پنج شنبه ۱۶ آذر (قوس) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۲۳ جمادی الأوّل ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 پرسش جدید: آیا انگشتر یا حلقه‌ی زینتی که بانوان به بینی خود می‌اندازند، جزء زینت‌هایی محسوب می‌شود که آشکار کردنشان برای نامحرم جایز است؟ در مجموع منظور از «مَا ظَهَرَ مِنْهَا» در آیه‌ی ۳۱ سوره‌ی نور چیست؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: گفتاری بسیار مهم و روشنگر از آن جناب درباره‌ی شرط ظهور مهدی. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نکته‌ی جدید: نکته‌ی «خزان انتظار» نوشته‌ی «لیلا وثوق» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ آیاتی از قرآن که بر این دلالت دارند؛ آیه‌ی ۱۶. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
نقد و بررسی
 

در صفحه‌ی ۲۱۹ کتاب بازگشت به اسلام آمده است: «شناخت یقینی از احکام خداوند تنها با رجوع به کتاب خداوند و سنّت پیامبرش ممکن است».

جایگاه عقل در این کلام و در این شناخت چیست؟

عقل، رجوع کننده است. توضیح آنکه در نظر علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، شناخت یقینی از احکام خداوند تنها با رجوع عقل به کتاب خداوند و سنّت پیامبرش بر کنار از موانع شناخت مانند جهل، تقلید، اهواء نفسانی، دنیاگرایی، تعصّب، تکبّر و خرافه‌گرایی ممکن است؛ چراکه عقل معیار و ابزار شناخت است، ولی در مَثَل مانند کارخانه‌ای است که برای تولید، به سالم بودن دستگاه خود از یک سو و موادّ اولیّه‌ی مناسب از سوی دیگر نیازمند است تا به وسیله‌ی دستگاه سالم خود از موادّ اولیّه‌ی مناسب محصول مورد نیاز را استخراج کند. در این مثل، سالم بودن دستگاهِ عقل به معنای بر کنار بودن آن از موانع شناخت است و موادّ اولیّه‌ی مناسب برای آن، کتاب خداوند و سنّت پیامبر اوست که هرگاه با دستگاه سالمِ عقل مورد تجزیه و ترکیب قرار گیرند، شناخت مورد نیاز حاصل می‌شود. از این روست که خداوند فرموده است: ﴿يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ ۝ إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ[۱]؛ «روزی که نه مالی سود می‌رساند و نه فرزندانی، مگر آنکه کسی با عقلی سلیم به نزد خداوند بیاید».

در مَثَل دیگر، عقل مانند چشم است که برای مشاهده‌ی اشیاء به دو چیز نیاز دارد: یکی بینایی، با توجّه به اینکه چشم نابینا قادر به مشاهده‌ی اشیاء نیست و دیگری نور، با توجّه به اینکه چشم اگرچه بینا باشد، در تاریکی نمی‌تواند اشیاء را مشاهده کند. در این مثل، بیناییِ عقل، بر کنار بودن آن از موانع شناخت است و نور، کتاب خداوند و سنّت پیامبر اوست که هرگاه عقل بینا در روشنایی آن نظر کند، به مشاهده‌ی اشیاء موفّق می‌شود. از این روست که خداوند دین خود را نور دانسته و فرموده است: ﴿جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا[۲]؛ «آن را نوری قرار دادیم که با آن هر کس از بندگانمان را بخواهیم هدایت می‌کنیم» و کسانی که با آن هدایت نمی‌یابند را نابینا دانسته و فرموده است: ﴿أَفَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَ[۳]؛ «آیا تو می‌توانی نابینایان را هدایت کنی در حالی که نمی‌بینند؟!» و فرموده است: ﴿فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ[۴]؛ «البته چشم‌ها نابینا نیست، ولی دل‌هایی که در سینه‌هاست نابیناست».

این گونه جایگاه عقل و ارتباط آن با شرع را در مثل‌هایی برای شما تبیین کردیم؛ ﴿وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ ۖ وَمَا يَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ[۵]؛ «و این مثل‌ها را برای مردم می‌زنیم، در حالی که جز عالمان آن‌ها را درک نمی‌کنند».

↑[۱] . الشّعراء/ ۸۸-۸۹
↑[۲] . الشّوری/ ۵۲
↑[۳] . یونس/ ۴۳
↑[۴] . الحجّ/ ۴۳
↑[۵] . العنکبوت/ ۴۳
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش بررسی نقدها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
می‌توانید این مطلب را به زبان‌های زیر نیز مطالعه کنید:
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن نقد
کاربر گرامی! شما می‌توانید نقدهای علمی خود بر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش به بررسی علمی گرفته شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی نقد، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که نقد شما، در پایگاه بررسی شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن نقد خود، نقدهای مرتبط را مرور، یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . بهتر است که از نوشتن نقدهای متعدّد و غیر مرتبط با هم در هر نوبت، خودداری کنید؛ چراکه چنین نقدهایی در پایگاه به تفکیک و أحیاناً در مدّتی بیش از مدّت معمول بررسی می‌شوند.