Ояи 5

«Ҳамвора дар миёни касоне ки имон овардаанд касе ҳаст ки итоъаташ бар онон монанди итоъати Худованд ва Паёмбар воҷиб аст»

قَالَ اللَّهُ تَعَالَى:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾[1]

Тарҷума:

Худованди баландмартаба фармудааст:

«Эй касоне ки имон овардед! Аз Худованд итоъат кунед ва аз Паёмбар итоъат кунед ва аз соҳибони амр аз шумо».

Мулоҳизот

1 . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الشِّيرَازِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾، فَقَالَ: لَا يَزَالُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا رَجُلٌ طَاعَتُهُ مُفْتَرَضَةٌ عَلَيْهِمْ كَطَاعَةِ اللَّهِ وَالرَّسُولِ، مَنْ أَطَاعَهُ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَالرَّسُولَ، وَمَنْ عَصَاهُ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ وَالرَّسُولَ، وَهُوَ مَنْ وَلَّاهُ اللَّهُ وَالرَّسُولُ، وَلَيْسَ مَنْ وَلَّاهُ النَّاسُ بِأَهْوَائِهِمْ، قُلْتُ: إِنَّهُمْ يَقُولُونَ أَنَّ كُلَّ مَنْ وَلِيَ أَمْرَهُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَهُوَ مِنْ أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ، قَالَ: صَدَقُوا! قُلْتُ: كَيْفَ صَدَقُوا وَقَدْ قُلْتَ مَا قُلْتَ؟! قَالَ: كُلُّ مَنْ وَلِيَ أَمْرَهُمْ دُونَ الَّذِي وَلَّاهُ اللَّهُ وَالرَّسُولُ فَلَيْسَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ، بَلْ هُوَ مِنَ الْفَاسِقِينَ، وَقَدْ أَمَرَ اللَّهُ بِطَاعَةِ أُولِي الْأَمْرِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ، وَلَمْ يَأْمُرْ بِطَاعَةِ أُولِي الْأَمْرِ مِنَ الْفَاسِقِينَ! ﴿أَفَمَنْ كَانَ مُؤْمِنًا كَمَنْ كَانَ فَاسِقًا ۚ لَا يَسْتَوُونَ﴾[2]! ثُمَّ قَالَ: أَزِيدُكَ؟ قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: إِنَّمَا أُولُوا الْأَمْرِ مَالِكُوهُ، وَهُمُ الَّذِينَ وَلَّاهُمُ اللَّهُ وَالرَّسُولُ، وَأَمَّا مَنْ يَقُومُ بِهِ مِنْ دُونِهِمْ فَهُوَ غَاصِبُهُ، وَلَيْسَ الْغَاصِبُ مِنَ الْمَالِكِينَ، ﴿لَوْ كَانُوا يَفْقَهُونَ﴾[3]! قُلْتُ: جَزَاكَ اللَّهُ خَيْرًا، فَقَدْ زَوَّدْتَنِي بِحِكْمَتَيْنِ بَالِغَتَيْنِ لَمْ أَسْمَعْ بِهِمَا قَطُّ أَبَدًا! قَالَ: ﴿ذَانِكَ بُرْهَانَانِ مِنْ رَبِّكَ﴾[4]! ثُمَّ دَخَلْتُ عَلَيْهِ بَعْدَ شُهُورٍ، فَقُلْتُ: إِنِّي حَدَّثْتُ بِحِكْمَتَيْكَ رَجُلًا فِي إِيرَانَ، فَقَالَ: لَعَنَهُ اللَّهُ! مَا أَعْلَمَهُ بِكِتَابِ اللَّهِ! قَالَ: يَا مُحَمَّدُ! أَلَمْ تَعْلَمْ أَنِّي عِنْدَ أَهْلِ إِيرَانَ كَمَا كَانَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ عِنْدَ أَهْلِ الشَّامِ؟! خَدَعَهُمْ بَنُو أُمَيَّةَ بِالْبُهْتَانِ حَتَّى لَعَنُوهُ بِغَيْرِ ذَنْبٍ نَحْوَ سِتِّينَ سَنَةً!

Тарҷума:

Муҳаммад ибни Иброҳими Шерозӣ моро хабар дод, гуфт: Аз Мансур дар бораи сухани Худованди баландмартаба пурсидам ки мефармояд «Эй касоне ки имон овардед! Аз Худованд итоъат кунед ва аз Паёмбар итоъат кунед ва аз соҳибони амр аз шумо», пас фармуд: Ҳамвора дар миёни касоне ки имон оварданд касе ҳаст ки итоъаташ бар онон монанди итоъати Худованд ва Паёмбар воҷиб аст, ҳар кас ӯро итоъат кунад, Худованд ва Паёмбарро итоъат карда ва ҳар кас ӯро нофармонӣ кунад, Худованд ва Паёмбарро нофармонӣ карда ва ӯ касе аст ки Худованд ва Паёмбар гумоштаанд ва касе ки мардум бо аҳвоъи худ гумоштаанд нест, гуфтам: Онон мегӯянд ҳар кас аз мӯъминон ки амри ононро ба даст мегирад аз соҳибони амр аз онон аст, фармуд: Рост мегӯянд! Гуфтам: Чигуна рост мегӯянд, дар ҳоле ки фармудӣ чизеро ки фармудӣ?! Посух дод: Ҳар касе ки амри ононро ба даст мегирад ҷуз касе ки Худованд ва Паёмбар гумоштаанд, аз мӯъминон нест, балки аз фосиқон аст ва Худованд ба итоъати соҳибони амр аз мӯъминон амр карда ва ба итоъати соҳибони амр аз фосиқон амр накардааст! «Оё пас касе ки мӯъмин аст монанди касе аст ки фосиқ аст?! Монанди ҳам нестанд»! Сипас фармуд: Оё бароят бияфзоям? Гуфтам: Бале, фармуд: Соҳибони амр, моликони он ҳастанд ва онон касоне ҳастанд ки Худованд ва Паёмбар гумоштаанд ва ҳар кас ҷуз онон ки онро ба даст мегирад, ғосиби он аст ва ғосиб аз молик маҳсуб намешавад, «Агар фаҳм мекарданд»! Гуфтам: Худованд ба ту подоши неку диҳад; Зеро ба ман ду ҳикмати расо бахшидӣ ки ҳеч гоҳ то имрӯз нашунида будам! Фармуд: «Онҳо ду бурҳон аз Парвардигорат ҳастанд»! Сипас чун моҳи дигар бар ӯ ворид шудам, пас гуфтам: Ман ду ҳикмати туро ба марде дар Эрон гуфтам, пас гуфт: Худованд ӯро лаънат кунад! Чиқадр ба китоби Худованд олим аст! Фармуд: Эй Муҳаммад! Оё намедонӣ ки ман назди аҳли Эрон, монанди Алӣ Ибни Абӣ Толиб наздӣ аҳли Шом ҳастам?! Банӣ Умайя ононро бо бӯҳтон фирефтанд, то ҷойе ки наздик ба шаст сол ӯро бидуни гуноҳе лаънат карданд!

2 . أَخْبَرَنَا أَبُو إِبْرَاهِيمَ السَّمَرْقَنْدِيُّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: إِنَّكَ تَنْهَى عَنِ الْحَدِيثِ وَقَدْ قَالَ اللَّهُ: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ﴾، قَالَ: أَتِمَّ الْآيَةَ! قُلْتُ: ﴿وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾، قَالَ: مَنْ يُطِعْ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَقَدْ أَطَاعَ الرَّسُولَ، وَمَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ، فَمَا لِهَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا؟! قُلْتُ: وَمَنْ أُولُوا الْأَمْرِ مِنَّا؟ قَالَ: رِجَالٌ وَلَّاهُمُ اللَّهُ أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّةِ بَعْدَ الرَّسُولِ، يُطِيعُونَ اللَّهَ وَالرَّسُولَ! قُلْتُ: مَنْ هُمْ؟ قَالَ: لَا تَسْأَلُونِي عَمَّنْ مَضَى مِنْهُمْ، وَلَكِنْ سَلُونِي عَمَّنْ بَقِيَ، فَإِنَّ بَقِيَّةَ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ! قُلْتُ: وَمَنْ بَقِيَّةُ اللَّهِ؟ قَالَ: الْمَهْدِيُّ، فَإِذَا لَقِيتُمُوهُ فَقُولُوا: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ!

Тарҷума:

Абу Иброҳими Самарқандӣ моро хабар дод, гуфт: Ба Мансур гуфтам: Ту аз ҳадис бозмедорӣ, дар ҳоле ки Худованд фармудааст: «Эй касоне ки имон овардед! Худованд ва Паёмбарро итоъат кунед», он ҷаноб фармуд: Ояро комил кун! Гуфтам: «Ва соҳибони амр аз шуморо», фармуд: Ҳар кас соҳибони амр аз шуморо итоъат кунд, Паёмбарро итоъат карда ва ҳар кас Паёмбарро итоъат кунад, Худовандро итоъат кардааст; Пас ин қавмро чи мешавад ки наздик нест суханеро дарёбанд?! Гуфтам: Соҳибони амр аз мо киёнанд? Фармуд: Мардоне ҳастанд ки Худованд амри ин умматро пас аз Паёмбар ба онон супурдааст, аз Худованд ва Паёмбар итоъат мекунанд! Гуфтам: Онон чи касоне ҳастанд? Фармуд: Аз ман дар бораи касоне аз онон ки даргузаштанд напурсед, вале дар бораи касе бипурсед ки боқӣ мондааст; Чароки боқӣ мондаи Худованд барои шумо беҳтар аст агар имон дошта бошед! Гуфтам: Боқӣ мондаи Худованд кист? Фармуд: Маҳдӣ, пас чун ӯро мулоқот кардед бигӯйед: Салом бар ту эй боқӣ мондаи Худованд!