آیه‌ی ۲۲

«هیچ قرنی، از زبان راستگویی برای ابراهیم علیه السلام خالی نیست و او عالمی از نسل اوست که آیینش را یادآوری و تبیین می‌کند»

قَالَ اللَّهُ تَعَالَى حِكَايَةً عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَلَيْهِ السَّلَامُ:

﴿وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ﴾[۱]

ترجمه:

خداوند بلندمرتبه به نقل از ابراهیم علیه السلام فرموده است:

«و برای من زبان راستی در میان آیندگان قرار بده».

ملاحظات

۱ . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْهَرَوِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ دُعَاءِ إِبْرَاهِيمَ عَلَيْهِ السَّلَامُ: ﴿وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ﴾، فَقَالَ: مَا يَقُولُ هَؤُلَاءِ؟ قُلْتُ: يَقُولُونَ أَنَّهُ ثَنَاءٌ حَسَنٌ، فَقَالَ: لَيْسَ كَمَا يَقُولُونَ، إِنَّمَا لِسَانُ الْمَرْئِ فِي النَّاسِ مَنْ يَنْطِقُ عَنْهُ، فَإِذَا كَانَ صَادِقًا فَهُوَ لِسَانُ صِدْقٍ لَهُ فِيهِمْ، ﴿فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا﴾[۲]؟! ثُمَّ قَالَ: لَا يَخْلُو قَرْنٌ مِنْ لِسَانِ صِدْقٍ لِإِبْرَاهِيمَ عَلَيْهِ السَّلَامُ، وَهُوَ عَالِمٌ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ يَذْكُرُ مِلَّتَهُ وَيُبَيِّنُهَا حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ.

ترجمه:

محمّد بن عبد الرحمن هروی ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی دعای ابراهیم علیه السلام پرسیدم که فرمود: «و برای من زبان راستی در میان آیندگان قرار بده»، پس فرمود: این‌ها چه می‌گویند؟ گفتم: می‌گویند منظورش نام نیک است، فرمود: چنین نیست که می‌گویند؛ جز این نیست که زبان انسان در میان مردم، کسی است که از جانب او سخن می‌گوید، پس اگر راستگو باشد، او زبان راستی برای او در میان آنان است، «پس این مردم را چه می‌شود که نزدیک نیست سخنی را دریابند؟!» سپس فرمود: هیچ قرنی، از زبان راستی برای ابراهیم علیه السلام خالی نیست و او عالمی از نسل اوست که آیینش را یادآوری و تبیین می‌کند، تا آن گاه که قیامت فرا رسد.

۲ . أَخْبَرَنَا عَبْدُ السَّلَامِ بْنُ عَبْدِ الْقَيُّومِ الْبَلْخِيُّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: لَا نَدْرِي مَا أَرَادَ إِبْرَاهِيمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ بِقَوْلِهِ: ﴿وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ﴾، فَقَالَ: أَلَيْسَ اللِّسَانُ عِنْدَكُمْ مَا يَنْطِقُ؟! قُلْتُ: بَلَى، قَالَ: فَإِنَّهُ نَاطِقٌ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ يَنْطِقُ عَنْهُ فَيَصْدُقُ، وَذَلِكَ كَقَوْلِ أَحَدِكُمْ: «لِسَانِي فِيكُمْ فُلَانٌ»، إِذَا كَانَ يَنْطِقُ عَنْهُ وَهُوَ صَادِقٌ، فَسَأَلَ إِبْرَاهِيمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ أَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُ فِي كُلِّ قَرْنٍ مِنَ الْآخِرِينَ مَنْ يُعَلِّمُهُمْ سُنَّتَهُ خَالِصَةً، فَأُوتِيَ مَا سَأَلَ، وَهُوَ لِسَانُ صِدْقٍ لَهُ فِي الْآخِرِينَ.

ترجمه:

عبد السلام بن عبد القيوم بلخی ما را خبر داد، گفت: به منصور گفتم: نمی‌دانیم منظور ابراهیم علیه السلام از این سخنش چه بوده که فرموده است: «و برای من زبان راستی در میان آیندگان قرار بده»، پس فرمود: آیا زبان نزد شما چیزی نیست که سخن می‌گوید؟! گفتم: چرا، فرمود: پس منظورش سخن‌گویی از نسل اوست که از جانب او سخن می‌گوید، پس راست می‌گوید و آن مانند سخن یکی از شماست که می‌گوید: «زبان من در میان شما فلانی است»، هرگاه به راستی از جانب او سخن بگوید. پس ابراهیم علیه السلام تقاضا کرد که خداوند در هر قرنی از آیندگان برای او کسی را قرار دهد که سنّتش را به دور از آلایش به آنان تعلیم دهد، پس آنچه تقاضا کرد، به او داده شد و او زبان راستی برای ابراهیم علیه السلام در میان آیندگان است.