↑[۱] . الشّوری/ ۲۳

↑[۲] . این ظاهرترین و مناسب‌ترین معنای آیه است که از خود اهل بیت و کسانی چون سعید بن جبیر، عمرو بن شعیب، قتاده و سدّی نقل شده است (نگاه کن به: طبری، جامع البیان، ج۲۵، ص۳۳ و ۳۴؛ طبرانی، المعجم الأوسط، ج۲، ص۳۳۶، ج۶، ص۴۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۴۷، ج۱۱، ص۳۵۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۴۴۴، ج۳، ص۱۷۲؛ ثعلبی، الکشف والبیان، ج۸، ص۳۷ و ۳۱۰؛ زمخشری، الکشّاف، ج۳، ص۴۶۷؛ ابن عربی، أحکام القرآن، ج۳، ص۱۹۰؛ فخر الدین رازی، التفسیر الکبیر، ج۲۷، ص۵۹۴؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۷، ص۱۰۳)؛ چنانکه بسیاری از مفسّران مسلمان، آن را قول راجح و متبادر از آیه دانسته‌اند (به عنوان نمونه، نگاه کن به: عینی، عمدة القاري، ج۱۶، ص۷۱، ج۱۹، ص۱۵۷ که گفته است: «كما يتبادر الذهن إلى قول سعيد بن جبير» و ثعلبی، الکشف والبیان، ج۸، ص۳۱۰ که گفته است: «وهذا التأويل أشبه بظاهر الآية والتنزيل»)! قول دیگر آن است که هر چند مراد از «قربی» نزدیکان پیامبر است، ولی شامل همه‌ی قریش می‌شود و اختصاصی به اهل بیت آن حضرت ندارد و ضمناً می‌تواند به معنای لزوم مودّت پیامبر بر قریش به سبب خویشاوندی‌اش با آنان صرف نظر از صدق مدّعایش باشد، در حالی که این قولی بسیار ضعیف و غیر قابل التزام است؛ چراکه مودّت همه‌ی قریش با توجّه به وجود اهل کفر و نفاق و ظلم در میان آنان نمی‌توانسته است واجب باشد؛ همچنانکه مودّت پیامبر تنها به سبب خویشاوندی‌اش با قریش و قطع نظر از صدق مدّعایش، نمی‌توانسته است مورد توقّع و مطالبه‌ی آن حضرت باشد؛ زیرا چنین مودّتی، عصبیّت جاهلی است و با حکم عقل و کتاب خداوند منافات دارد؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ﴾ (المجادلة/ ۲۲)؛ «گروهی که به خداوند و روز واپسین ایمان دارند را نمی‌یابی که به کسی که با خدا و پیامبرش دشمنی می‌ورزد مودّت ورزند اگر چه پدرانشان یا پسرانشان یا برادرانشان یا خویشاوندانشان باشند»!

↑[۳] . الممتحنة/ ۱

↑[۴] . هود/ ۱۱۳