«Ганҷ» дар истилоҳ ба ҳар моли арзишманде гуфта мешавад ки дар замин пайдо шуда ва молики он ношинохта аст ин дар ҳоле аст ки анбоштан ва пинҳон сохтани мол ба ҷойи ҳазина кардани он дар роҳи Худованд ҷойиз нест; Чунонки фармудааст: ﴿وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ۝ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ ۖ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ﴾[1]; «Ва касоне ки тилло ва нуқраро анбошта ва пинҳон месозанд ва дар роҳи Худованд ҳазина намекунанд, ононро ба азобӣ дарднок башорат деҳ; Рӯзе ки онро дар оташ гудохта мекунанд ва пешониҳо ва паҳлӯҳо ва пуштҳошонро бо он доғ мениҳанд, ин чизе аст ки барои худ анбошта ва пинҳон сохтаед, пас чизе ки барои худ анбошта ва пинҳон месохтедро бичашед», магар дар мавоқеъи ки заруратӣ уқалойи ва шаръӣ монанди ҳифзи мол аз золим иқтизо мекунад; Чунонки Худованд дар достони Мӯсо ва Хизр алайҳимо салом фармудааст: ﴿وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنْزٌ لَهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَيَسْتَخْرِجَا كَنْزَهُمَا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ﴾[2]; «Ва аммо девор (ки онро бидуни уҷрат таъмир кардам) барои ду писарбачаи ятим дар шаҳр буд ки зери он ганҷе барои он ду қарор дошт ва падари он ду мардӣ солеҳ буд, пас Парвардигорат хост ки он ду ба рушди худ бирасанд ва ганҷашонро берун оваранд ба раҳмате аз Парвардигорат». Бо ин ҳол, ҷустуҷӯйи ганҷ ки бархӣ аз мардумро ба худ машғул сохта, ҷустуҷӯйи бар бунёди орзуҳои дур ва ба умеди маъсияти гузаштагон аст ки корӣ ғайри уқалойи шумурда мешавад; Чунонки яке аз ёронамон моро хабар дод, гуфт:

«سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ یَقُولُ: طَلَبُ الْکَنْزِ سَفاهَةٌ»; «Шунидам ҳазрати Мансур мефармояд: Ҷустуҷӯйи ганҷ сафоҳат аст»!

Аммо агар касе –хоҳ дар ҷустуҷӯ ва хоҳ дар асари иттифоқ– онро биёбад, моли муғтанамеро ёфта ва мукаллаф ба пардохти хумси он аст; Чароки Худованд фармудааст: ﴿وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ﴾[3]; «Бидонед ҳар ҷизе ки муғтанам ёбед, бегумон хумси он барои Худованд ва барои Паёмбар ва барои наздиконаш ва ятимон ва мискинон ва дар роҳ мондагон аст» Ва «Ҳар чизе ки муғтанам ёбед» шомили ҳар фоидаи молии фавқулъода ва дур аз интизоре монанди ганҷ, маъдан ва ғанимати ҷангӣ мешавад; Чунонки яке аз ёронамон моро хабар дод, гуфт:

«کانَ لِي صَدِیقٌ مِنْ أَهْلِ بامِیانَ وَ کانَ یَبْحَثُ عَنِ الْکَنْزِ فَدَعانِي إِلَى ذَلِكَ عَلَى أَن یَکُونَ لِي نِصْفُهُ فَقُلْتُ: حَتَّى أَسْأَلَ الْمَنْصُورَ، فَکَتَبْتُ إِلَیْهِ أَسْأَلُهُ عَنْ ذَلِكَ فَکَتَبَ إِلَيَّ بِخَطِّهِ: لا یَبْحَثُ عَنِ الْکَنْزِ إِلّا سَفِیهٌ وَ مَنْ وَجَدَهُ فَلْیُؤَدِّ خُمْسَهُ فَإِنَّهُ مِنَ الْغَنِیمَةِ»; «Дӯсте аз аҳли Бомиён доштам ки дар пайи ганҷ мегашт, пас манро низ ба ин кор даъват кард дар изои инки нисфи он барои ман бошад, пас гуфтам: Бояд аз ҳазрати Мансури бипурсам, пас номае барои он ҳазрат навиштам ва дар бораи ин кор аз ӯ пурсидам, пас барои ман бо хатти худ навишт; Ҷуз сафиҳ пайи ганҷ намегардад ва ҳар кас ки онро биёбад бояд хумси онро бипардозад; Чароки он аз ғанимат аст».

Оре, агар ганҷ моле бошад ки ҳифзи он барои умуми мусалмонон маслиҳате дорад, халифаи Худованд дар замин метавонад онро аз ёбандааш бихарад ё иҷора кунад ё вадия бигирад то дар яди худ нигоҳ дорад ва агар ёбандааш розӣ ба ин кор намешавад ва ҳифзи ганҷ барои мусалмонон зарурате дорад, халифаи Худованд дар замин метавонад ӯро ба фурӯш ё иҷора ё вадияи он маҷбур кунад; Чароки халифаи Худованд дар замин ба мусалмонон аз худашон сазовортар аст ва ононро дар амри ӯ ихтиёре нест; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾[4]; «Паёмбар ба мӯъминон аз худашон сазовортар аст» Ва фармудааст: ﴿وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ﴾[5]; «Ва ҳеҷ мард ва зани мӯъминеро намерасад ки чун Худованд ва Паёмбараш амреро содир карданд барояшон ихтиёре дар корашон бошад»; Хусусан агар ёбандаи чунин ганҷе дар асари иттифоқ онро наёфта бошад, балки дар асари ҷустуҷӯ онро ёфта бошад; Чароки дар ин сурат –бино бар назари ҳазрати Мансури Ҳошимии Хуросонӣ ҳафизаҳуллоҳ таъоло– сафиҳ шумурда мешавад ва сафиҳ аз тасарруф дар амвол маҳҷур аст; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا﴾[6]; «Ва амволатон ки Худованд бароятон пуштивонае қарор додаастро ба сафиҳон насупоред ва ононро аз он бихуронед ва бипӯшонед ва ба онон суханӣ шойиста бигӯйед».