لفظ «علامه» به معنای عالم بزرگ و برجسته است و دلیلی برای حرمت اطلاق آن بر غیر معصوم وجود ندارد؛ چراکه غیر معصوم هم میتواند با تعلّم و تبعیّت از معصوم، عالمی بزرگ و برجسته شود؛ چنانکه در روایتی آمده است: «دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ الْمَسْجِدَ فَإِذَا جَمَاعَةٌ قَدْ أَطَافُوا بِرَجُلٍ، فَقَالَ: مَا هَذَا؟ فَقِيلَ: عَلَّامَةٌ، فَقَالَ: وَمَا الْعَلَّامَةُ؟ فَقَالُوا لَهُ: أَعْلَمُ النَّاسِ بِأَنْسَابِ الْعَرَبِ وَوَقَائِعِهَا وَأَيَّامِ الْجَاهِلِيَّةِ وَالْأَشْعَارِ الْعَرَبِيَّةِ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: ذَاكَ عِلْمٌ لَا يَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَلَا يَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ»؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم به مسجد داخل شد و دید که جماعت، گرد مردی را گرفتهاند، پس فرمود: چه خبر است؟ گفتند: علامهای است، فرمود: مرادتان از علامه چیست؟ گفتند: عالمترین مردم به نسبهای عرب و وقایع آن و تاریخ جاهلیّت و اشعار عربی، پس پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: این علمی است که نداشتنش ضرری نمیرساند و داشتنش سودی نمیرساند» و نفرمود که اطلاق این لفظ بر غیر معصوم جایز نیست. از این رو، همهی مسلمانان -خواه شیعه و خواه اهل سنّت- این لفظ را بر برخی عالمان خود اطلاق کردهاند؛ مانند علامه حلّی، علامه امینی، علامه طباطبایی، علامه جعفری و ... در میان شیعه و علامه نووی، علامه زیلعی، علامه سیوطی، علامه اقبال و ... در میان اهل سنّت، بیآنکه اعتراض کسی را برانگیخته باشد. از اینجا دانسته میشود که اعتراض برخی به اطلاق این لفظ بر جناب منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، از جای دیگری برخاسته و آن همانا عدم اقرار این حسودان و متکبّران به شأن و مقام علمی این عالم جلیل القدر است که با حکمت و موعظهی حسنه، آنان را از پرستش طاغوت باز میدارد و به پرستش خداوند یگانه در پرتو عقل و به دور از تقلید، تعصّب و خرافهگرایی دعوت میکند؛ چنانکه شیخ صالح سبزواری در درس سی و نهم از شرح کتاب «بازگشت به اسلام»، پس از اشاره به جلوههایی از عظمت علمی این عالم بزرگ و برجسته گفته است:
<با این همه، کسانی هم یافت میشوند که بر ما عیب میگیرند و میگویند که چرا به این مرد «علامه» میگویید؟! «علامه» به معنای مردی بسیار عالم است و اینها معتقدند که نباید بر این بزرگوار اطلاق شود! دعانویسها و استخارهچیها و روضهخوانهای اینها همگی «حجّت الإسلام» و «آیت الله» هستند، ولی حضرت منصور هاشمی خراسانی که معدن علوم ربّانیّه و مخزن معارف رحمانیه است، «علامه» نیست! معلوم است که اینها بسیار تنگنظر و کوتهفکرند و اصلاً نفهمیدهاند که چه خبر است! انسان باید صداقت داشته باشد و حق را بگوید و نباید متکبّر و لئیم باشد! آیا این بزرگوار مرد بسیار عالمی نیست؟!>
پایگاه اطّلاعرسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی
بخش بررسی نقدها