گفتار هفتم
خطبهای از آن جناب که در آن جوامع حکمت را گرد آورده است.
شماری از یارانمان ما را خبر دادند، گفتند: جناب منصور هاشمی خراسانی در قریهای فرود آمد تا اهل آن را به سوی خداوند و خلیفهاش در زمین دعوت کند؛ پس اهل آن از او استقبال کردند و او به مدّت سه روز در میان آنان میهمان بود، تا هنگامی که خواست از میان آنان برود، به سوی او شتافتند و پیرامونش را گرفتند و گفتند: «ای دوست خدا! پیش از آنکه بروی ما را پند بده؛ چراکه جز به حکمت از تو سخنی نشنیدیم و سخن تو صخرهها را به جنبش در میآورد!» پس آن جناب بر لبهی حوضی ایستاد تا همگان او را ببینند و فرمود:
«ای مردم! بدانید که هیچ سرمایهای برای شما سودمندتر از دانایی نیست و مردم یکی از سه کس هستند: کسی که میداند، کسی که در صدد دانستن است و کسی که کسی نیست. ای مردم! در زندگیهای خود فرو نروید و از آنچه بر دنیا و آخرتتان میرود بیخبر نمانید. بیخبری در این روزگار گناهی بسیار بزرگ است. با قرآن انس بگیرید و آن را به کار بندید. با سنّت پیامبر و خاندانش آشنا شوید و از آن پیروی کنید. عقلهای خود را به کار اندازید و سخنان اینان -و با دست به ملّایان و بزرگان قریه اشاره کرد- را بسنجید. اگر آن را مطابق با عقلهای خود و مطابق با قرآن و سنّت یافتید بپذیرید وگرنه به دیوار بزنید و گناه آن بر گردن من باشد. جز خدا و گماشتگانش در زمین هیچ کس را شایستهی اطاعت ندانید که یهود را اطاعت از ملّایان و بزرگانش گمراه کرد؛ چنانکه در قرآن آمده است: ﴿اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ﴾[۱]. تقلید ریشهی عقل را میخشکاند
