چراکه اگر در دهه‌های نخستین اسلامی، این مصیبت عظمی، در قالب حکومتی واحد تجلّی یافته بود، دیری است در قالب ده‌ها حکومت تجلّی یافته که هر یک به نوبه‌ی خود، مصیبتی عظمی است!

پس از بنی امیه، عباسیان راه آنان را ادامه دادند و به صورت مشخص از زمان متوکّل (د.۲۴۷ق)، مبارزه‌ی همه‌جانبه‌ای را بر ضدّ اصول و مقوّمات اسلام به راه انداختند و از یک سو با حمایت متقابل از محدّثان منفعل و قتل و حبس عالمان مستقل و از سوی دیگر با دامن زدن به اختلافات کلامی و فقهی میان آنان، زمینه‌ی شکل‌گیری مذاهب در میان مسلمانان را فراهم ساختند و عقاید و اعمال مورد پسند خود را با عنوان عقاید و اعمال اهل سنّت و جماعت، به آنان تحمیل نمودند. پس از عباسیان، عثمانیان راه آنان را ادامه دادند، تا آنکه به دنبال شکست آنان در جنگ جهانی یکم، حکومت متمرکز مسلمانان که تا آن گاه «خلافت» نامیده می‌شد، از هم پاشید و به حکومت‌های متعدّد و متخاصمی تبدیل شد.

در این میان امّا مهم‌ترین عنصر از عناصر فرهنگ اموی و عبّاسی که در تضادّ آشکار با فرهنگ اسلامی است و با این وصف، در اثر تبلیغات امویان و عبّاسیان، به باوری شایع در میان مسلمانان تبدیل شده، تحقّق حکومت اسلامی بدون نصّی از جانب خداوند است؛ چراکه بیشتر مسلمانان، با تقلید کورکورانه از امویان و جریانی که پس از رسول خدا قدرت را به دست گرفت، انعقاد حکومت اسلامی را مبتنی بر نصّ خداوند ندانسته‌اند، بلکه تنها مبتنی بر بیعت اهل حلّ و عقد یا وصیّت حاکم پیشین یا تغلّب بر دیگران پنداشته‌اند[۱]؛ به این معنا که هرگاه یک یا چند نفر از مسلمانان صاحب‌نظر، با کسی به عنوان حاکم بر مسلمانان بیعت کنند، چنانکه مثلاً در سقیفه با ابو بکر بیعت کردند، یا کسی توسّط حاکم قبل از خود به عنوان حاکم بر مسلمانان تعیین شود، چنانکه مثلاً عمر توسّط ابو بکر تعیین شد، یا کسی از طریق قهر و غلبه، رقیبان خود را کنار بزند و حکومت بر مسلمانان را تصاحب کند، چنانکه مثلاً مأمون عباسی (د.۲۱۸ق) با کشتن برادرش به قدرت رسید، بیعت با او بر همه‌ی مسلمانان واجب می‌شود! کاملاً واضح و مسلّم است که منشأ این عقیده، کتاب خدا و سنّت پیامبر نبوده است و در این باره میان مسلمانان اختلافی نیست؛ زیرا آنان می‌پندارند که خدا و پیامبرش، درباره‌ی حکومت بر مسلمانان چیزی نفرموده‌اند و آنان را در سرگردانی و اختلاف درباره‌ی آن رها کرده‌اند و بر این اساس کسی از آنان نیز، مدّعی استنباط این عقیده از قرآن یا سنّت نشده است؛