سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
نقد و بررسی
 

علامه منصور هاشمی خراسانی در جایی فرموده‌اند که در صورت تضمین ده هزار نفر، ایشان هم ظهور مهدی را ضامن می‌شوند. علّت تعیین این تعداد چیست؟ چرا نفرموده‌اند سه هزار یا هفت هزار یا سی هزار نفر؟

برآورد علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی این است که در صورت اجتماع ده هزار مرد آماده برای حفاظت و اطاعت از امام مهدی علیه السلام، ظهور آن حضرت ممکن است و این برآوردی است که با قرآن و سنّت سازگاری دارد؛ چراکه قرآن یاران پیامبران در جنگ‌ها را «ربّی» دانسته و فرموده است: ﴿وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ[۱]؛ «و چه بسیار پیامبری که ربّی‌های فراوانی به همراه او جهاد کردند، پس به سبب چیزی که در راه خداوند به آنان رسید سست نشدند و ضعیف نگشتند و زاری نکردند و خداوند صابران را دوست می‌دارد»، در حالی که بنا بر قول بسیاری از اهل لغت و تفسیر، «ربّی» از «ربو» یا «ربّة» گرفته شده و به معنای ده هزار مرد است[۲]؛ همچنانکه تعداد یاران پیامبر در روز حنین را «کثرت» دانسته و فرموده است: ﴿لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ ۙ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ ۙ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ[۳]؛ «هرآینه خداوند شما را در جاهای بسیاری یاری کرد و در روز حنین، هنگامی که کثرت‌تان شما را به شگفت آورد»، در حالی که تعداد آنان در آن روز ده هزار مرد بود[۴]. از این رو، از پیامبر روایت شده است که فرمود: «لَا يُهْزَمُ جَيْشُ عَشَرَةِ آلَافٍ مِنْ قِلَّةٍ»[۵]؛ «هیچ گاه لشکر ده هزار نفری، به خاطر قلّت شکست نمی‌خورد» و از امام جعفر صادق روایت شده است که فرمود: «لَا يُغْلَبُ عَشْرُ آلَافٍ مِنْ قِلَّةٍ»[۶]؛ «هیچ گاه ده هزار نفر، به خاطر کم بودن شکست نمی‌خورند»، بلکه از ابو بصیر روایت شده است که گفت: «سَأَلَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ: كَمْ يَخْرُجُ مَعَ الْقَائِمِ عَلَيْهِ السَّلَامُ؟ فَإِنَّهُمْ يَقُولُونَ: إِنَّهُ يَخْرُجُ مَعَهُ مِثْلُ عِدَّةِ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثُمِائَةٍ وَثَلَاثَةُ عَشَرَ رَجُلًا، قَالَ: وَمَا يَخْرُجُ إِلَّا فِي أُولِي قُوَّةٍ وَمَا تَكُونُ أُولُوا الْقُوَّةِ أَقَلَّ مِنْ عَشَرَةِ آلَافٍ»[۷]؛ «مردی از اهل کوفه از ابو عبد الله (صادق) علیه السلام پرسید: چند نفر به همراه قائم علیه السلام خروج می‌کنند؟ آن‌ها می‌گویند که به همراه او سیصد و سیزده مرد به تعداد اهل بدر خروج می‌کنند، فرمود: او جز به همراه صاحبان قوّت خروج نمی‌کند و صاحبان قوّت کمتر از ده هزار نفر نیستند» و از حمّاد بن عثمان روایت شده است که گفت: «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ: لَا يَخْرُجُ الْقَائِمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي أَقَلَّ مِنَ الْفِئَةِ وَلَا يَكُونُ الْفِئَةُ أَقَلَّ مِنْ عَشَرَةِ آلَافٍ»[۸]؛ «ابو عبد الله (صادق) علیه السلام فرمود: قائم علیه السلام با کمتر از فئه خروج نمی‌کند و فئه کمتر از ده هزار نفر نیست» و از ابو بصیر روایت شده است که گفت: «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ: لَا يَخْرُجُ الْقَائِمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ حَتَّى يَكُونَ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ، قُلْتُ: وَكَمْ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ؟ قَالَ: عَشَرَةُ آلَافٍ جَبْرَئِيلُ عَنْ يَمِينِهِ وَمِيكَائِيلُ عَنْ يَسَارِهِ»[۹]؛ «ابو عبد الله (صادق) علیه السلام فرمود: قائم علیه السلام خروج نمی‌کند تا آن گاه که حلقه کامل شود، گفتم: حلقه با چند نفر کامل می‌شود؟ فرمود: ده هزار نفر که جبرئیل در طرف راست آن و میکائیل در طرف چپ آن است» و در روایت محمّد بن مسلم ثقفی از امام ابو جعفر باقر آمده است که فرمود: «فَإِذَا اجْتَمَعَ إِلَيْهِ الْعَقْدُ وَهُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ»[۱۰]؛ «پس هرگاه عقد که ده هزار مرد است به نزد او اجتماع کنند، خروج می‌کند» و در روایت عبد العظیم بن عبد الله حسنی از امام محمّد بن علیّ بن موسی آمده است که فرمود: «فَإِذَا كَمُلَ لَهُ الْعَقْدُ وَهُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ»[۱۱]؛ «پس هرگاه عقد برای او کامل شد و آن ده هزار مرد است، به اذن خداوند عزّ وجلّ خروج می‌کند» و در روایت مفضّل بن عمر جعفی از امام جعفر صادق آمده است که فرمود: «قَدْ وَافَاهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَبِضْعَةُ عَشَرَ رَجُلًا فَيُبَايِعُوهُ، وَيُقِيمُ بِمَكَّةَ حَتَّى يَتِمَّ أَصْحَابُهُ عَشَرَةُ آلَافِ نَفْسٍ، ثُمَّ يَسِيرُ مِنْهَا إِلَى الْمَدِينَةِ»[۱۲]؛ «سیصد و سیزده مرد به نزد او می‌آیند و با او بیعت می‌کنند و در مکّه می‌ماند تا اینکه تعداد اصحاب او به ده هزار نفر می‌رسد، آن گاه از آنجا به سوی مدینه حرکت می‌کند».

از اینجا دانسته می‌شود که سخن علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی حقّ است و گردآوری و آماده‌سازی ده هزار مرد توسّط ایشان برای حفاظت و اطاعت از امام مهدی علیه السلام، ضامن ظهور آن حضرت است، ولی افسوس که تاکنون موفّق به این کار نشده است؛ چراکه بیشتر مردم نادان و فرومایه شده‌اند و از آنان خیری نمی‌رسد؛ چنانکه گویی پس‌مانده‌‌هایی بی‌مصرف هستند.

↑[۱] . آل عمران/ ۱۴۶
↑[۲] . نگاه کنید به: الزاهر في معاني كلمات الناس لابن الأنباري، ص۱۳۵؛ أساس البلاغة للزمخشري، ص۳۱۹؛ لسان العرب لابن منظور، ج۱۴، ص۳۰۷؛ نهاية الأرب في فنون الأدب للنويري، ج۱۷، ص۱۱۵. همچنین، نگاه کنید به: تفسير ابن أبي حاتم، ج۳، ص۷۸۰؛ تفسير عليّ بن إبراهيم القميّ، ج۱، ص۱۲۰؛ معاني القرآن للنحاس، ج۱، ص۴۹۱؛ مجمع البيان للطبرسي، ج۲، ص۴۱۱.
↑[۳] . التّوبة/ ۲۵
↑[۴] . تنوير المقباس من تفسير ابن عباس للفيروزآبادي، ص۱۵۶
↑[۵] . الكافي للكليني، ج۵، ص۴۵
↑[۶] . الكافي للكليني، ج۵، ص۴۵؛ تهذيب الأحكام للطوسي، ج۶، ص۱۷۴
↑[۷] . كمال الدين وتمام النعمة لابن بابويه، ص۶۵۴
↑[۸] . تفسير العيّاشي، ج۱، ص۱۳۴
↑[۹] . الغيبة للنعماني، ص۳۲۰
↑[۱۰] . كمال الدين وتمام النعمة لابن بابويه، ص۳۳۱
↑[۱۱] . كمال الدين وتمام النعمة لابن بابويه، ص۳۷۷
↑[۱۲] . الإرشاد للمفيد، ج۲، ص۳۸۳
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش بررسی نقدها
تعلیقات
نقدها و بررسی‌های فرعی
نقد فرعی ۱
نویسنده: ناشناس
تاریخ: ۱۴۰۰/۴/۶

چگونه ممکن است ما بتوانیم برای زمینه‌سازی ظهور امام مهدی علیه السلام، از جماعتی قلیل (۱۰ هزار نفر) استفاده کنیم و بدون تشکیل حکومت، با ابرقدرت‌های جهان که از انواع امکانات امنیتی و نظامی برخوردارند و ابررسانه‌هایی که توسّط علوم انسانی غربی با نظریات سیاسی و اجتماعی مختلف تغذیه می‌شوند، رقابت کنیم؟

پاسخ به نقد فرعی ۱
تاریخ: ۱۴۰۰/۴/۱۳

به نظر شما ۱۰ هزار انسان قوی‌تر هستند یا میلیون‌ها اسب و خر و گاو و گوسفند؟! واضح است که ۱۰ هزار انسان قوی‌تر هستند؛ زیرا قوّت حقیقی به عقل است که خوب و بد را تشخیص می‌دهد و از این رو، می‌بینید که یک انسان، گله‌های بزرگ اسب و خر و گاو و گوسفند را تصاحب و مغلوب اراده‌ی خود می‌کند. این مَثَل برای آن است که درک کنید فزونی کافران و منافقان، تضمین‌کننده‌ی پیروزی آنان بر اهل حق نیست؛ چراکه آنان به سبب محرومیّت از عقل سلیم و ابتلا به انواع انحرافات فکری و رذائل نفسانی، مانند اسب و خر و گاو و گوسفند، بلکه ضعیف‌تر هستند؛ چنانکه خداوند درباره‌ی‌شان فرموده است: ﴿لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ[۱]؛ «برایشان دل‌هایی است که با آن نمی‌فهمند و برایشان چشم‌هایی است که با آن نمی‌بینند و برایشان گوش‌هایی است که با آن نمی‌شنوند، آنان مانند چهارپایان هستند، بلکه آنان گمراه‌ترند، آنان همانا غافلانند». با این وصف، طبیعی است که اندکی از اهل حق بر انبوهی از اهل باطل پیروز خواهند شد؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ ۚ وَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفًا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَفْقَهُونَ[۲]؛ «اگر از شما بیست نفر صابر باشند، بر دویست نفر پیروز خواهند شد و اگر از شما صد نفر باشند، بر هزار نفر از کافران پیروز خواهند شد؛ زیرا آنان قومی هستند که نمی‌فهمند» و فرموده است: ﴿كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ[۳]؛ «چه بسیار گروه اندکی که به اذن خداوند بر گروه بسیاری پیروز شده‌اند و خداوند به همراه صابران است».

این ابلهانی که از درک واضح‌ترین اصول اعتقادی و عملی عاجزند و مانند خوک در کثافت خود غلت می‌زنند و مانند سگ‌های ولگرد با هم بر سر مرداری متعفّن نزاع می‌کنند، آیا توان مقابله با ۱۰ هزار دانشمند خودساخته و هم‌پیمان که توسّط انسانی کامل رهبری و توسّط فرشتگانی نیرومند حمایت می‌شوند را دارند؟! آنان مانند انبوه مگس‌ها هستند که بر روی زمین نشسته‌اند و وز وز کنان در هم می‌لولند و دست و پا می‌زنند، ولی به محض سر رسیدن یک انسان، پراکنده می‌شوند و از ترس به در و دیوار می‌خورند؛ چنانکه خداوند درباره‌ی‌شان فرموده است: ﴿أَمْ يَقُولُونَ نَحْنُ جَمِيعٌ مُنْتَصِرٌ ۝ سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ وَيُوَلُّونَ الدُّبُرَ[۴]؛ «یا می‌گویند که ما جمعیّتی پیروزمندیم! جمعیّت‌شان شکست خواهد خورد و پا به فرار خواهد گذاشت»؛ چراکه خداوند در دل‌های‌شان رعب خواهد انداخت؛ چنانکه فرموده است: ﴿سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا ۖ وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ ۚ وَبِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِينَ[۵]؛ «در دل‌های کسانی که کافر شدند رعب خواهیم انداخت از آن رو که برای خداوند چیزی را شریک ساختند که برایش حجّتی نازل نکرده و جایگاهشان آتش است و بد جایگاهی برای ظالمان است»؛ خصوصاً با توجّه به اینکه هر چند تعدادشان زیاد است، ولی دل‌های‌شان با هم نیست و آراء و انگیزه‌هاشان مختلف است؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿تَحْسَبُهُمْ جَمِيعًا وَقُلُوبُهُمْ شَتَّى ۚ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْقِلُونَ[۶]؛ «گمان می‌کنی که با هم هستند، ولی دل‌هاشان پراکنده است، آن از این روست که گروهی بی‌عقل هستند» و از همه مهم‌تر اینکه خداوند با آنان نیست و همین برای شکست آنان کافی است اگر بدانند؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: أَتَرَانَا نَغْلِبُ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَلَهُمْ مِنَ الْقُوَّةِ مَا تَرَى؟! قَالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ! اللَّهُ أَشَدُّ قُوَّةً أَمْ هُمْ؟! قُلْتُ: بَلِ اللَّهُ أَشَدُّ قُوَّةً، قَالَ: اللَّهُ مَعَنَا وَلَيْسَ مَعَهُمْ، فَنَحْنُ الْغَالِبُونَ، أَلَمْ تَسْمَعْ قَوْلَهُ تَعَالَى: ﴿فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ[۷]، وَقَوْلَهُ تَعَالَى: ﴿وَإِنَّ جُنْدَنَا لَهُمُ الْغَالِبُونَ[۸]، وَقَوْلَهُ تَعَالَى: ﴿وَنَصَرْنَاهُمْ فَكَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ[۹]؟! ثُمَّ قَالَ: إِنَّ إِيمَانَكُمْ بِاللَّهِ لَضَعِيفٌ، وَلَوْلَا ضَعْفُ إِيمَانِكُمْ لَوَطِئْتُمُ الْجَبَّارِينَ بِأَقْدَامِكُمْ كَمَا يُوطَئُ طِينُ الْخَزَفِ»؛ «به منصور گفتم: به نظرت ما بر کفّار و منافقین پیروز خواهیم شد در حالی که برای آنان نیرویی است که می‌بینی؟! فرمود: سبحان الله! خداوند نیرومندتر است یا آنان؟! گفتم: بلکه خداوند نیرومندتر است، فرمود: خداوند با ماست و با آنان نیست، پس ما پیروز خواهیم شد، آیا سخن او را نشنیده‌ای که فرموده است: <بی‌گمان حزب خداوند پیروز خواهند شد> و فرموده است: <و بی‌گمان سپاه ما حتماً پیروز خواهند شد> و فرموده است: <و یاری‌شان کردیم، پس آنان بودند که پیروز شدند>؟! سپس فرمود: به راستی که ایمان شما به خداوند ضعیف است و اگر ضعف ایمان شما نبود، جبّاران را زیر پای خود له می‌کردید چنانکه گل کوزه‌گری زیر پا له می‌شود»!

ابزارهای تبلیغاتی کافران و منافقان نیز، اگرچه بسیار متنوّع و پرسروصداست، در درازمدّت ضامن پیروزی آنان بر اهل حق نخواهد بود؛ زیرا چنانکه علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی خاطرنشان فرموده، «محتوای تبلیغات همیشه از ابزارهای آن کارآمدتر بوده و توانسته است با قوّت خود، ضعف آن‌ها را جبران کند»[۱۰]؛ همچنانکه علوم انسانی و نظریات سیاسی و اجتماعی غربی که با آموزه‌های دین در تعارض است، مغالطاتی برخاسته از توهّمات ملحدان است که تنها سفهاء مسلمین را می‌فریبد و تحت تأثیر قرار می‌دهد، ولی عقلاء مسلمین بطلان و نتایج وخیم آن‌ها را درک می‌کنند و همانان برای پشتیبانی از حق کافی خواهند بود ان شاء الله.

برای مطالعه‌ی بیشتر در این باره، به نقدها و بررسی‌های ۵۹، ۶۶، ۸۱، ۹۰ و ۱۲۲ مراجعه کنید.

↑[۱] . الأعراف/ ۱۷۹
↑[۲] . الأنفال/ ۶۵
↑[۳] . البقرة/ ۲۴۹
↑[۴] . القمر/ ۴۴-۴۵
↑[۵] . آل عمران/ ۱۵۱
↑[۶] . الحشر/ ۱۴
↑[۷] . المائدة/ ۵۶
↑[۸] . الصّافّات/ ۱۷۳
↑[۹] . الصّافّات/ ۱۱۶
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش بررسی نقدها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن نقد
کاربر گرامی! شما می‌توانید نقدهای علمی خود بر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش به بررسی علمی گرفته شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی نقد، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که نقد شما، در پایگاه بررسی شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن نقد خود، نقدهای مرتبط را مرور، یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . بهتر است که از نوشتن نقدهای متعدّد و غیر مرتبط با هم در هر نوبت، خودداری کنید؛ چراکه چنین نقدهایی در پایگاه به تفکیک و أحیاناً در مدّتی بیش از مدّت معمول بررسی می‌شوند.