Аммо ҳақ он аст ки ин худдорӣ, агар чи бисёр хуб ва арзишманд аст, мисдоқи Ислом нест, бал мисдоқи имон шумурда мешавад ки фаротар аз Ислом аст; Чароки Ислом, иборат аз таслим шудан дар баробари иродаи Худованд ба маънои тасдиқи марҷаъияти Ӯ аз ҳайси назарӣ ва қабули аҳкоми Ӯ ба унвони асбоби камоли мусалмон аст ва амал ба он ки шомили худдорӣ аз аъмоле шабеҳ ба аъмоли кофирон мешавад, чизе фаротар аз тасдиқ ва қабули он аст; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ﴾[1]; «Ва чи касе беҳдинтар аз касе аст ки зоташро барои Худованд таслим карда, дар ҳоле ки некукор аст?!» Ва фармудааст: ﴿بَلَىٰ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾[2]; «Оре, ҳар кас зоти худро барои Худованд таслим кунад дар ҳоле ки некукор бошад, подоши ӯ назди Парвардигораш аст ва на биме бар онон аст ва на андӯҳе мебинанд»!

[Амалӣ будани имон]

Ин ҳолате аст ки дар истилоҳ, «Имон» шумурда мешавад ва мумкин аст дар мусалмоне бошад ва мумкин аст дар мусалмоне набошад; Чунонки Худованд ба унвони намуна фармудааст: ﴿قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا ۖ قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَٰكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ ۖ﴾[3]; «Боденишинон гуфтанд ки имон овардем! Бингӯ имон наёвардед, вале бигӯйед ки Ислом овардем; Чароки имон ҳанӯз дар дилҳотон дохил нашудааст»! Оре, баёни дақиқтар он аст ки гуфта шавад: Ислом ба маънои таслим шудан дар баробари иродаи Худованд, маротиби мутафовите дорад ва аз тасдиқ ва қабули назарии он оғоз мешавад ва то амали холис ва комил ба он, идома меёбад ва дар ҳамаи маротиби худ, Ислом шумурда мешавад, ҷуз онки дар мартабаи назарии худ, танҳо Ислом ва дар маротиби амалаии худ, илова бар он, имон номида мешавад; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا ۖ قُلْ لَا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلَامَكُمْ ۖ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَدَاكُمْ لِلْإِيمَانِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾[4]; «Бар ту миннат мегузоранд ки Ислом оварданд, бигӯ Исломатонро бар ман миннат нагузоред, бал