۱ . أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْجُوزَجَانِيُّ، قَالَ: مَرَّ بِيَ الْمَنْصُورُ وَأَنَا أُكَلِّمُ امْرَأَةَ جَارِي فِي حَاجَةٍ وَلَا أَغُضُّ الْبَصَرَ عَنْ وَجْهِهَا، فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَيْهِ بَعْدَ ذَلِكَ قَالَ لِي ابْتِدَاءً مِنْهُ: مَا أَقْبَحَ بِالرَّجُلِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَمْلَأَ عَيْنَيْهِ مِنِ امْرَأَةٍ لَا تَحِلُّ لَهُ! قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ، إِنَّمَا كُنْتُ أَنْظُرُ إِلَى وَجْهِهَا! قَالَ: إِنَّ النَّظَرَ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِيسَ، أَصَابَ أَمْ أَخْطَأَ، فَأَقِلُّوا مِنَ النَّظَرِ!
ترجمه‌ی گفتار:
عیسی بن عبد الحمید جوزجانی ما را خبر داد، گفت: منصور بر من گذشت، در حالی که با زن همسایه‌ام درباره‌ی حاجتی گفتگو می‌کردم و نگاه از صورتش بر نمی‌داشتم، پس چون بعد از آن به محضر آن جناب رسیدم، بی‌مقدّمه فرمود: چه اندازه برای مرد مسلمان زشت است که چشمان خود را از زنی نامحرم پر کند! گفتم: فدایت شوم، من تنها به صورت او نگاه می‌کردم! فرمود: هرآینه نگاه، تیری از تیرهای ابلیس است، به هدف خورد یا خطا رود، پس از نگاه کم کنید!
۲ . أَخْبَرَنَا يُونُسُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْخَتْلَانِيُّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: أُرِيدُ أَنْ أَتَزَوَّجَ امْرَأَةً، قَالَ: انْظُرْ إِلَيْهَا، قُلْتُ: إِلَى مَاذَا؟ قَالَ: إِلَى وَجْهِهَا وَكَفَّيْهَا وَمَا تَصِفُ الثِّيَابُ مِنْ شَكْلِهَا وَطُولِهَا وَسِمَنِهَا، فَإِنْ أَعْجَبَتْكَ فَانْظُرْ إِلَى سَتْرِهَا وَحَيَاءِهَا وَقِلَّةِ كَلَامِهَا مَعَ الرِّجَالِ، فَإِنْ أَعْجَبَتْكَ فَاسْأَلْ عَنْ بَيْتِهَا وَأَبَوَيْهَا فَإِنَّ الْإِبْنَةَ تَأْخُذُ مِنْ أَدَبِهِمَا، فَإِنْ أَعْجَبَتْكَ فَكَلِّمْهَا فِي غَيْرِ خَلْوَةٍ حَتَّى تَخْتَبِرَ عَقْلَهَا، فَإِنْ وَجَدْتَهَا عَاقِلَةً فَاغْتَنِمْهَا تَرِبَتْ يَدَاكَ!
ترجمه‌ی گفتار:
یونس بن عبد الله ختلانی ما را خبر داد، گفت: به منصور گفتم: می‌خواهم با زنی ازدواج کنم، فرمود: به او نگاه کن، گفتم: به چه چیز او؟ فرمود: به صورت او و دو کف دستش و چیزی که لباس نشان می‌دهد از ریخت او و بلندی او و فربهی او، پس اگر خوشت آمد، به حجاب او و حیاء او و کمی گفتارش با مردان نگاه کن، پس اگر خوشت آمد، درباره‌ی خاندان او و پدر و مادرش سؤال کن؛ چراکه دختر از فرهنگ آن دو می‌گیرد، پس اگر خوشت آمد، با او در غیر خلوت (جایی که شخص دیگری باشد) گفتگو کن تا عقل او را بیازمایی، پس اگر عاقلش یافتی، غنیمتش شمار که دستانت خاکی باد (اگر با او ازدواج نکنی)!
شرح گفتار:
برای خواندن شرحی بر این گفتارهای نورانی، به پرسش و پاسخ ۳۳۳ مراجعه کنید.