| Нависандаи пурсиш: Масъуд | Тарихи пурсиш: 9/11/2018 |
Худованд дар ояи 6 сураи Ҳуҷарот, фармудааст: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ» [«Эй касоне ки имон овардед! Ҳаргоҳ фосиқе бароятон хабаре овард таҳқиқ кунед, мабодо аз рӯйи ҷаҳолат ба қавме осеб бирасонед, пас аз коре ки кардед пушаймон шавед»]. Оё ин оя далилӣ ошкор барои исботи ҳуҷҷияти хабари воҳид сиқа немебошад?
| Посух ба пурсиши шумораи: 7 | Тарихи посух ба пурсиш: 13/11/2018 |
Лутфан ба нукоти зер таваҷҷуҳ фармойед:
1 . Вуҷуби таҳқиқ дар бораи хабари фосиқ, ба маънои адами вуҷуби таҳқиқ дар бораи хабари дигарон нест; Чароки исботи шеъй нафйи моадо намекунад, балки метавонад аз боби таъкид ва баён авлавияти таҳқиқ дар бораи хабари фосиқ бошад; Чунонки масалан гуфта мешавад: «Ҳар чизе ки ҳар бесару пойе мегӯядро бовар накун» Ва манзур ин нест ки ҳар чизе ки дигарон мегӯяндро бовар кун, бал манзур ин аст ки ҳар чизе ки ҳар касе мегӯядро бовар накун, хусусан агар бесару по бошад. Ин ба маънои он аст ки ояи ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا﴾[1]; «Эй касоне ки имон овардед! Ҳаргоҳ фосиқе бароятон хабаре овард таҳқиқ кунед», дар мақоми нафйи вуҷуби таҳқиқ дар бораи хабари дигарон нест ва ба истилоҳ, мафҳуми мухолиф надорад; Хусусан бо таваҷҷуҳ ба инки чунин мафҳуме, муъориз бо мантуқи ояе аст ки мефармояд: ﴿إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا﴾[2]; «Ҳароина занн чизеро аз ҳақ бениёз намекунад»; Бо таваҷҷуҳ ба инки хабари воҳиди сиқа, ба иқрори ҳамаи аҳли илм, муфиди занни аст ва бино бар мантуқи ин оя, чизеро аз ҳақ бениёз намекунад ва рӯшан аст ки мантуқи ин оя бар мафҳуми ояи дигар –ҳаргоҳ мафҳум дошта бошад– муқаддам аст.
2 . Ояи Набаъ, дар бораи хабар овардан аз Паёмбар дар бораи ақойид ва аҳкоми дин нест, бал дар бораи хабар овардан аз афродӣ оддӣ дар бораи мавзӯъӣ фаръӣ аст; Чунонки фармудааст: ﴿أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ﴾[3]; «Мабодо аз рӯӣ ҷаҳолат ба қавме осеб бирасонед, пас аз коре ки кардед пушаймон шавед» Ва ин қаринаи муттасиле аст ки умуман барои оя боқӣ намегузорад то шомили хабар овардан аз Паёмбар дар бораи ақойид ва аҳкоми дин шавад; Ҳамчунонки шомили шаҳодати як шоҳиди одил дар маҳкама намешавад ва рӯшан аст ки миёни ҳуҷҷияти хабари воҳиди сиқа дар умури урфӣ ва хабари ӯ дар умури шаръӣ, мулозимае вуҷуд надорад; Зеро уқало дар умури урфӣ тасомуҳе раво медоранд ки дар умури шаръӣ раво намедоранд.
3 . Ояи Набаъ, бо таваҷҷуҳ ба зайли он ва шаъни нузулаш, дар бораи хабари воҳид аз аҳли замон аст ки имкони таҳқиқ дар бораяшон вуҷуд дорад, на хабари воҳид аз гузаштагон ки имкони таҳқиқ дар бораяшон вуҷуд надорад. Тавзиҳ онки оя мефармояд: Ҳаргоҳ фосиқе барои шумо аз касе дар замонатон хабаре овард ҳокӣ аз инки ӯ сухане гуфта ё коре анҷом додааст, таҳқиқ кунед; Ба ин тартиб ки биравед ва аз худи ӯ бипурсед ки оё ин суханро гуфта ё ин корро анҷом додааст? Бинобарин, дар сурате ки мафҳуми мухолиф дошта бошад, мефармояд: Ҳаргоҳ одиле барои шумо аз касе дар замонатон хабаре овард ҳокӣ аз инки ӯ сухане гуфта ё коре анҷом додааст, таҳқиқ лозим нест ва ин метавонад аз он рӯ бошад ки дурӯғ бастани одиле ба касе ки зинда аст ва метавонад ӯро такзиб ва расво кунад, баъид аст, ё аз ин рӯ ки хабари воҳид аз аҳли замон бар хилофи хабари воҳид аз гузаштагон, ғолибан маҳфуф ба қароъинӣ қатъовар аст. Бо ин васф, оя дар сурате ки мафҳуми мухолиф дошта бошад, танҳо бар ҳуҷҷияти хабари воҳиди сиқа аз аҳли замон далолат дорад ки аллома Мансури Ҳошимии Хуросонӣ ҳафизаҳуллоҳ таъоло онро пазируфтааст, на хабари воҳид аз касоне ки дар ин замон нестанд ва наметавонанд сиҳҳату суқми хабари ӯро таъйин кунанд.
Ҳосил онки ояи Набаъ, «Далойилӣ ошкор барои исботи ҳуҷҷияти хабари воҳиди сиқа» маҳсуб намешавад.
Барои огоҳии бештар дар ин бора, ба нақд ва баррасии 37 муроҷиъа кунед.