یا روایاتی که از راهنمایی زنده برای مسلمانانی در زمان او نقل شوند هرگاه در عدم دسترسی به او مقصّر نباشند؛ با توجه به اینکه روایات راهنمای زنده، هرگاه بر خلاف واقع باشند، عادتاً توسّط او شناسایی و تصحیح می‌شوند؛ چراکه دروغ بستن بر زندگان، کار ساده‌ای نیست و به سادگی قابل شناسایی و تصحیح توسّط آنان است؛ بر خلاف روایات راهنمایان درگذشته که امکان شناسایی و تصحیح آن‌ها برایشان نیست. این است که خداوند انذار پیامبر را منحصر به اهل زمانش شمرده و فرموده است: ﴿لِيُنْذِرَ مَنْ كَانَ حَيًّا وَيَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكَافِرِينَ﴾[۱]؛ «تا کسانی را بیم دهد که زنده هستند و سخن را بر کافران راست گرداند»؛ به این معنا که وظیفه‌ی بیم دهنده، بیم دادن کسانی است که در زمان او زنده هستند و بیم دادن آیندگان، وظیفه‌ی او نیست؛ چراکه در سنّت خداوند، آیندگان بیم دهنده‌ای زنده برای خود خواهند داشت که بیم دادن آنان وظیفه‌ی اوست تا متناسب با نیازهاشان در زمان خود، آنان را بیم دهد. از اینجا دانسته می‌شود که اگر کسی راهنمای گذشته‌ای را بشناسد، ولی راهنمای زمان خود را نشناسد، عقاید و اعمال او بر پایه‌ی احادیثی که از راهنمای گذشته برای او روایت شده است، مجزی نیست؛ چراکه چاره‌ای از رجوع به راهنمای زمان وجود ندارد؛ با توجه به اینکه اگر چاره‌ای از آن وجود داشت، قرار دادن راهنمای زمان ضرورتی نداشت، در حالی که کار بیهوده از خداوند محال است. با این وصف، عدم دسترسی به راهنمای زمان نیز در صورتی که برای مسلمانان پیش آمده باشد، قهراً ناشی از تقصیر آنان در شناخت یا حفاظت او بوده است و با این وصف، روشن است که عذری برای آنان در اخذ به روایات ظنّی شمرده نمی‌شود؛ زیرا با توجّه به اقدام و تقصیر آنان، ممکن است که تحصیل یقین برایشان با دسترسی به راهنمای زمانشان، ممکن نباشد و در عین حال، اخذ به روایات ظنّی برایشان جایز نباشد؛ با توجه به اینکه وجود مندوحه[۲] برای آنان در چنین موردی، واجب نیست و مخمصه‌ی حاصل از آن، به خداوند نسبت داده نمی‌شود تا با لطف او منافات داشته باشد.

حاصل آنکه حدیث به معنای خبر واحد، اگر چه در اصطلاح صحیح شمرده شود، ارزش دینی ندارد و مانند رأی از منابع اسلام نیست و عقیده و عملی که بر پایه‌ی آن شکل می‌گیرد، ساقط است و مبنای تدیّن، رجوع مستقیم به کتاب خدا و راهنمای زنده‌ای است که برای مردم گماشته؛ چنانکه فرموده است: ﴿فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾[۳]؛ «پس هرگاه که شما را از جانب من راهنمایی آمد، پس هر کس که از راهنمای من تبعیّت کند نه بیمی بر آنان خواهد بود و نه اندوهناک خواهند شد»