| نویسنده‌ی نقد: جواد عزیزی | تاریخ نقد: ۱۳۹۷/۱۲/۲ |
در صفحه‌ی ۶۱ کتاب هندسه‌ی عدالت آمده است: «انسان کامل ... در اثر صعود به مراتب وجود و ارتباط با خالق هستی به همه چیز و همه کس مشرف است».
وجود چیست و این که برای آن مراتبی هست، به چه معناست؟ لطفاً توضیح دهید.
آیا برخی انسان‌ها از برخی دیگر «موجودتر» هستند؟ یعنی چه؟
آیا تغییر مرتبه‌ی وجود برای انسان قابل تجربه و محسوس است؟
| پاسخ به نقد شماره: ۱ | تاریخ پاسخ به نقد: ۱۳۹۷/۱۲/۶ |
«مراتب وجود» در گفتار علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی تعبیری مجازی به معنای درجات کمال است، وگرنه ذات و حقیقت وجود در نظر آن جناب واحد و بسيط است و قابل کاهش یا افزایش نیست. توضیح آنکه نفس انسان هر چه کمالات بیشتری کسب می‌کند، گویی وجود بیشتری می‌یابد؛ چراکه هر یک از کمالات، وجودی دارد؛ مانند عالم بودن، صادق بودن، عفیف بودن، صبور بودن، سخی بودن، شجاع بودن و غیره، بر خلاف صفات ذمیمه که جنبه‌ی عدمی دارند و به معنای فقدان کمالات هستند؛ مانند عالم نبودن، صادق نبودن، عفیف نبودن، صبور نبودن، سخی نبودن، شجاع نبودن و غیره. بنابراین، انسانی که کامل‌تر است، گویی وجود بیشتری دارد؛ چراکه از صفات وجودی بیشتری برخوردار است و به اصطلاح «بزرگ‌تر» است. البته واضح است که این بزرگ‌تر بودن، محسوس نیست، بلکه معقول است؛ چراکه مادّی نیست، بلکه معنوی است. هر چند می‌توان آثار آن را در افکار، اقوال و اعمال انسان مشاهده کرد و با مشاهده‌ی آن‌ها، به آن پی برد.