بل آنان بالاتفاق اقرار دارند که منشأ این عقیده، افعال شماری از صحابه‌ی پیامبر و حاکمان اموی و عباسی بوده و این در حالی است که همه‌ی آنان می‌دانند که افعال اینان، خصوصاً آنجا که با اختلاف شماری دیگر از همگنانشان همراه بوده است، حجّت نیست! با این وصف، گویی آنان خود به بی‌اساس بودن عقیده‌ی‌شان، واقفند و اقرار دارند و تنها با تکیه بر تسامح و تغافل و به منظور تصحیح افعال شماری از سلف، آن را پذیرفته‌اند. در حالی که مسلّماً منشأ عقیده‌ی مسلمانان، اسلام است و اسلام عبارت از گفته و کرده‌ی خدا و پیامبر اوست، نه گفته و کرده‌ی دیگران، هر چند بسیار محترم و معظّم باشند و خدا و پیامبر او نیز هر چیزی که مسلمانان تا روز قیامت به علم یا عمل آن نیاز داشته‌اند را گفته یا کرده‌اند و اقرار به این واقعیّت، واجب و مقتضای مسلمانی است؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿مَا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِنْ شَيْءٍ﴾[۱]؛ «چیزی را در کتاب کم نگذاشتیم»! با این وصف، تکیه بر مبنای حاکمیّت شماری از صحابه و حاکمان بعد از آن‌ها برای شناخت مبنای حاکمیّت در اسلام، خلاف قاعده است و هیچ بنیادی بر شرع ندارد؛ همچنانکه با عقل در تضادّ آشکار است؛ زیرا وجوب بیعت مسلمانان با کسی که تنها یک یا چند نفر از آنان به حاکمیّت او رضایت دارند، احمقانه است؛ همچنانکه وجوب بیعت آنان با کسی که تنها حاکم قبلی به حاکمیّت او راضی است، معقول نیست و وجوب بیعت آنان با کسی که از طریق ریختن خون مسلمانان به سلطه دست یافته، مستهجن است.

از اینجا دانسته می‌شود که استناد درباره‌ی مبنای حاکمیّت در اسلام، مانند استناد درباره‌ی مبنای سایر عقاید و اعمال، باید به خود اسلام باشد، نه گفته‌ها و کرده‌های برخی از مسلمانان! این در حالی است که حاکمیّت در اسلام به دو گونه است و گونه‌ی سومی ندارد: یکی حاکمیّت خداوند و دیگری حاکمیّت طاغوت؛ امّا حاکمیّت خداوند، حاکمیّت کسی است که به امر خداوند حکومت می‌کند؛ مانند حاکمیّت آل ابراهیم که خداوند درباره‌ی آنان فرموده است: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾[۲]؛ «و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به امر ما هدایت می‌کنند» و اما حاکمیّت طاغوت، حاکمیّت کسی است که بدون امر خداوند حکومت می‌کند؛ مانند حاکمیّت آل فرعون که خداوند درباره‌ی آنان فرموده است: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ﴾[۳]؛ «و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به سوی آتش دعوت می‌کنند»! به این ترتیب، حاکمیّت کسی که خداوند او را برای آن گماشته، حاکمیّت خداوند و حاکمیّت کسی که خداوند او را برای آن نگماشته، طاغوت است و این قاعده‌ای است که به غایت ساده و بیّن است.