آیه‌ی ۲۰

«هرآینه در زمین عالمی هست که مردم به او احتیاج دارند و او به مردم احتیاج ندارد»

قَالَ اللَّهُ تَعَالَى:

﴿نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ ۗ وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ﴾[۱]

ترجمه:

خداوند بلندمرتبه فرموده است:

درجات هر کس را که بخواهیم بالا می‌بریم و بالاتر از هر دارای علمی، عالمی است.

ملاحظات

۱ . أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الطَّالَقَانِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ: إِنَّ فِي الْأَرْضِ عَلِيمًا يَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَيْهِ وَلَا يَحْتَاجُ إِلَى النَّاسِ، لِأَنَّهُ فَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ، وَذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ﴾، فَاطْلُبُوهُ وَتَعَلَّمُوا مِنْهُ، وَلَا يَصُدَّنَّكُمْ عَنْهُ ذُو عِلْمٍ بِعِلْمِهِ، وَلَوْ أَعْجَبَكُمْ، فَإِنَّهُ الْخُسْرُ.

ترجمه:

احمد بن عبد الرحمن طالقانی ما را خبر داد، گفت: شنیدم منصور می‌فرماید: هرآینه در زمین عالمی هست که مردم به او احتیاج دارند و او به مردم احتیاج ندارد؛ چراکه او بالاتر از هر دارای علمی است و این سخن خداوند است که فرموده است: «و بالاتر از هر دارای علمی، عالمی است»، پس او را بجویید و از او فرا بگیرید و صاحب علمی با علمش شما را از او باز ندارد، هر چند شما را به شگفت آورد؛ چراکه آن زیان است.

۲ . أَخْبَرَنَا وَلِيدُ بْنُ مَحْمُودٍ السِّجِسْتَانِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ﴾، فَقَالَ: إِنَّ فَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمًا حَتَّى يَنْتَهُوا إِلَى خَلِيفَةِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ، وَهُوَ الَّذِي تَلَقَّى الْعِلْمَ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ، فَلَيْسَ فَوْقَهُ عَلِيمٌ إِلَّا اللَّهُ وَرَسُولُهُ، وَلَيْسَ فَوْقَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ عَلِيمٌ، قُلْتُ: كَيْفَ تَلَقَّى الْعِلْمَ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ، وَمَا هُوَ بِنَبِيٍّ وَبَيْنَهُ وَبَيْنَ الرَّسُولِ قُرُونٌ؟ قَالَ: إِنَّهُ مُحَدَّثٌ، وَعِنْدَهُ آثَارٌ مِنَ الرَّسُولِ، وَلَيْسَ كُلُّ مَا طُلِبَ وُجِدَ.

ترجمه:

ولید بن محمود سجستانی ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی سخن خداوند بلندمرتبه پرسیدم که فرموده است: «و بالاتر از هر دارای علمی، عالمی است»، پس فرمود: هرآینه بالاتر از هر دارای علمی، عالمی است تا آنکه به خلیفه‌ی خدا و رسولش منتهی شود و او کسی است که علم را از خدا و رسولش دریافت می‌‎کند، پس بالاتر از او عالمی نیست، مگر خدا و رسولش و بالاتر از خدا و رسولش عالمی نیست. گفتم: چگونه از خدا و رسولش علم را دریافت می‌کند، در حالی که پیامبر نیست و میان او و پیامبر قرن‌ها فاصله است؟ فرمود: او محدَّث است و نزد او آثاری از پیامبر وجود دارد و این گونه نیست که هر چه خواسته شود، یافته شود.