«هرآینه در آن مایه‌ی تذکّری برای کسی است که برای او عقلی هست یا گوش فرا می‌دارد در حالی که حاضر است»، نه کسانی که خبر آن را به صورت غیابی و از جایی دور می‌شنوند و به آن حضرت نسبت می‌دهند؛ چنانکه به اعتراض فرموده است: ﴿أُولَئِكَ يُنَادَوْنَ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ﴾[۱]؛ «آنان از جایی دور ندا داده می‌شوند» و فرموده است: ﴿وَيَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ﴾[۲]؛ «و در غیاب از جایی دور نسبت می‌دهند» و این در حالی است که خبر متواتر آن برای آیندگان کافی نیست و استماع حضوری آن برای آنان محال است و روشن است که این تنگنایی برای آنان شمرده می‌شود.

[لزوم جعل خلیفه‌ای برای پیامبر بر خداوند]

از اینجا دانسته می‌شود که جعل امکانی برای دسترسی یقینی آیندگان به سنّت پیامبر، بر خداوند واجب است؛ چراکه نیاز به سنّت پیامبر به اهل زمان آن حضرت محدود نیست و شامل آیندگان نیز می‌شود؛ با توجه به اینکه آیندگان نیز مانند اهل زمان آن حضرت، بدون دسترسی یقینی به سنّت آن حضرت، به جزئیّات و مصادیق احکام خداوند یقین نمی‌یابند و بدون یقین به آن، قادر به اقامه‌ی اسلام به صورت خالص و کامل نیستند و تبعاً به کمال خود و رستگاری از زوال، نایل نمی‌شوند؛ در حالی که دسترسی یقینی آنان به سنّت پیامبر، به سبب عدم دسترسی آنان به آن حضرت و عدم روایت همه‌ی سنّت آن حضرت به صورت متواتر، برای آنان ممکن نیست و این برای آنان حجّتی بر خداوند شمرده می‌شود؛ با توجّه به اینکه عدم دسترسی یقینی آنان به سنّت پیامبر به رغم نیازشان به آن، به سبب اقدام و تقصیر خودشان نبوده، بلکه خداوند آنان را پس از پیامبر پدید آورده و سنّت آن حضرت را مانند قرآن، مستعدّ بقا نساخته و این بر خلاف عدالت خداوند در حقّ آنان است؛ مگر آنکه طریقی دیگر برای دسترسی یقینی آنان به سنّت پیامبر قرار دهد و آن کسی از میان آنان است که او را از سنّت پیامبر آگاه کرده و به آگاه ساختن آنان از آن مکلّف ساخته است.

روشن است که بدون قرار دادن چنین طریقی، ختم نبوّت به معنای وساطت در تبلیغ، وجهی ندارد و جایز نیست؛ چراکه هر چند نیاز به تشریع احکام جدید و تبعاً تبلیغ آن، قابلیّت ختم را دارد، نیاز به تبلیغ احکام پیشین برای آیندگان، نظیر تبلیغی که پیامبر برای اهل زمان خود انجام داد، قابل ختم نیست و با این وصف، جعل واسطه‌ای برای تبلیغ احکام اسلام در هر قرنی، واجب است؛