آیه‌ی ۱۱
«هر سرزمینی که امامی از نزد خدا یا نایبش بر آن حاکم نیست، اهل آن ستمگرند.»
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى:
﴿وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا﴾[۱]
ترجمه:
خداوند بلندمرتبه فرموده است:
و چرا نمی‌جنگید در راه خداوند و مردان و زنان و کودکان مستضعفی که می‌گویند: پروردگارا! ما را از این سرزمینی که اهل آن ستمگرند بیرون ببر و برای ما از جانب خود سرپرستی قرار بده و برای ما از جانب خود پشتیبانی قرار بده؟
ملاحظات
قَالَ الْمَنْصُورُ حَفِظَهُ اللَّهُ تَعَالَى: الْوَلِيُّ الْإِمَامُ، وَالنَّصِيرُ نَائِبُهُ، يَجْعَلُهُمَا اللَّهُ مِنْ لَدُنْهُ.
ترجمه:
منصور حفظه الله تعالی فرمود: سرپرست، امام است و پشتیبان، نایب اوست که خداوند آن دو را از جانب خود قرار می‌دهد.
۱ . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْهَرَوِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ الْمُسْتَضْعَفِينَ: ﴿رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا﴾، فَقَالَ: سَأَلَ الْمُؤْمِنُونَ بِمَكَّةَ أَنْ يُخْرِجَهُمُ اللَّهُ إِلَى مَدِينَةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ، أَوْ إِلَى بَعْضِ الْبِلَادِ الَّتِي يَلِيهَا نُوَّابُهُ، لِيَكُونَ لَهُمْ مِنْ لَدُنْهُ وَلِيٌّ، أَوْ يَكُونَ لَهُمْ مِنْ لَدُنْهُ نَصِيرٌ، ثُمَّ قَالَ: كُلُّ قَرْيَةٍ لَا يَلِيهَا إِمَامٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ أَوْ نَائِبُهُ فَهِيَ ظَالِمٌ أَهْلُهَا، وَالْإِمَامُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَلِيٌّ مِنْ لَدُنْهُ، وَنَائِبُهُ نَصِيرٌ.
ترجمه:
محمّد بن عبد الرحمن هروی ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی سخن مستضعفان پرسیدم که می‌گویند: «پروردگارا! ما را از این سرزمینی که اهل آن ستمگرند بیرون ببر و برای ما از جانب خود سرپرستی قرار بده و برای ما از جانب خود پشتیبانی قرار بده»، پس فرمود: مؤمنان در مکّه از خداوند خواستند که آنان را به شهر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم یا به برخی سرزمین‌های دیگر که نایبان آن حضرت در آنجا والی هستند بیرون برد، تا برایشان سرپرستی از جانب او باشد یا برایشان پشتیبانی از جانب او باشد. سپس فرمود: هر سرزمینی که امامی از نزد خدا یا نایبش بر آن حاکم نیست، اهل آن ستمگرند و امام از نزد خدا، سرپرستی از جانب اوست و نایب او، پشتیبانی است.
۲ . أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حَبِيبٍ الطَّبَرِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿مَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا﴾، فَقَالَ: يَعْنِي مَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ حَتَّى يَكُونَ حُكْمُ الْقَرْيَةِ لِلَّهِ وَوَلِيِّهِ وَنَاصِرِ وَلِيِّهِ؟ وَلِذَلِكَ فَلْيُقَاتِلِ الْمُقَاتِلُونَ.
ترجمه:
عبد الله بن حبیب طبری ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی سخن خداوند بلندمرتبه پرسیدم که می‌فرماید: «و چرا نمی‌جنگید در راه خداوند و مردان و زنان و کودکان مستضعفی که می‌گویند: پروردگارا! ما را از این سرزمینی که اهل آن ستمگرند بیرون ببر و برای ما از جانب خود ولیّی قرار بده و برای ما از جانب خود پشتیبانی قرار بده؟» پس فرمود: یعنی چرا نمی‌جنگید تا حکومت سرزمین، برای خدا و ولیّش و پشتیبان ولیّش باشد؟ و جنگ‌کنندگان باید برای این بجنگند.
