آیه‌ی ۳
«هرآینه زمین تا هنگامی که گروهی از مؤمنان در آن هستند، از امام حق خالی نمی‌ماند»
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى:
﴿يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ﴾[۱]
ترجمه:
خداوند بلندمرتبه فرموده است:
«روزی که هر مردمی را با امامشان فرا می‌خوانیم».
ملاحظات
۱ . أَخْبَرَنَا جُبَيْرُ بْنُ عَطَاءٍ الْخُجَنْدِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ﴾، فَقَالَ: لِكُلِّ أُنَاسٍ إِمَامٌ يُدْعَوْنَ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، فَيَدْخُلُونَ مَعَهُ الْجَنَّةَ أَوِ النَّارَ، فَانْظُرُوا مَنْ إِمَامُكُمْ.
ترجمه:
جبیر بن عطاء خجندی ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی سخن خداوند بلندمرتبه پرسیدم که فرموده است: «روزی که هر مردمی را با امامشان فرا می‌خوانیم»، پس فرمود: برای هر مردمی امامی است که در روز قیامت با او فرا خوانده می‌شوند، پس با او به بهشت یا آتش وارد می‌شوند، پس بنگرید که امامتان کیست.
۲ . أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَلْخِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ: إِنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ إِمَامِ حَقٍّ مَا دَامَ فِيهَا أُنَاسٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ، فَقَدْ قَالَ اللَّهُ: ﴿يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ﴾، وَلِلْمُؤْمِنِينَ إِمَامُ حَقٍّ، وَهُوَ الَّذِي جَعَلَهُ اللَّهُ مِنْهُمْ إِمَامًا يَهْدِي بِأَمْرِهِ، فَقَدْ قَالَ: ﴿وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا ۖ وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ﴾[۲].
ترجمه:
عبد الله بن محمّد بلخی ما را خبر داد، گفت: شنیدم منصور می‌فرماید: هرآینه زمین تا هنگامی که گروهی از مؤمنان در آن هستند، از امام حق خالی نمی‌ماند؛ چراکه خداوند فرموده است: «روزی که هر گروهی را با امامشان فرا می‌خوانیم» و برای مؤمنان امام حقّی وجود دارد و او کسی است که خداوند از میانشان به امامت برگزیده است تا به امر او رهبری کند؛ چنانکه فرموده است: «و از آنان امامانی قرار دادیم که به امر ما رهبری کنند، هنگامی که صبر کردند و به نشانه‌های ما یقین نمودند».
۳ . أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الطَّالَقَانِيُّ، قَالَ: قُرِئَ عِنْدَ الْمَنْصُورِ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ﴾، فَقَالَ: إِنِّي أَتَعَجَّبُ مِنْ أُنَاسٍ يَسْمَعُونَ هَذَا وَلَيْسَ لَهُمْ إِمَامٌ، أَوِ اتَّخَذُوا إِمَامًا لَا يَهْدِي بِأَمْرِ اللَّهِ! أَلَا مَنِ اتَّخَذَ إِمَامًا يَهْدِي بِأَمْرِ اللَّهِ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَمَنِ اتَّخَذَ إِمَامًا مِنْ دُونِهِ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ، وَمَنْ مَاتَ وَلَيْسَ لَهُ إِمَامٌ تُرِكَ فِي الْمَحْشَرِ خَائِفًا مُتَرَقِّبًا حَتَّى يَفْرَغَ اللَّهُ مِنَ الْحِسَابِ، وَلَا يَفْرَغُ إِلَّا بَعْدَ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ، ثُمَّ نَظَرَ إِلَيْهِ كَمَا يَنْظُرُ أَحَدُكُمْ إِلَى حُثَالَةِ الْكَأْسِ، فَإِنْ وَجَدَهُ مُسْتَضْعَفًا قَدْ أَدَّى سَائِرَ مَا فَرَضَ عَلَيْهِ فَعَسَى أَنْ يَعْفُوَ عَنْهُ، وَإِنْ وَجَدَهُ غَيْرَ ذَلِكَ أَمَرَ بِهِ إِلَى النَّارِ وَلَا يُبَالِي، قُلْتُ: أَرَأَيْتَ مَنْ يَقُولُ: إِنَّمَا إِمَامِيَ الْكِتَابُ وَالسُّنَّةُ؟ قَالَ: هُوَ مِمَّنْ لَيْسَ لَهُ إِمَامٌ، لِأَنَّ الْإِمَامَ مَنْ يُعَلِّمُ الْكِتَابَ وَالسُّنَّةَ وَيُقِيمُهُمَا.
ترجمه:
احمد بن عبد الرحمن طالقانی ما را خبر داد، گفت: نزد منصور سخن خداوند بلندمرتبه خوانده شد که فرموده است: «روزی که هر مردمی را با امامشان فرا می‌خوانیم»، پس فرمود: من تعجّب می‌کنم از مردمی که این را می‌شنوند، در حالی که امامی ندارند، یا امامی گرفته‌اند که به امر خداوند رهبری نمی‌کند! آگاه باشید که هر کس امامی بگیرد که به امر خداوند رهبری می‌کند، پس او از اهل بهشت است و هر کس امامی جز او بگیرد، پس او از اهل آتش است و هر کس بمیرد در حالی که امامی ندارد، ترسان و نگران در محشر رها می‌شود تا آن گاه که خداوند از حساب (خلق) فارغ شود و از حساب (خلق) فارغ نمی‌شود مگر پس از پنجاه هزار سال، سپس به سوی او می‌نگرد، چنانکه یکی از شما به ته‌مانده‌ی ظرف می‌نگرد، پس اگر او را مستضعفی یافت که سایر واجباتش را انجام داده، ممکن است که او را ببخشاید و اگر او را طور دیگری یافت، فرمان می‌دهد که او را به سوی آتش برند و اهمّیّتی نمی‌دهد. گفتم: اگر کسی بگوید: امام من تنها کتاب و سنّت است، چطور؟ فرمود: او از کسانی است که امامی ندارند؛ زیرا امام کسی است که کتاب و سنّت را تعلیم می‌دهد و آن دو را بر پا می‌دارد.
۴ . أَخْبَرَنَا الْحَسَنُ بْنُ الْقَاسِمِ الطِّهْرَانِيُّ، قَالَ: جَزَى اللَّهُ الْمَنْصُورَ خَيْرًا! مَا تَكَلَّمَ بِشَيْءٍ إِلَّا وَفَتَحَ بَابًا مِنَ الْعِلْمِ أَوْ أَغْلَقَ بَابًا مِنَ الْجَهْلِ وَإِنِّي سَمِعْتُهُ يَقُولُ: لَيْسَ الْإِمَامُ مَنْ يُسَمَّى إِمَامًا وَلَكِنَّ الْإِمَامَ مَنْ يُقَلَّدُ وَهُوَ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِمَامَانِ: إِمَامٌ جَعَلَهُ اللَّهُ لِلنَّاسِ إِمَامًا فَيَهْدِي بِأَمْرِ اللَّهِ وَهُوَ خَلِيفَةُ اللَّهِ الْمَهْدِيُّ وَإِمَامٌ مِنْ دُونِهِ وَهُوَ خَلِيفَةُ الشَّيْطَانِ الدَّجَّالُ! فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا بَنِي آدَمَ وَلَا تَتَّخِذُوا الدَّجَّالَ إِمَامًا!
ترجمه:
حسن بن قاسم طهرانی ما را خبر داد، گفت: خداوند به منصور پاداش نیک دهد! هیچ گاه به چیزی تکلّم نکرد مگر اینکه بابی از علم را گشود یا بابی از جهل را بست و هرآینه من شنیدم که می‌فرماید: امام کسی نیست که امام نامیده می‌شود، بل امام کسی است که از او تقلید می‌شود و او در کتاب خداوند دو امام است: امامی که خداوند او را برای مردم امام قرار داده است، پس به امر خداوند رهبری می‌کند و او خلیفه‌ی خداوند مهدی است و امامی جز او و او خلیفه‌ی شیطان دجّال است! پس از خداوند بترسید ای بنی آدم و دجّال را امام نگیرید!
