و روایاتی که عدم امکان رؤیت خداوند با چشم را به دنیا تخصیص می‌دهند و حرمت گرایش به ظالمان را به غیر حاکم تخصیص می‌دهند و حلیّت طعام اهل کتاب را به حبوبات تخصیص می‌دهند و حلّیت نکاح با زنان اهل کتاب را به نکاح متعه تخصیص می‌دهند و حرمت اطعمه‌ی چهارگانه را به حرمت حیواناتی جز خوک تعمیم می‌دهند و روایاتی دیگر از این دست. روشن است که هیچ یک از این روایات معارض با قرآن، نمی‌توانند از پیامبر صادر شده باشند، مگر از باب استحباب یا تنزیه، به عنوان احکامی غیر الزامی در مواردی که قابلیّت آن را دارند؛ زیرا مستحب یا مکروه شمردن چیزی که قرآن آن را مباح شمرده است بدون واجب یا حرام ساختن آن به نحو کلّی یا جزئی، نسخ یا تخصیص قرآن شمرده نمی‌شود؛ با توجّه به اینکه کراهت یا استحباب مباح، منافاتی با اباحه‌ی آن ندارد و التزام به آن و تبعاً آگاهی از آن ضروری نیست. از اینجا دانسته می‌شود که عرضه‌ی روایات به قرآن، در موارد محدودی که اتکاء به آن‌ها جایز است، ضرورت دارد؛ چراکه موافقت یا عدم مخالفت آن‌ها با قرآن، پیش‌شرط صحّت آن‌هاست و روایتی که با قرآن ضدّیت دارد، اگر چه به زعم اهل حدیث صحیح باشد، قابل التزام نیست؛ چراکه مبنای صحّت روایت، اوهام اهل حدیث نیست، بل اطمینان عقلی به صدور آن است که در صورت منافات آن با قرآن، حاصل نمی‌شود.

پیامبر خداوند

دومین منبع اسلام، پیامبر خداوند است و او کسی است که خداوند اراده‌ی خود را به صورت خصوصی برای او ظاهر کرده و او را به اظهار آن برای دیگران مکلّف ساخته است؛ با توجّه به اینکه همگان، به آگاهی از اراده‌ی خداوند احتیاج دارند تا با عمل بر طبق آن، به کمال خود دست یابند و برای آگاهی از آن، راهی جز ارتباط با خداوند ندارند، در حالی که قادر به برقرار کردن آن از جانب خود نیستند و به همین سبب، بر خداوند واجب است که از جانب خود، دست کم با یکی از آنان ارتباط برقرار کند و او را از اراده‌ی خود آگاه گرداند و به آگاه ساختن دیگران از آن، مکلّف نماید و او به این اعتبار، «نبیّ» به معنای آگاه کننده نامیده می‌شود و واپسین نبی در جهان، محمّد بوده است؛ چنانکه به حکم عقل ثابت شده و خداوند فرموده است: ﴿مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ﴾[۱]؛ «محمّد پدر هیچ یک از مردان شما نیست، ولی فرستاده‌ی خداوند و واپسین پیامبران است» و او کسی است که خداوند کتاب خود را بر او نازل کرده و او را در رابطه با آن، به سه کار تکلیف نموده است: خواندن، تبیین و تطبیق آن برای مردم؛