برادر گرامی!

چیزی که عجیب است بی‌خبری شما از مبانی اسلام و تقلیدتان از عالمان خائن و دروغگو با این نخوت و جزمیّت است؛ وگرنه منصور هاشمی خراسانی از این خرافه بی‌خبر نیست و بی‌اعتنایی‌اش به آن ناشی از نادرستی آن است. بی‌گمان اعتقاد به اینکه عذاب خداوند از این امّت -هر چند به ستم روی آورد- برداشته شده است و عاقبت امّت‌های گذشته -هر چند مانند آن‌ها عمل کند- برای آن پیش نخواهد آمد، توهّمی بی‌اساس و خطرناک است؛ چراکه هیچ روایت معتبر و صریحی با این مضمون نرسیده و روایت رسیده از ابن عباس با این مضمون که به برکت ﴿رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ﴾[۱] کسانی که از آن حضرت پیروی نکنند، از عذاب‌های امّت‌های گذشته معاف شده‌اند[۲]، روایتی واحد و ضعیف است[۳] که با کتاب خداوند ضدّیت دارد؛ چراکه کتاب خداوند با عموم و اطلاق فرموده است: ﴿يُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَيَرْحَمُ مَنْ يَشَاءُ﴾[۴]؛ «هر کس را بخواهد عذاب می‌کند و هر کس را بخواهد می‌بخشاید» و فرموده است: ﴿إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ أَيُّهَا النَّاسُ وَيَأْتِ بِآخَرِينَ ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى ذَلِكَ قَدِيرًا﴾[۵]؛ «اگر بخواهد شما را می‌برد ای مردم و کسان دیگری را می‌آورد و خداوند بر این کار تواناست» و فرموده است: ﴿أَفَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَى أَنْ يَأْتِيَهُمْ بَأْسُنَا بَيَاتًا وَهُمْ نَائِمُونَ ۝ أَوَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَى أَنْ يَأْتِيَهُمْ بَأْسُنَا ضُحًى وَهُمْ يَلْعَبُونَ ۝ أَفَأَمِنُوا مَكْرَ اللَّهِ ۚ فَلَا يَأْمَنُ مَكْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ ۝ أَوَلَمْ يَهْدِ لِلَّذِينَ يَرِثُونَ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ أَهْلِهَا أَنْ لَوْ نَشَاءُ أَصَبْنَاهُمْ بِذُنُوبِهِمْ ۚ وَنَطْبَعُ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا يَسْمَعُونَ﴾[۶]؛ «آیا پس اهل شهرها ایمن شدند از اینکه عذاب ما شباهنگام به سراغشان بیاید در حالی که خواب هستند؟! آیا اهل شهرها ایمن شدند از اینکه عذاب ما صبحگاهان به سراغشان بیاید در حالی که بازی می‌کنند؟! آیا پس از مکر خداوند ایمن شدند؟! پس از مکر خداوند ایمن نمی‌شوند مگر گروه زیان‌کاران! آیا برای کسانی که زمین را پس از اهلش به ارث می‌برند آشکار نشده است که اگر بخواهیم آنان را به سبب گناهانشان هلاک می‌سازیم؟! و بر دل‌هاشان مهر می‌نهیم، پس آنان نمی‌شنوند» و فرموده است: ﴿أَفَأَمِنُوا أَنْ تَأْتِيَهُمْ غَاشِيَةٌ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ﴾[۷]؛ «آیا پس ایمن شدند از اینکه فراگیرنده‌ای از عذاب خداوند آنان را بیاید یا قیامت آنان را بیاید در حالی که توجّه ندارند؟!» و فرموده است: ﴿أَفَأَمِنْتُمْ أَنْ يَخْسِفَ بِكُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ يُرْسِلَ عَلَيْكُمْ حَاصِبًا ثُمَّ لَا تَجِدُوا لَكُمْ وَكِيلًا﴾[۸]؛ «آیا پس ایمن شدید از اینکه شما را در خاک فرو برد یا بر شما توفانی از شن بفرستد و آن گاه پشتیبانی برای خود نیابید؟!» و فرموده است: ﴿قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ﴾[۹]؛ «بگو او قادر است بر اینکه بر شما عذابی از بالایتان یا از زیر پاهایتان برانگیزد یا شما را دسته دسته کند و برخی‌تان را جنگ برخی دیگر بچشاند» و فرموده است: ﴿قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُهُ بَيَاتًا أَوْ نَهَارًا مَاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ ۝ أَثُمَّ إِذَا مَا وَقَعَ آمَنْتُمْ بِهِ ۚ آلْـآنَ وَقَدْ كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ﴾[۱۰]؛ «بگو نظرتان چیست اگر عذاب او در شب یا روز به سراغتان بیاید؟! گناه‌کاران چه چیزی را به عجله می‌خواهند؟! آیا هنگامی که واقع شد به آن ایمان می‌آورید؟! آن هنگام؟! در حالی که آن را به عجله می‌خواستید»، بلکه با صراحت فرموده است: ﴿وَإِنْ مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا نَحْنُ مُهْلِكُوهَا قَبْلَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ أَوْ مُعَذِّبُوهَا عَذَابًا شَدِيدًا ۚ كَانَ ذَلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا﴾[۱۱]؛ «و هیچ شهری نیست مگر اینکه ما پیش از روز قیامت هلاک کننده‌ی آن یا عذاب کننده‌ی آن با عذابی شدید هستیم، این در کتاب نوشته شده است»؛ همچنانکه عذاب خود در دنیا را تنها برای کافران ندانسته، بل در کمین منافقان که خود را مسلمان می‌شمارند نیز دانسته و فرموده است: ﴿وَمِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرَابِ مُنَافِقُونَ ۖ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ ۖ مَرَدُوا عَلَى النِّفَاقِ لَا تَعْلَمُهُمْ ۖ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ ۚ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلَى عَذَابٍ عَظِيمٍ﴾[۱۲]؛ «و از بادیه‌نشینانی که پیرامون شما هستند منافقانی هستند و از اهل شهر منافقانی هستند که تو آنان را نمی‌شناسی، ما آنان را می‌شناسیم، آنان را دو چندان عذاب خواهیم کرد، سپس به سوی عذابی عظیم باز خواهند گشت» و فرموده است: ﴿وَإِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذَابًا أَلِيمًا فِي الدُّنْيَا وَالْـآخِرَةِ ۚ وَمَا لَهُمْ فِي الْأَرْضِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴾[۱۳]؛ «و اگر رویگردان شوند خداوند آنان را به عذابی دردناک در دنیا و آخرت عذاب می‌کند و برای آنان در زمین هیچ سرپرست و یاوری نیست»، بلکه آن را در کمین همه‌ی ستمکاران دانسته و فرموده است: ﴿وَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا عَذَابًا دُونَ ذَلِكَ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ﴾[۱۴]؛ «و هرآینه برای کسانی که ستم کردند عذابی پیش از آن خواهد بود، ولی بیشتر آنان نمی‌دانند» و فرموده است: ﴿قُلْ أَرَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُ اللَّهِ بَغْتَةً أَوْ جَهْرَةً هَلْ يُهْلَكُ إِلَّا الْقَوْمُ الظَّالِمُونَ﴾[۱۵]؛ «بگو نظرتان چیست اگر عذاب خداوند ناگهان یا آشکارا به سراغتان بیاید، آیا جز گروه ستمکاران هلاک خواهند شد؟!» و فرموده است: ﴿فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ﴾[۱۶]؛ «پس چون چیزی که تذکّر داده شدند را از یاد بردند، کسانی که از بدی نهی می‌کردند را نجات دادیم و کسانی که ستم می‌کردند را به عذابی بد گرفتیم به سبب اینکه فسق می‌ورزیدند» و فرموده است: ﴿وَتِلْكَ الْقُرَى أَهْلَكْنَاهُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَجَعَلْنَا لِمَهْلِكِهِمْ مَوْعِدًا﴾[۱۷]؛ «و آن شهرها را هلاک کردیم هنگامی که ستم کردند و برای هلاکت‌شان موعدی قرار دادیم» و فرموده است: ﴿وَمَا كُنَّا مُهْلِكِي الْقُرَى إِلَّا وَأَهْلُهَا ظَالِمُونَ﴾[۱۸]؛ «و ما هلاک کننده‌ی شهرها نبودیم مگر اینکه اهل‌شان ستمکار بودند» و فرموده است: ﴿وَمَا هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ﴾[۱۹]؛ «و آن از ستمکاران دور نیست»؛ همچنانکه آن را در کمین همه‌ی گمراهان دانسته و فرموده است: ﴿قُلْ مَنْ كَانَ فِي الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدًّا ۚ حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا﴾[۲۰]؛ «بگو هر کس که در گمراهی باشد، بخشایشگر به او مهلت می‌دهد تا آن گاه که آنچه وعده داده می‌شوند را ببینند، یا عذاب و یا قیامت، پس آن گاه خواهند دانست که چه کسی جای بدتر و سپاه ضعیف‌تری دارد»؛ همچنانکه آن را در کمین همه‌ی بداندیشان دانسته و فرموده است: ﴿أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ ۝ أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُمْ بِمُعْجِزِينَ ۝ أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ﴾[۲۱]؛ «آیا پس کسانی که بدی‌ها را توطئه می‌کنند ایمن هستند از اینکه خداوند آنان را در زمین فرو برد یا عذاب از جایی که نمی‌دانند به سراغشان بیاید؟! یا آنان را در حال جابه‌جایی‌شان بگیرد؟! پس آنان عاجز کننده نیستند، یا آنان را در حال ترس بگیرد؟! پس هرآینه پروردگارتان رؤوف و مهربان است»؛ همچنانکه آن را در کمین همه‌ی گناه‌کاران و نافرمانان -هر چند از این امّت باشند- دانسته و فرموده است: ﴿قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ۝ وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ ۝ وَاتَّبِعُوا أَحْسَنَ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ بَغْتَةً وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ﴾[۲۲]؛ «بگو ای بندگانم که بر خود اسراف ورزیده‌اید! از رحمت خداوند ناامید نشوید؛ چراکه خداوند همه‌ی گناهان را می‌آمرزد، هرآینه او آمرزنده‌ی مهربان است و به سوی پروردگارتان بازگردید و برای او تسلیم شوید پیش از آنکه عذاب شما را بیاید، آن گاه یاری نمی‌شوید و از بهترین چیزی که از جانب پروردگارتان برایتان نازل شد پیروی کنید پیش از آنکه عذاب ناگهان شما را بیاید در حالی که توجّه ندارید»، بلکه به مثابه‌ی یک قاعده فرموده است: ﴿وَإِذَا أَرَدْنَا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُوا فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا﴾[۲۳]؛ «و هرگاه بخواهیم سرزمینی را هلاک کنیم زورمندانش را به قدرت می‌رسانیم پس در آن فسق می‌ورزند، پس سخن بر آن راست می‌آید، پس آن را ویران می‌گردانیم»، بل آن را صریحاً در کمین کسانی از این امّت دانسته است که از خلیفه‌ی او در زمین اطاعت نمی‌کنند و برای یاری‌اش بیرون نمی‌آیند و فرموده است: ﴿فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾[۲۴]؛ «پس باید کسانی که از امر او سرپیچی می‌کنند بترسند از اینکه آنان را فتنه‌ای برسد یا آنان را عذابی دردناک برسد» و فرموده است: ﴿إِلَّا تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَيَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ وَلَا تَضُرُّوهُ شَيْئًا ۗ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾[۲۵]؛ «اگر (برای یاری او) بیرون نروید شما را عذابی دردناک می‌کند و گروهی غیر شما را به جایتان می‌آورد و به او زیانی نمی‌رسانید و خداوند بر هر کاری تواناست» و فرموده است: ﴿وَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ عَتَتْ عَنْ أَمْرِ رَبِّهَا وَرُسُلِهِ فَحَاسَبْنَاهَا حِسَابًا شَدِيدًا وَعَذَّبْنَاهَا عَذَابًا نُكْرًا﴾[۲۶]؛ «و چه بسیار شهری که از فرمان پروردگارش و پیامبرانش سر پیچید، پس آن را محاسبه‌ای سخت کردیم و عذابی ناشناخته رساندیم». با این وصف، بیهوده نیست که در ستایش مؤمنان فرموده است: ﴿وَالَّذِينَ هُمْ مِنْ عَذَابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ ۝ إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ﴾[۲۷]؛ «و کسانی که از عذاب پروردگارشان هراسانند؛ چراکه هیچ کس از عذاب پروردگارشان در امان نیست».

روشن است که برخی از این آیات در شأن این امّت نازل شده‌اند و برخی دیگر، با عموم و اطلاق خود این امّت را نیز در بر می‌گیرند و علاوه بر این، از سنّت خداوند در امّت‌های گذشته خبر می‌دهند که تبعاً در این امّت نیز جاری است؛ چنانکه فرموده است: ﴿سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ ۖ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا﴾[۲۸]؛ «سنّت خداوند در کسانی که از پیش گذشتند (چنین بود) و هرگز برای سنّت خداوند تغییری نخواهی یافت» و فرموده است: ﴿فَهَلْ يَنْتَظِرُونَ إِلَّا مِثْلَ أَيَّامِ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْ﴾[۲۹]؛ «پس آیا جز مانند روزهای کسانی که از پیش گذشتند را انتظار می‌برند؟!». از این رو، به عبرت گرفتن از امّت‌های گذشته امر کرده و فرموده است: ﴿قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلُ﴾[۳۰]؛ «بگو در زمین بگردید، پس ببینید که عاقبت کسانی که در گذشته بودند چگونه بود» و فرموده است: ﴿لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ﴾[۳۱]؛ «هرآینه در داستان‌های آنان عبرتی برای خردمندان است» و فرموده است: ﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِمَنْ يَخْشَى﴾[۳۲]؛ «هرآینه در آن عبرتی برای کسی است که می‌ترسد» و فرموده است: ﴿فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ﴾[۳۳]؛ «پس عبرت بگیرید ای صاحبان بینش»؛ چنانکه در حدیث متواتر و مشهور نبوی آمده است: «لَتَرْكَبُنَّ سُنَنَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ حَذْوَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ حَتَّى لَوْ دَخَلُوا جُحْرَ ضَبٍّ لَدَخَلْتُمُوهُ»[۳۴]؛ «هرآینه گام به گام در پی سنّت‌های کسانی که پیش از شما بودند می‌روید، تا جایی که اگر آنان به سوراخ سوسماری داخل شده باشند، شما هم به آن داخل می‌شوید» و در برخی روایات تأکید شده است: «فَلَا يَكُونُ فِيهِمْ شَيْءٌ إِلَّا كَانَ فِيكُمْ مِثْلُهُ»[۳۵]؛ «پس چیزی در آنان نبود مگر اینکه مانند آن در شما نیز خواهد بود»؛ همچنانکه اعتقاد به داشتن دوستی و نسبتی با خداوند و معاف بودن از عذاب او از اعتقادات آنان بوده؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ ۚ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوبِكُمْ ۖ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ ۚ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ﴾[۳۶]؛ «و یهودیان و مسیحیان گفتند که ما فرزندان خداوند و دوستان او هستیم، بگو پس چرا شما را به خاطر گناهاتان عذاب می‌کند؟! بلکه شما بشری از آفریدگان او هستید، هر کس را بخواهد می‌آمرزد و هر کس را بخواهد عذاب می‌کند» و فرموده است: ﴿وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً ۚ قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ ۖ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ﴾[۳۷]؛ «و گفتند که آتش جز روزهایی معدود ما را لمس نمی‌کند، بگو آیا از نزد خداوند عهدی گرفته‌اید که خداوند عهدش را خلاف نکند یا بر او چیزی می‌بندید که به آن علم ندارید؟!». وانگهی نزول عذاب بر این امّت مانند نزول عذاب بر امّت‌های گذشته، می‌تواند ضرورت عقلی پیدا کند و آن هنگامی است که بر استمرار نفاق، ظلم و فسق اصرار داشته و با وجود تذکّر، انذار و مهلت کافی، اراده‌ی توبه و اصلاح نداشته باشند؛ زیرا عدم هلاکت آنان در این صورت، به تسلسلی باطل و بی‌نهایت می‌انجامد که جایز نیست[۳۸].

آری، خداوند حضور خلیفه‌اش در میان مردم و استغفار آنان را مانع از نزول عذاب بر آنان دانسته و فرموده است: ﴿وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ ۚ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ﴾[۳۹]؛ «و خداوند آنان را عذاب نمی‌کند در حالی که تو میانشان هستی و خداوند آنان را عذاب نمی‌کند در حالی که استغفار می‌کنند»، ولی مراد از حضور خلیفه‌اش در میان آنان، صرف وجود او در زمین نیست؛ چراکه زمین هیچ گاه از خلیفه‌ی خداوند خالی نبوده[۴۰]، در حالی که عذاب او بارها و بر اقوام مختلف نازل شده و با این وصف، مراد از حضور خلیفه‌اش در میان آنان، حضور او در شهری است که مستحقّ عذاب است؛ مانند حضور لوط علیه السلام در شهر سدوم که مانع از نزول عذاب بر آن بود و از این رو، خداوند او و خانواده‌اش را از آن بیرون آورد و سپس عذاب را بر آن نازل کرد؛ چنانکه فرموده است: ﴿قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطًا ۚ قَالُوا نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَنْ فِيهَا ۖ لَنُنَجِّيَنَّهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ﴾[۴۱]؛ «(ابراهیم) گفت: در آنجا لوط است! (فرشتگان) گفتند: ما به کسی که در آنجاست داناتریم، هرآینه او و خانواده‌اش را نجات می‌دهیم مگر همسرش که از جاماندگان است» و مراد از استغفار مردم نیز اظهار ندامت آنان از کاری است که موجب نزول عذاب است و این بدون ترک و اصلاح آن معنا ندارد؛ مانند رویگردانی‌شان از خلیفه‌ی خداوند و روی آوردنشان به حاکمان دیگر که موجب نزول عذاب است و اظهار ندامت از آن، بدون روی آوردن به خلیفه‌ی خداوند و رویگردانی از حاکمان دیگر بی‌معناست؛ با توجّه به اینکه مسلّماً استغفار از گناه در عین اصرار بر آن، صادقانه و قابل قبول نیست[۴۲].

از اینجا دانسته می‌شود که مردم تا وقتی خلیفه‌ی خداوند را در میان خود حاضر نساخته‌اند یا از واداشتن او به غیبت استغفار و توبه نکرده‌اند، از عذاب خداوند در امان نیستند و با این وصف، نباید خود را از آن ایمن پندارند و از عالمان شیطان‌صفتی پیروی کنند که آنان را از آن ایمن می‌شمارند تا در نفاق و ظلم و فسق نگاه دارند، بل باید از عالمان صدّیقی مانند منصور هاشمی خراسانی پیروی کنند که آنان را از عذاب خداوند بیم می‌دهند، بدون اینکه آنان را از رحمت او ناامید گردانند و به عنوان نمونه، می‌فرمایند:

هان ای مردم! آگاه باشید که عذاب خداوند به شما نزدیک شده است؛ من آوایش را می‌شنوم و بویش را استشمام می‌کنم و سایه‌اش را می‌بینم، ولی بیشتر شما غافلید! اگر سر نجات دارید، من را با شما نصیحتی است: از پروردگارتان آمرزش بخواهید و به سوی او توبه کنید و از کسی فرمان برید که او تطهیرش کرده و هدایتش نموده است، همان که وصفش را در صحف پیامبران می‌یابید و نامش را در کتب گذشتگان می‌خوانید، نه از کسی که عقلی اندک و ادّعایی بسیار دارد و از هوای نفس پیروی می‌کند و بسیار مستبد و ستیزه‌جوست. آن گاه خواهید دید که زمین از عدالت پر می‌شود، چونان که از ظلم پر شده و عدالت از عسل شیرین‌تر و از کره نرم‌تر و از برف پاکیزه‌تر است. پس اگر إبا کردید بدانید که حکومت‌تان شما را از خداوند نجات نخواهد داد و ارتش‌ها و سلاح‌هایتان شما را از او حفظ نخواهد کرد، همان گونه که حکومت گذشتگان آنان را از او نجات نداد و ارتش‌ها و سلاح‌هایشان آنان را از او حفظ نکرد، هنگامی که خشمش بر آنان افروخته شد و عذابش بر آنان فرود آمد![۴۳]

و می‌فرمایند:

پس دعوتم را اجابت کنید و به سوی مهدی بازگردید، تا گناهانتان آمرزیده شود و کارهاتان سامان یابد، پیش از آنکه روزی بر شما برسد که بر عاد و ثمود و قوم نوح رسید.[۴۴]