Назари аллома дар робита бо воқеъаи Ғадири Хум чист? Қавли «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه» сиҳҳат дорад?

Ҳадиси Ғадири Хум бо меҳварияти иборати «مَنْ کُنْتُ مَولاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَولاهُ»; «Ҳар кас ман мавлои ӯ ҳастам ин Алӣ мавлои ӯст», ба воситаи беш аз 100 саҳобии Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ривоят шуда ва тариқи он назди аҳли ҳадис, сахт фаровон аст; Чунонки Аҳмад ибни Ҳанбал онро аз 40 тариқ ва Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ онро аз 75 тариқ ва Ҷазарии Муқрӣ онро аз 80 тариқ ва ибни Уқда онро аз 105 тариқ ва Абу Саъиди Саҷистонӣ онро аз 120 тариқ ва Абу Бакри Ҷиъобӣ онро 125 тариқ ва бархӣ дигар онро аз тариқи бештаре ривоят кардаанд[1]; Бал инсоф он аст ки ҳеҷ ҳадисе дар касрати тариқ ба пояи он намерасад; Чунонки Заҳабӣ гуфтааст: «Муҳаммад ибни Ҷарир дар бораи тариқи ин ҳадис китобе навиштааст ки ман онро дидам ва аз он ва аз касрати тариқаш даҳшат кардам»[2] Ва аз Абул Маъолии Ҷувайнӣ маъруф ба имоми Ҳарамайн нақл шудааст ки бо таъаҷҷуб мегуфт: «Дар Бағдод як ҷилд китобро дар дасти саҳҳофе дидам ки дар он ривоёти Ғадири Хум буд ва бар рӯӣ он навишта шуда буд: Ҷилди бисту ҳаштум аз тариқи сухани Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ки <Ҳар кас ман мавлои ӯ ҳастам Алӣ мавлои ӯст> ва дар идома ҷилди бисту нуҳум меояд»[3] Ва ин ба таври қатъ ҳокӣ аз «Тавотури лафзӣ» ва «Аҳммияти хосси» ин ҳадис дар миёни мусалмонон аст.

Мутобиқ бо зоҳири ин ҳадис, Алӣ ибни Абӣ Толиб монанди Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам мавлои мусалмонон аст ва табъан итоъати ӯ бар онон монанди итоъати Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам бар онон ва монанди итоъати мавло бар абд воҷиб аст; Хусусан бо таваҷҷуҳ ба судури ин ҳадис ки мавлавияти ӯро аз боби авлавияти Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам дар ояи ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾[4]; «Паёмбар ба мӯъминон аз худашон сазовортар аст» шумурда ва зейли он ки фармудааст: «أللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ»; «Худовандо! Дӯсти касе бош ки ӯро дӯст бидорад ва душмани касе бош ки ӯро душман бидорад» Ва бо таваҷҷуҳ ба ҳадиси мутавотири «Сақалайн» ки ба воситаи беш аз 30 саҳобӣ аз Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ривоят шуда ва сариҳи дар вуҷуби тамассук ба аҳли байти он Ҳазрат пас аз ӯ дар канори тамассук ба китоби Худованд аст[5], дар ҳоле ки Алӣ ибни Абӣ Толиб бузурги онон ва қадри мутаяққин аз онон маҳсуб мешуд ва ба ҳамин далил, аз Умар ибни Хаттоб ривоят шудааст ки ӯро мавлои худ ва мавлои ҳамаи мусалмонон мешумурд[6] Ва ба ӯ ҳурмате мениҳод ки ба аҳаде аз саҳоба намениҳод, то ҷойе ки ба ӯ гуфта шуд: «إِنَّكَ تَصْنَعُ بِعَلِيٍّ شَیْئاً لا تَصْنَعُهُ بِأَحَدٍ مِنَ الصَّحابَةِ»; «Ту бо Алӣ гунае рафтор мекунӣ ки бо аҳаде рафтор намекунӣ», пас посух дод: «إِنَّهُ مَولايَ»; «Ӯ мавлои ман аст»[7] ва аз сойири саҳоба низ ривоят шудааст ки чун ба назди ӯ меомаданд мегуфтанд: «السَّلامُ عَلَیْكَ یا مَولانا»; «Салом бар ту эй мавлои мо»[8]; Ҳамчуноноки навъан итоъати ӯро бар худ воҷиб медонистанд ва мегуфтанд: «إِذا حَدَّثَنا ثِقَةٌ عَنْ عَلِيٍّ بِفُتْیا لا نَعْدُوها»; «Ҳаргоҳ сиқае моро аз Алӣ ба фатвое хабар диҳад, аз он тахаттӣ намекунем»[9] Ва аз ҳар мӯъзале ки дар он ба ӯ дастрасӣ надошта бошанд, ба Худованд паноҳ мебурданд[10].

Албатта эътиқод ба ин ҳақиқат, мусталзими беэҳтиромӣ ба сойири асҳоби Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам нест ва аз ин рӯ, касоне ки бо эътиқод ба ин ҳақиқат, ба сойири асҳоби он Ҳазрат беэҳтиромӣ мекунанд, дар хато ҳастанд. Чизе ки мусаллам аст ин аст ки ҳар кас аз асҳоби Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам фазли Алӣ ибни Абӣ Толибро шинохта ва аз ӯ итоъат карда, ҳаққи мавлои худро адо намуда ва суд бурда ва ҳар кас аз онон фазли ӯро нашинохта ва аз ӯ итоъат накарда, ҳаққи мавлои худро зойеъ намуда ва зиён карда ва Худованд ба кори ҳар ду огоҳ аст; Ҳамчунонки барои мусалмонон беҳтар аст ба ҷойи беэҳтиромӣ ба касоне аз асҳоби Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ки фазли мавлои худро нашинохта ва аз ӯ итоъат накардаанд, хатои ононро такрор накунанд, балки ҷуброн кунанд; Ба ин сурат ки фазли мавлои худро бишносанд ва аз ӯ итоъат кунанд ва мавлои онон ҳамоно «Маҳдӣ» аст ки дар замони онон монанди Алӣ ибни Абӣ Толиб дар замони асҳоби Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам аст ва ҳар кас фазли ӯро нашинохта ва аз ӯ итоъат накарда, монанди касоне аст ки фазли Алӣ ибни Абӣ Толибро нашинохта ва аз ӯ итоъат накардааст; Чунонки яке аз ёронамон моро хабар дод, гуфт:

«قالَ الْمَنْصُورُ لِجَماعَةٍ مِنَ الشِّیعَةِ: کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ مِنْ شِیعَةِ عَلِيٍّ وَ هُوَ یَتَشَیَّعُ لِغَیْرِ الْمَهْدِيِّ»; «Ҳазрати Мансур ба ҷамохате аз шиъа фармуд: Дурӯғ мегӯйяд касе ки мепиндорад аз шиъаи Алӣ аст, дар ҳоле ки аз ғайри Маҳдӣ тарафдорӣ мекунад»!