Оё ҷамъи салотайн дар шаройити оддӣ ҷойиз аст? Агар намози асрро ба зуҳр бичасбонем фазилаташ аз байн меравад?

Миёни мусалмонон ихтилофе нест дар инки намозҳои фариза дар панҷ вақт субҳ, зуҳр, аср, мағриб ва ишоъ иқома мешавад ва ин мубтанб бар китоби Худованд аст ки фармудааст: ﴿أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ﴾[1]; «Намозро ба ҳангоми заволи офтоб то авҷи торикии шаб иқома кун ва Қуръон фаҷрро», бо таваҷҷуҳ ба инки бар иқомаи намоз ба ҳангоми заволи офтоб ва пеш аз нимашаб ва ба ҳангоми тулуъи фаҷр далолат дорад ва он намози зуҳр, ишоъ ва субҳ аст ва фармудааст: ﴿وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ﴾[2]; «Ва намозро дар ду сари рӯз ва оғозӣ аз шаб иқома кун», бо таваҷҷуҳ ба инки бар иқомаи намоз дар авойили рӯз ва авохири он ва дар авойили шаб далолат дорад ва он намози субҳ, аср ва мағриб аст ва фармудааст: ﴿وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا ۖ وَمِنْ آنَاءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَى﴾[3]; «Ва ба ситойиши Парвардигорат тасбеҳ гӯй пеш аз тулуъи офтоб ва пеш аз ғуруби он ва дар посӣ аз шаб тасбеҳ гӯй ва дар атрофи рӯз то шояд хушнуд шавӣ», бо таваҷҷуҳ ба инки бар иқомаи намоз пеш аз тулуъи офтоб ва пеш аз ғуруби он ва посӣ аз шаб ва атрофӣ аз рӯз далолат дорад ва он намози субҳ, аср, ишоъ, мағриб ва зуҳр аст ва бо ин васф, гузоридани намоз дар ин авқоти панҷгона бино бар китоби Худованд воҷиб аст ва ин филҷумла мавриди иттифоқи мазоҳиби Исломӣ аст, магар шиъа ки бо истинод ба ривоёти расида аз Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ва аҳли байти ӯ, онро мустаҳаб дониста ва мӯътақид аст ки ҷамъи миёни намози зуҳр ва аср ва намози мағрб ва ишоъ дар ҳазар ва бидуни зарурат ишколе надорад, дар ҳоле ки бино бар мабнои аллома Мансури Ҳошимии Хуросонӣ ҳафизаҳуллоҳ таъоло дар китоби шарифи «Бозгашт ба Ислом» (238 ва 239), ривоёт наметавонанд китоби Худовандро насх кунанд ё тахсис зананд; Чароки насх ё тахсиси китоби Худованд танҳо бо китоби Худованд маъқул аст.

Оре, ба назар мерасад ки ин сухани Худованд: ﴿أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ﴾[4]; «Намозро ба ҳангоми заволи офтоб то авҷи торикии шаб иқома кун», бар ҷавози ҷамъ миёни намози зуҳр ва аср ва намози мағрб ва ишоъ далолат дорад; Чароки вақти намози асрро аз вақти намози зуҳр ва вақти намози мағрибро аз вақти намози ишоъ тафкик накарда ва ин далил бар вуҷуди вақти муштарак барои ҳар як аз он ду аст; Хусусан бо таваҷҷуҳ ба лафзи ﴿إِلَى﴾ ки далолат бар имтидод дорад, вале адами тафкик миёни намози зуҳр ва аср ва намози мағриб ва ишоъ дар амри ба иқомаи намоз «Ба ҳангоми заволи офтоб то авҷи торикии шаб», далолати онро бо ишкол мувоҷеҳ мекунад; Зеро зоҳиран бар имтидоди вақти ҳар чаҳор намоз то нимашаб далолат дорад ки қобили илтизом нест; Магар инки гуфта шавад далолати он бар имтидоди вақти ҳар чаҳор намоз то нимашаб, аз боби иҷмол аст ва сойири суханони Худованд аз боби тафсил, имтидоди вақти намози зуҳр ва асрро ба «Пеш аз ғуруб» ва имтидоди вақти намози мағриб ва ишоъро ба «Авҷи торикии шаб» маҳдуд мекунад ва бо ин васф, амр ба иқомаи намоз «Ба ҳангоми заволи офтоб» ва «Оғози аз шаб», ҳамли бар истиҳбоби иқомаи намози зуҳр ва мағриб дар ин ду вақт ва ҷавози таъхири он ду то «Пеш аз ғуруб» ва «Авҷи торикии шаб» мешавад ва ин чизе аст ки ривоёти расида аз Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ва аҳли байти ӯ онро таъйид мекунад; Зеро ин ривоёт ҳокӣ аз он аст ки равияи Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ва аҳли байти ӯ иқомаи намозҳо ба сурати ҷудогона ва дар панҷ вақти мазкур будааст, вале гоҳе дар сафар ё ҳазар ва бо зарурат ё бе зарурат, миёни намози зуҳр ва аср ё мағрб ва ишоъ ҷамъ мефармуданд[5]; Ҳамчунонки дар китоби Худованд ба иқомаи намози ишоъ дар замони Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ба сурати ҷудогона ва пеш аз хуфтан ишорае рафта ва омадааст: ﴿مِنْ قَبْلِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُمْ مِنَ الظَّهِيرَةِ وَمِنْ بَعْدِ صَلَاةِ الْعِشَاءِ ۚ ثَلَاثُ عَوْرَاتٍ لَكُمْ﴾[6]; «Пеш аз намози субҳ ва ҳангоме аз зуҳр ки рахти худро мениҳед ва пас аз намози ишоъ (ки ба бистар меравед), се вақти хулут барои шумост» Ва ин ба маънои он аст ки иқомаи намозҳо ба сурати ҷудогона ва дар панҷ вақти мазкур, суннати Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ва сираи мусалмонон будааст, вале ҷамъи миёни намози зуҳр ва аср ё мағриб ва ишоъ хусусан дар сафар ва бо зарурат, ишколе надорад; Ҳар чанд дар ин сурат, таъхири намозҳои зуҳр ва мағриб беҳтар аз таъҷили намозҳои аср ва ишоъ барои ҷамъ миёни он ду аст; Чароки далолати китоби Худованд бар ҷавози таъхири намозҳои зуҳр ва мағриб, зоҳиран аз далолати он бар ҷавози таъҷили намозҳои аср ва ишоъ аст ва ривоёти бештаре дар таъйиди он расидааст; Ҳамчунонки оётӣ монанди ﴿يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ﴾[7]; «Худованд барои шумо осонӣ мехоҳад ва барои шумо сахтӣ намехоҳад» Ва ﴿مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ﴾[8]; «Худованд намехоҳад ки бар шумо тангнойе қарор диҳад», бо умуми худ бар ҷавози ҷамъ миёни намози зуҳр ва аср ё мағриб ва ишоъ дар сафар ва бо зарурат далолат мекунад ва бо ин васф, беҳтар он аст ки миёни намози зуҳр ва аср ё мағриб ва ишоъ ҷуз дар сафар ва бо зарурат ҷамъ нашавад.

Аз инҷо дониста мешавад ки одати аҳли ташаюъ ба ҷамъи миёни намози зуҳр ва аср ва намози мағриб ва ишоъ дар ҳазар ва бидуни зарурат, бар хилофи одати Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ва одати аҳли байти ӯст ва шойиста аст ки тағйир кунад; Хусусан бо таваҷҷуҳ ба тафовути он бо сираи сойири мусалмонон ки сабаби афзойиши ихтилоф ва бадбинӣ миёни онон шудааст.