۱ . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْهَرَوِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ وَقْتِ صَلَاةِ الْفَجْرِ، فَقَالَ: إِذَا تَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ فَاغْدُوا إِلَى الْمَسَاجِدِ، قُلْتُ: إِنَّ الْمَسَاجِدَ تَخْتَلِفُ فِي الْقُرْبِ وَالْبُعْدِ، فَفَسِّرْ لِي بِالْحِسَابِ، فَقَالَ: إِذَا بَلَغَتِ الشَّمْسُ ثَمَانِيَ عَشْرَةَ دَرَجَةً تَحْتَ الْأُفُقِ فَأَمْسِكُوا عَنِ الطَّعَامِ وَالشَّرَابِ؛ فَإِنَّهَا أَوَّلُ مَا يَتَبَيَّنُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَبْيَضِ، وَلَا تُصَلُّوا الْفَجْرَ حَتَّى تَبْلُغَ الشَّمْسُ خَمْسَ عَشْرَةَ دَرَجَةً، وَإِنْ أَخَّرْتُمْ حَتَّى تَبْلُغَ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ دَرَجَةً فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ، قُلْتُ: إِنِّي رُبَّمَا أُصَلِّيهَا حِينَ تَبْلُغُ تِسْعَ دَرَجَاتٍ أَوْ أَقَلَّ، فَقَالَ: ذَلِكَ وَقْتُ صَلَاةِ الصِّبْيَانِ.

ترجمه‌ی گفتار:

محمّد بن عبد الرّحمن هروی ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی وقت نماز صبح پرسیدم، پس فرمود: هرگاه خطّ سپید فجر برایتان از خطّ سیاه (شب) نمایان شد، پس به سوی مساجد رهسپار شوید، گفتم: مساجد در دوری و نزدیکی مختلف هستند، پس برایم با حساب تفسیر کن، پس فرمود: هرگاه خورشید به ۱۸ درجه زیر افق رسید، پس از خوردن و آشامیدن إمساک کنید؛ زیرا آن نخستین چیزی از خطّ سپید است که نمایان می‌شود و نماز صبح را به جای نیاورید تا آن گاه که خورشید به ۱۵ درجه برسد و اگر تأخیر بیندازید تا آن گاه که به ۱۲ درجه برسد، باکی بر شما نیست، گفتم: بسیار پیش می‌آید که من آن را در ۹ درجه یا کمتر به جای می‌آورم، پس فرمود: آن وقت نماز کودکان است.

۲ . أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حَبِيبٍ الطَّبَرِيُّ، قَالَ: رَأَيْتُ الْمَنْصُورَ إِذَا يَسْمَعُ أَذَانَ الْفَجْرِ يَمْكُثُ رُبْعَ سَاعَةٍ ثُمَّ يُصَلِّي، وَإِذَا يَسْمَعُ أَذَانَ الظُّهْرِ يَمْكُثُ نِصْفَ سَاعَةٍ ثُمَّ يُصَلِّي، وَإِذَا يَسْمَعُ أَذَانَ الْمَغْرِبِ يَمْكُثُ عَشْرَ دَقَائِقَ ثُمَّ يُصَلِّي، وَلَا يَعْبَأُ بِأَذَانِ الْعَصْرِ وَلَا أَذَانِ الْعِشَاءِ -يَعْنِي إِنْ شَاءَ قَدَّمَ عَلَيْهِمَا وَإِنْ شَاءَ أَخَّرَ.

ترجمه‌ی گفتار:

عبد الله بن حبیب طبری ما را خبر داد، گفت: منصور را دیدم که چون اذان صبح را می‌شنید، ربعِ ساعت درنگ می‌کرد و سپس نماز می‌گزارد و چون اذان ظهر را می‌شنید، نصفِ ساعت درنگ می‌کرد و سپس نماز می‌گزارد و چون اذان مغرب را می‌شنید، ده دقیقه درنگ می‌کرد و سپس نماز می‌گزارد و به اذان عصر و اذان عشاء اعتنایی نمی‌کرد -یعنی اگر می‌خواست بر آن دو مقدّم می‌داشت و اگر می‌خواست مؤخّر.

شرح گفتار:

در فقره‌ی اخیر، مقصود از اذان صبح، اذانی است که همزمان با طلوع فجر گفته می‌شود و مقصود از اذان ظهر، اذانی است که همزمان با زوال آفتاب گفته می‌شود و مقصود از اذان مغرب، اذانی است که همزمان با غروب آفتاب گفته می‌شود. بنابراین، سیره‌ی آن جناب، گزاردن نماز مغرب ۱۰ دقیقه پس از غروب خورشید و گزاردن نماز ظهر ۳۰ دقیقه پس از رسیدن خورشید به بالاترین جای خود در آسمان و گزاردن نماز صبح ۱۵ دقیقه پس از طلوع فجر است که خورشید به ۱۵ درجه زیر افق می‌رسد.

برای آگاهی بیشتر درباره‌ی اوقات نمازها، به پرسش و پاسخ ۲۷۹ مراجعه کنید.