برادر ارجمند!

«انسان عاقل و آگاه» یک خطا را دو بار تکرار نمی‌کند. بار نخست ادّعا کردید که در سخنان ما تناقضی وجود دارد، ولی معلوم شد که تناقضی وجود ندارد. این بار ادّعا می‌کنید که انسان عاقل و آگاه احتمالات ما را ذکر نمی‌کند، ولی معلوم است که در اشتباهید. بسیار زشت است که انسان، سخن عاقلان و آگاهان را نفهمد و از آن زشت‌تر این است که آنان را به سبب سخنی که نفهمیده است، به بی‌عقلی و ناآگاهی متّهم کند! با این مقدّمه، از شما می‌خواهیم که به توضیحات زیر توجّه کنید:

۱ . ما تولّد و عدم تولّد مهدی هر دو را محتمل نمی‌دانیم، بلکه می‌گوییم: مهدی، خواه چنانکه شیعیان می‌پندارند، متولّد شده باشد و خواه، چنانکه اهل سنّت می‌پندارند، بعداً متولّد شود، جز در زمان و مکانی مناسب ظهور نمی‌کند و از این رو، ایجاد زمان و مکانی مناسب برای ظهور او بر همه‌ی مسلمانان واجب است. «انسان عاقل و آگاه» می‌فهمد که این سخن ما، محتمل دانستن هر دو حالت نیست، بل تأکید بر یکسان بودن نتیجه در همه‌ی حالاتی است که مسلمانان به آن‌ها باور دارند. این یکی از شیوه‌های جدال به أحسن برای إرشاد مخاطب است که در قرآن و سنّت به کار رفته؛ چنانکه به عنوان نمونه، در قرآن آمده است: ﴿قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَنِيَ اللَّهُ وَمَنْ مَعِيَ أَوْ رَحِمَنَا فَمَنْ يُجِيرُ الْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ﴾[۱]؛ «بگو اگر خداوند من و همراهانم را هلاک کند یا رحمت کند، چه کسی کافران را از عذابی دردناک پناه خواهد داد؟» واضح است که این سخن خداوند، محتمل دانستن هر دو حالت نیست؛ با توجّه به اینکه خداوند قطعاً پیامبر و همراهانش را هلاک نمی‌کند، بلکه تأکید بر یکسان بودن نتیجه برای کافران در هر دو حالت است، یا مانند سخن امامان اهل بیت در مناظره با منکران وجود خداوند، با این مضمون که چه خداوند وجود داشته باشد و چه وجود نداشته باشد، ما رستگار شده‌ایم و شما هلاک شده‌اید؛ چراکه اگر وجود داشته باشد، ما او را اطاعت کرده‌ایم و شما او را نافرمانی کرده‌اید و اگر وجود نداشته باشد، ما با اعتقاد به او و عمل به دین ضرر نکرده‌ایم، بل زندگی سالم‌تر و پاکیزه‌تری داشته‌ایم که شما از آن محروم بوده‌اید. واضح است که این سخن آنان نیز به معنای محتمل دانستن وجود و عدم خداوند نبوده، بلکه به معنای یکسان بودن نتیجه در هر دو حالت بوده است. به همین ترتیب، سخن ما که می‌گوییم: مهدی چه وجود داشته باشد و چه وجود نداشته باشد، زمینه‌سازی برای ظهور او واجب است، به معنای محتمل دانستن هر دو حالت نیست، بلکه به معنای یکسان بودن نتیجه در هر دو حالت است؛ وگرنه، منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی با صراحت و قاطعیّت اعلام فرموده است که مهدی در حال حاضر وجود دارد و طعام می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«دَخَلْتُ عَلَى الْمَنْصُورِ الْهَاشِمِيِّ الْخُرَاسَانِيِّ وَهُوَ فِي مَسْجِدٍ، فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ: أَيُّهَا النَّاسُ! إِنَّ اللَّهَ قَدْ جَعَلَ لَكُمُ الْمَهْدِيَّ وَلِيًّا، فَاتَّخِذُوهُ وَلِيًّا، وَلَا تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ، قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ! فَقَامَ رَجُلٌ أَحْوَلُ مِنْ بَيْنِ النَّاسِ فَقَالَ: وَهَلْ خَلَقَ اللَّهُ الْمَهْدِيَّ؟! قَالَ: نَعَمْ، وَإِنَّهُ لَيَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ! قَالَ الرَّجُلُ: وَهَلْ رَأَيْتَهُ أَنْتَ بِعَيْنَيْكَ؟! فَسَكَتَ الْمَنْصُورُ وَلَمْ يُجِبْهُ حَتَّى سَأَلَهُ الرَّجُلُ ثَلَاثًا، فَقَالَ: مَا كُنْتُ لِأَدْعُوَكُمْ إِلَى مَنْ لَمْ أَرَهُ»[۲]؛ «بر منصور هاشمی خراسانی وارد شدم در حالی که در مسجدی بود، پس شنیدم که می‌فرماید: ای مردم! هرآینه خداوند برای شما مهدی را ولی قرار داده است، پس او را ولی بگیرید و غیر او اولیائی نگیرید، اندکی متذکّر می‌شوید! در این هنگام مردی که چشم او چپ بود از میان مردم برخاست و گفت: آیا خداوند مهدی را خلق کرده است؟! آن جناب فرمود: آری و هرآینه او طعام می‌خورد و در بازارها راه می‌رود! مرد گفت: آیا تو خودت او را با دو چشمت دیده‌ای؟! پس منصور سکوت کرد و به او پاسخی نداد، تا آنکه مرد سه بار پرسشش را تکرار کرد، در این هنگام آن جناب فرمود: من شما را به سوی کسی که ندیده باشم دعوت نمی‌کنم».

۲ . بدین سان، ادّعای شما مبنی بر اینکه ما محتمل دانسته‌ایم که مهدی فرزند حسن عسکری باشد یا نباشد، درست نیست؛ چراکه ما هر دو حالت را محتمل ندانسته‌ایم، بلکه صرفاً از مجادله در این باره خودداری کرده‌ایم؛ چراکه هدفمان زمینه‌سازی برای ظهور مهدی است و این هدفی است که تحصیل آن در هر دو حالت ممکن است و از این رو، نیازی به مجادله در این باره با شیعه یا اهل سنّت نداریم؛ مانند سخن خداوند که از مجادله درباره‌ی تعداد اصحاب کهف خودداری کرده و فرموده است: ﴿سَيَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَيَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَيْبِ ۖ وَيَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ ۚ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ مَا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ ۗ فَلَا تُمَارِ فِيهِمْ إِلَّا مِرَاءً ظَاهِرًا وَلَا تَسْتَفْتِ فِيهِمْ مِنْهُمْ أَحَدًا﴾[۳]؛ «خواهند گفت که آنان سه نفر بودند و چهارمی‌شان سگشان بود و خواهند گفت که آنان پنج نفر بودند و ششمی‌شان سگشان بود -تیری در تاریکی- و خواهند گفت که آنان هفت نفر بودند و هشتمی‌شان سگشان بود، بگو پروردگارم به تعداد آنان داناتر است، جز اندکی آنان را نمی‌شناسند، پس درباره‌ی آنان مجادله نکن مگر مجادله‌ای اجمالی و درباره‌ی آنان از احدی سؤال نکن». واضح است که این سخن خداوند، به معنای محتمل دانستن همه‌ی اعداد ۳، ۵ و ۷ نیست؛ چراکه تعداد اصحاب کهف قطعاً برای خداوند معلوم بوده، بلکه تنها به معنای خودداری از اظهار نظر صریح در این باره به دلیل عدم ضرورت آن یا وجود مصلحت در اجمال است و این همان چیزی است که ما را از اظهار نظر صریح درباره‌ی پدر مهدی باز داشته است.

۳ . مثال‌های شما درباره‌ی خاک، مغز سر، برادرزاده و دزد، بسیار عجیب، نامربوط و مغالطه‌آمیزند؛ زیرا هر «انسان عاقل و آگاه» درک می‌کند که احتمال وجود خلیفه‌ی خداوند در زمین، با احتمال رفع تشنگی با خاک، یا ادامه‌ی حیات بدون مغز سر، یا تولّد برادرزاده چند سال بعد از مرگ برادر، یا بال درآوردن پول، یکسان نیست! با توجّه به اینکه برای وقوع آن‌ها هیچ دلیل عقلی یا شرعی وجود ندارد، ولی برای وجود خلیفه‌ی خداوند در زمین، دلایل عقلی و شرعی محکمی وجود دارد که در جای خود ذکر کرده‌ایم؛ مانند سخن خداوند در قرآن که صریحاً از قرار دادن خلیفه‌اش در زمین و وجود راهنمایی برای هر قوم خبر داده و فرموده است: ﴿إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً﴾[۴]؛ «من در زمین خلیفه‌ای را قرار دهنده‌ام» و فرموده است: ﴿وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ﴾[۵]؛ «و برای هر قومی راهنمایی است» و مانند روایات صحیح و متواتر رسیده از اهل بیت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم که در درس‌های منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی ذکر شده‌اند[۶] و مانند حکم عقل به ضرورت وجود راهنمایی از جانب خداوند برای تعلیم و اقامه‌ی کامل دین تا روز قیامت[۷]. بنابراین، توجّه داشتن به این حقیقت که خداوند بر هر کاری تواناست، به معنای لزوم تصدیق هر ادّعای مخالف با عادت نیست، بل به معنای لزوم تصدیق هر ادّعای موافق با عقل و شرع است، اگر چه مخالف با عادت باشد و واضح است که میان این دو، فرق بسیاری است.

امیدواریم که مسأله برایتان روشن شده باشد.