Ояи 7

«Ҳамвора дар миёни мардум, марде аз асҳоби Аъроф вуҷуд дорад ва онон мардоне ҳастанд ки Худованд итоъаташонро бар мардум воҷиб кардааст»

قَالَ اللَّهُ تَعَالَى:

﴿وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ ۚ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ ۚ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ ۝ وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ۝ وَنَادَى أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ رِجَالًا يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَى عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ ۝ أَهَؤُلَاءِ الَّذِينَ أَقْسَمْتُمْ لَا يَنَالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ ۚ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمْ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ﴾[1]

Тарҷума:

Худованди баландмартаба фармудааст:

«Ва бар баландиҳо мардоне ҳастанд ки ҳамаро аз рӯйҳошон мешиносанд ва аҳли Биҳиштро нидо медиҳанд ки салом бар шумо, ба он дохил нашудаанд, вале умед доранд ва чун нигоҳашон ба аҳли Дӯзах меафтад мегӯянд: Худоё! Моро бо гурӯҳи золимин қарор надеҳ ва касоне ки бар баландиҳо ҳастанд мардонеро нидо медиҳанд ки ононро аз рӯйҳошон мешиносанд, мегӯянд: Ҷамъиятатон ва истикборе ки доштед шуморо ба кор наёмад! Оё инон касоне ҳастанд ки савганд мехӯрдед Худованд ба онон раҳмате намерасонад?! Ба Биҳишт даройед ки шуморо боке нест ва андӯҳгин нахоҳед шуд».

Мулоҳизот

1 . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْهَرَوِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ أَصْحَابِ الْأَعْرَافِ، فَقَالَ: مَا يَقُولُ هَؤُلَاءِ؟ قُلْتُ: يَقُولُونَ إِنَّهُمْ قَوْمٌ اسْتَوَتْ حَسَنَاتُهُمْ وَسَيِّئَاتُهُمْ، قَالَ: لَيْسَ كَمَا يَقُولُونَ، إِنَّهُمْ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِي الْأَرْضِ، إِنَّهُمُ الْمُقَرَّبُونَ، يَقِفُونَ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَى بَيْنَ أَصْحَابِ الْيَمِينِ وَأَصْحَابِ الشِّمَالِ، فَيَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ وَيُنَادُونَهُمْ.

Тарҷума:

Муҳаммад ибни Абдурраҳмони Ҳираваӣ моро хабар дод, гуфт: Аз Мансур дар бораи асҳоби Аъроф пурсидам, пас фармуд: Инҳо чи мегӯянд? Гуфтам: Мегӯянд: Онон касоне ҳастанд ки хубиҳо ва бадиҳошон яксон аст, фармуд: Чунин нест ки мегӯянд, онон хулафоъи Худованд дар замин ҳастанд, онон муқаррабон ҳастанд ки дар макони болотар, миёни ёрони рост ва ёрони чап меистанд ва ҳар якро аз рӯйҳошон мешиносанд ва нидо медиҳанд.

2 . أَخْبَرَنَا ذَاكِرُ بْنُ مَعْرُوفٍ الْخُرَاسَانِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْعَالِمَ عَنْ آيَاتِ الْأَعْرَافِ، فَقُلْتُ: ﴿وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ﴾، فَقَالَ: هُمُ الْأَنْبِيَاءُ وَالصِّدِّيقُونَ، قُلْتُ: ﴿وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ ۚ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ﴾، فَقَالَ: إِنَّ الْأَنْبِيَاءَ وَالصِّدِّيقِينَ يُنَادُونَ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الَّذِينَ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ، قُلْتُ: ﴿وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾، قَالَ: هَذَا مِنْ قَوْلِ أَصْحَابِ الْجَنَّةِ الَّذِينَ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ، وَلَيْسَ مِنْ قَوْلِ أَصْحَابِ الْأَعْرَافِ، قُلْتُ: هَاهُنَا زَلَّ الْقَوْمُ! ثُمَّ قُلْتُ: ﴿وَنَادَى أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ رِجَالًا يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَى عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ﴾، قَالَ: إِنَّ الْأَنْبِيَاءَ وَالصِّدِّيقِينَ يُنَادُونَ رِجَالًا يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيمَاهُمْ أَنَّهُمْ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ، فَيُوَبِّخُونَهُمْ، قُلْتُ: ﴿أَهَؤُلَاءِ الَّذِينَ أَقْسَمْتُمْ لَا يَنَالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ﴾، قَالَ: هَذَا خِطَابٌ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَالصِّدِّيقِينَ لِرِجَالٍ يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيمَاهُمْ أَنَّهُمْ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ، فَيُشِيرُونَ فِيهِ إِلَى أَصْحَابِ الْجَنَّةِ الَّذِينَ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ، فَيَقُولُونَ: ﴿أَهَؤُلَاءِ الَّذِينَ أَقْسَمْتُمْ لَا يَنَالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ﴾، قُلْتُ: ﴿ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمْ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ﴾، قَالَ: هَذَا خِطَابٌ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَالصِّدِّيقِينَ لِأَصْحَابِ الْجَنَّةِ الَّذِينَ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ، قُلْتُ: جَزَاكَ اللَّهُ خَيْرًا، فَقَدْ عَلَّمْتَ الْقُرْآنَ وَهَدَيْتَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ.

Тарҷума:

Зокир ибни Маъруфи Хуросонӣ моро хабар дод, гуфт: Аз олим дар бораи оёти Аъроф пурсидам, пас гуфт: «Ва бар баландиҳо мардоне ҳастанд ки ҳамаро аз рӯйҳошон мешиносанд», пас фармуд: Онон Паёмбарон ва сиддиқон ҳастанд, гуфтам: «Ва аҳли Биҳштро нидо медиҳанд ки салом бар шумо, ба он дохил нашудаанд, вале умед доранд», фармуд: Паёмбарон ва сиддиқон, аҳли Биҳиштро ки ҳанӯз ба он дохил нашудаанд вале умед доранд, нидо медиҳанд ки салом ба шумо, гуфтам: «Ва чун нигоҳашон ба аҳли Дӯзах меафтад мегӯянд: Худоё! Моро бо гурӯҳи золим қарор надеҳ», фармуд: Ин сухани аҳли Биҳишт аст ки ҳанӯз ба он дохил нашудаанд вале умед доранд ва сухани асҳоби Аъроф нест, гуфтам: Инҷост ки мардум лағзиданд (яъне дар фаҳми оя дучори иштибоҳ шуданд)! Сипас гуфтам: «Ва касоне ки бар баландиҳо ҳастанд мардонеро нидо медиҳанд ки ононро аз рӯйҳошон мешиносанд, мегӯянд: Ҷамъиятатон ва истикборе ки доштед шуморо ба кор наёмад», фармуд: Паёмбарон ва сиддиқон, мардонеро ки аз рӯйҳошон мешиносанд ки аҳли Дӯзах ҳастанд нидо медиҳанд ва тавбих мекунанд, гуфтам: «Оё инон касоне ҳастанд ки савганд мехӯрданд Худованд ба онон раҳмате намерасонад?!» фармуд: Ин сухани Паёмбарон ва сиддиқон хитоб ба мардоне аст ки аз рӯйҳошон мешиносанд ки аҳли Дӯзах ҳастанд, пас дар он ба аҳли Биҳишт ки ҳанӯз ба он дохил нашудаанд вале умед дорнад ишора мекунанд ва мегӯянд: «Оё инон касоне ҳастанд ки савганд мехӯрданд Худованд ба онон раҳмате намерасонад?!» гуфтам: «Ба Биҳишт даройед ки шуморо боке нест ва андӯҳгин нахоҳед шуд», фармуд: Ин сухани Паёмбарон ва сиддиқон хитоб ба аҳли Биҳишт аст ки ҳанӯз ба он дохил нашудаанд вале умед доранд, гуфтам: Худованд ба ту подоши нек диҳад; Чароки Қуръонро таълим доди ва ба роҳи рост ҳидоят кардӣ.

3 . أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْجُوزَجَانِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ: لَا يَكُونُ النَّاسُ إِلَّا وَفِيهِمْ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ الْأَعْرَافِ، قُلْتُ: وَمَنْ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ؟ قَالَ: رِجَالٌ فَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَهُمْ عَلَى النَّاسِ، وَهُمْ يَقْسِمُونَ الْجَنَّةَ وَالنَّارَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.

Тарҷума:

Исо ибни Абдулҳамиди Ҷавузҷонӣ моро хабар дод, гуфт: Шунидам Мансур мефармояд: Ҳамвора дар миёни мардум, марде аз асҳоби Аъроф вуҷуд дорад. Гуфтам: Асҳоби Аъроф чи касоне ҳастанд? Фармуд: Мардоне ҳастанд ки Худованд итоъаташонро бар мардум воҷиб кардааст ва онон дар рӯзи Қиёмат Биҳишт ва Дӯзахро тақсим мекунанд.