌کاران می‌شوی!
شرح گفتار:
برای خواندن شرحی بر این گفتارهای روشنگر، به پرسش و پاسخ ۲۰۸ مراجعه کنید.
