گفتاری از آن جناب درباره‌ی اینکه فرو بردن عمدی سر در آب هرگاه سبب رسیدن آب به گلو شود، موجب قضاء روزه است.

أَخْبَرَنَا يُونُسُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْخَتْلَانِيُّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: خَرَجْتُ صَائِمًا وَالْعَطَشُ يُؤْذِينِي فَوَجَدْتُ نَهْرًا فَغَمَسْتُ فِيهِ رَأْسِي حَتَّى أَحْسَسْتُ بَرْدَ الْمَاءِ فِي حَلْقِي، فَظَنَنْتُ أَنَّ السَّمَاءَ سَقَطَتْ! قَالَ: عَلَيْكَ الْقَضَاءُ! قُلْتُ: أَلَيْسَتْ كَفَّارَةٌ؟ قَالَ: لَا وَلَوْ قَصَدْتَ شُرْبَ الْمَاءِ لَكَانَ عَلَيْكَ الْكَفَّارَةُ!

ترجمه‌ی گفتار:

یونس بن عبد الله ختلانی ما را خبر داد، گفت: به منصور گفتم: در حال روزه بیرون آمدم و تشنگی آزارم می‌داد، پس نهری را یافتم، پس سر خود را در آن فرو بردم تا اینکه خنکی آب را در گلویم احساس کردم، پس (از ترس) پنداشتم که آسمان افتاد! فرمود: بر عهده‌ی تو قضا است! گفتم: آیا کفّاره‌ای نیست؟ فرمود: نه و اگر نوشیدن آب را قصد کرده بودی، بر عهده‌ی تو کفّاره بود!

شرح گفتار:

بنا بر نظر آن جناب، سه چیز است که روزه را باطل می‌کند: نزدیکی کردن، خوردن و آشامیدن؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿فَالْـآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ﴾[۱]؛ «اکنون با آنان نزدیکی کنید و چیزی که خداوند برایتان مقرّر داشته است را بجویید و بخورید و بیاشامید تا آن گاه که خطّ سپیده‌ی فجر برایتان از خط سیاه متمایز شود، آن گاه روزه را تا شب ادامه دهید». با این وصف، فرو بردن سر در آب در صورتی باطل کننده‌ی روزه است که مصداق آشامیدن آب باشد؛ به این ترتیب که اولاً از روی عمد باشد، پس اگر سهواً در آب بیفتد یا از روی فراموشی سر را در آن فرو ببرد، اشکالی ندارد، ثانیاً به غیر ضرورت باشد؛ پس اگر از روی ضرورت این کار را انجام دهد اشکالی ندارد، ثالثاً سبب رسیدن آب به حلق شود؛ پس اگر سر را در آب فرو ببرد، ولی چیزی از آن به حلق او نرسد، اشکالی ندارد. بنابراین، در صورتی که عمداً و بدون ضرورت سر خود را در آب فرو ببرد و چیزی از آن ناخواسته به حلق او فرو رود، باید قضای روزه را به جا آورد، هر چند کفّاره‌ای بر عهده‌ی او نیست.