тавҷҷуҳ ба инки нашъати он аз мабдъи мутаъаддид мумкин нест ва ваҳдати мабдаъ, дар се буъд собит аст.

[Тавҳиди Худованд дар таквин]

Бъуди якум, таквин ба маънои халқ, ризқ ва татбири мавҷудот аст; Бо таваҷҷуҳ ба инки халқи онҳо ба маънои эҷод ва тақдири онҳо тавассути ду мабдаъ, мусталзими тазод аст, дар ҳоле ки миёни онҳо тазодде нест, балки ҳамоҳангӣ мушоҳида мешавад; Чунонки фармудааст: ﴿مَا تَرَىٰ فِي خَلْقِ الرَّحْمَٰنِ مِنْ تَفَاوُتٍ ۖ﴾[1]; «Дар халқи Худованд ҳеҷ тазодде намебинӣ»; Хусусан бо таваҷҷуҳ ба инки тазод, мусталзими фасод ба маънои ихтилоли низоми ҳастӣ аст; Чунонки фармудааст: ﴿لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا ۚ﴾[2]; «Агар дар онҳо Худоёне ҷуз Аллоҳ буд, фосид мешуданд» Ва фармудааст: ﴿إِذًا لَذَهَبَ كُلُّ إِلَٰهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ﴾[3]; «Дар он сурат ҳатман ҳар Худойе чизе ки халқ кардаастро мебурд ва ҳатман бархишон бар бархӣ дигар бартарӣ меҷустанд», дар ҳоле ки низоми ҳастӣ, фасод напазируфта ва мухтал нашуда ва ин бурҳонӣ қотеъ бар адами вуҷуди тазод дар он ва табъан ваҳдати холиқи он аст; Чунонки фармудааст: ﴿ذَٰلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَ﴾[4]; «Он Худованд Парвардигоратон аст ки холиқи ҳама чиз аст, ҷуз Ӯ Худованде нест, пас ба куҷо рӯй гардонда мешавед?!» Ва ризқ ба маънои ибқоъи вуҷуди мавҷудот, дар воқеъ халқи мутаҷаддади онҳо дар ҳар он аст; Чунонки фармудааст: ﴿أَفَعَيِينَا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ ۚ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ﴾[5]; «Оё Мо аз халқ кардани нахуст дармонда шудем?! Балки онон дар пӯшишӣ аз халқ карданӣ ҷадиданд» Ва рӯшан аст ки таъаддуди холиқ барои махлуқи воҳид, мумкин нест; Чунонки фармудааст: ﴿أَمَّنْ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾[6]; «Ё чи касе халқ карданро оғоз ва сипас онро такрор мекунад ва чи касе шуморо аз осмон ва замин ризқ медиҳад?! Оё Худованде ҷуз Аллоҳ вуҷуд дорад?! Бигӯ бурҳонатонро биёваред агар росгӯ ҳастед!»