گفتاری از آن جناب در بیان اینکه کسی نمی‌تواند وارث خود را از ارث محروم کند، ولی تحت شرایطی می‌تواند اموال خود را در زمان حیاتش به کس دیگری ببخشد.

أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حَبِيبٍ الطَّبَرِيُّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: إِنَّ أَبِي قَالَ لِإِخْوَتِي: إِذَا أَنَا مِتُّ فَلَا تُؤْتُوا فُلَانًا شَيْئًا مِنْ مِيرَاثِي؛ لِأَنَّهُ تَرَكَ أَهْلَهُ وَدَارَهُ وَذَهَبَ إِلَى الْمَنْصُورِ! فَقَالَ الْمَنْصُورُ: كَذَبَ، لَيْسَ لَهُ ذَلِكَ، إِنَّمَا أَطَعْتَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ، قُلْتُ: هَلْ لِلْأَبِ أَنْ يَحْرُمَ أَوْلَادَهُ مِنَ الْمِيرَاثِ؟ قَالَ: لَيْسَ لَهُ ذَلِكَ وَلَا كَرَامَةَ، إِلَّا أَنْ يُحِسَّ مِنْهُمْ كُفْرًا أَوْ ظُلْمًا أَوْ فِسْقًا بَيِّنًا، فَلَهُ أَنْ يُنْفِقَ أَمْوَالَهُ قَبْلَ أَنْ يَحْضُرَهُ الْمَوْتُ، لِكَيْ لَا يَبْقَى لَهُمْ شَيْءٌ يَسْتَعِينُونَ بِهِ عَلَى كُفْرِهِمْ أَوْ ظُلْمِهِمْ أَوْ فِسْقِهِمْ، قُلْتُ: فَإِنْ عَلِمَ فِي أَحَدٍ مِنْهُمْ خَيْرًا، أَلَهُ أَنْ يَهَبَهُ أَمْوَالَهُ كُلَّهَا وَيَتْرُكَ الْآخَرِينَ؟ قَالَ: لَا جُنَاحَ عَلَيْهِ إِذَا عَلِمَ فِيهِ خَيْرًا فِي الدِّينِ، وَلَا يُؤْثِرُهُ لِحُبٍّ وَلَا نَفْعٍ فِي الدُّنْيَا، إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمَّا قَالَ إِبْرَاهِيمُ: ﴿وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ﴾[۱]، فَخَصَّ الصَّالِحِينَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ.

ترجمه‌ی گفتار:

عبد الله بن حبیب طبری ما را خبر داد، گفت: به منصور گفتم: پدرم به برادرانم گفته است: هرگاه من مردم، به فلانی چیزی از میراثم ندهید؛ چراکه او خانه و خانواده‌اش را ترک کرده و به نزد منصور رفته است! منصور فرمود: دروغ گفته است، او را نمی‌رسد که این کار را انجام دهد، هرآینه تو از خداوند و پیامبرش اطاعت کرده‌ای، گفتم: آیا پدر می‌تواند فرزندانش را از میراث محروم کند؟ فرمود: او را نمی‌رسد که این کار را انجام دهد و حُسنی ندارد، مگر اینکه کفر یا ظلم یا فسقی آشکار در آنان ببیند، پس در این صورت می‌تواند اموالش را پیش از آنکه مرگش فرا رسد انفاق کند، تا برای آنان چیزی باقی نماند که از آن برای کفر یا ظلم یا فسق خود کمک بگیرند، گفتم: اگر در یکی از آنان خیری بیابد، آیا می‌تواند همه‌ی اموالش را به او ببخشد و دیگران را واگذارد؟ فرمود: گناهی بر او نیست هرگاه در او خیری در دین بیابد، ولی او را به خاطر دوست داشتن یا فایده داشتنش در دنیا برتری نمی‌دهد، هرآینه خداوند بلندمرتبه هنگامی که ابراهیم گفت: «و از فرزندانم، فرمود: عهد من به ظالمان نمی‌رسد»، پس صالحان را از میان فرزندان او مخصوص ساخت.

شرح گفتار:

برای خواندن شرح این گفتار نورانی، به پرسش و پاسخ ۴۵۲ مراجعه کنید.