1 . أَخْبَرَنا عَبْدُ اللّهِ بْنُ حَبِیبٍ الطَّبَرِيُّ، قالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنِ اللِّحْیَةِ، فَقالَ: هِيَ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِینَ، أَما سَمِعْتَ قَوْلَ هارُونَ عَلَیْهِ السَّلامُ لِأَخِیهِ: ﴿يَا ابْنَ أُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَلَا بِرَأْسِي؟! فَکانَ لَهُ لِحْیَةٌ وَ قَدْ قالَ اللهُ: ﴿أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ ۖ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ وَ قالَ: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ ۚ»، فَأُحِبُّ لِلرَّجُلِ الْمُسْلِمِ أَنْ یَکُونَ لَهُ لِحْیَةٌ.

Тарҷумаи гуфтор:

Абдуллоҳ ибни Ҳабиби Табарӣ моро хабар дод, гуфт: Аз Мансур дар бораи гузоштани риш пурсидам, пас фармуд: Он аз суннатҳои Паёмбарон аст, оё сухани Ҳорун алайҳи салом ба бародарашро нашунидаи ки фармуд: «Эй писари модарам! Риши ман ва сари манро нагир»[1]?! Пас барои ӯ рише буд ва Худованд фармудааст: «Онон касоне буднад ки Худованд ҳидояташон карда буд, пас ба ҳидояти онон иқтидо кун»[2] Ва фармудааст: «Ҳароина барои шумо дар онон улгуйи некуйе барои ҳар касе аст ки ба Худованд ва рӯзи вопасин умед дорад»[3], пас барои марди мусалмон дӯст медорам ки рише дошта бошад.

2 . أَخْبَرَنا ذاکِرُ بْنُ مَعْرُوفٍ الْخُراسانِيُّ، قالَ: رَأَی الْمَنْصُورُ رَجُلاً فِي الْمَسْجِدِ قَدْ حَلَقَ لِحْیَتَهُ، فَقالَ لَهُ: ما مَنَعَكَ أَنْ تَتْرُكَ مِنْ لِحْیَتِكَ شَیْئاً تَتَزَیَّنَ بِهِ وَ تَتَشَبَّهَ بِالصّالِحِینَ؟ قالَ الرَّجُلُ وَ هُوَ مُغْضَبٌ: لا أَجِدُ آیَةً فِي کِتابِ اللّهِ تَأْمُرُ بِذَلِكَ وَ لا أَتَّبِعُ إِلّا ما أُمِرَ بِهِ فِي کِتابِ اللّهِ! فَقالَ الْمَنْصُورُ: أَنْتَ مِنْ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ قُرآنِیُّونَ؟ قالَ الرَّجُلُ: نَعَمْ، فَقالَ الْمَنْصُورُ: کَذَبُوا وَ کَذَبْتَ، أَما قالَ اللهُ: ﴿يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ؟! إِنَّهُ قَدْ زَیَّنَ الرِّجالَ بِاللِّحَى وَ النِّساءَ بِالذَّوائِبِ، فَلا یَنْبَغِي لِلرِّجالِ أَنْ یَحْلِقُوا وُجُوهَهُمْ وَ لا یَنْبَغِي لِلنِّساءِ أَنْ یَحْلِقْنَ رُؤُوسَهُنَّ! ثُمَّ قالَ: کَمْ مِنْ جاهِلٍ مُتَکَبِّرٍ یَزْعُمُ أَنَّهُ قُرآنِيٌّ وَ هُوَ أَبْعَدُ النّاسِ مِنَ الْقُرآنِ!

Тарҷумаи гуфтор:

Зокир ибни Маъруфи Хуросонӣ моро хабар дод, гуфт: Мансур мардеро дар масҷид дид ки риши худро тарошида аст, пас ба ӯ фармуд: Чи чизе туро боздошт ки чизе аз риши худро бар ҷо гузорӣ то бо он зинат ёбӣ ва ба солеҳон монанд шавӣ? Мард дар ҳоле ки ба хашм омада буд гуфт: Дар китоби Худованд ояте намеёбам ки ба ин кор амр карда бошад ва ман ҷуз аз чизе ки дар китоби Худованд ба он амр шуда бошад, пайравӣ намекунам! Пас Мансур фармуд: Оё ту аз ононе ҳастӣ ки мепиндоранд Қуръонӣ ҳастанд? Мард гуфт: Оре, пас Мансур фармуд: Ҳам онон дурӯғ гуфтанд ва ҳам ту дурӯғ гуфтӣ, оё Худованд нафармудааст: «Эй фарзандони Одам! Зинати худро назди ҳар масҷиде бибаред»[4]?! Ҳароина ӯ мардонро бо ришҳо ва занонро бо гисуҳо зинат додааст, пас барои мардон шойиста нест ки рӯйҳои худро битарошанд ва барои занон шойиста нест ки сарҳои худро битарошанд! Сипас фармуд: Чи бисёр нодони худписанде ки мепиндорад Қуръонӣ аст, дар ҳоле ки дуртарини мардум аз Қуръон аст!

Шарҳи гуфтор:

Гуфтори он ҳазрат, истифодаи баъид аз сухани Худованд барои иршоди касе аст ки ба суннати Паёмбар ва сираи солеҳон эътинойе надорад ва –ба пиндори худ– танҳо аз сухани Худованд пайравӣ мекунад; Бо ин тақрир ки муҳимтарин зинати ҷисмонӣ барои мардон, риши онон ва муҳимтарин зинати ҷисмонӣ барои занон, гисуӣ онон аст ки хасисаи табиъии онон маҳсуб мешавад ва аз ин рӯ, амри Худованд ба доштани зинат –бо итлоқи худ– доштани риш ва гисуро дар бар мегирад ва бар ношойиста будани тарошидани он ду тавассути мардон ва занони мусалмон далолат мекунад; Зеро тарошидани он ду тавассути онон, зудудани зинати мардона ва занона тавассути намозгузорон аст ки бар хилофи амри Худованд аст.

3 . أَخْبَرَنا وَلِیدُ بْنُ مَحْمُودٍ السَّجِسْتانِيُّ، قالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ یَقُولُ: لا تَکْرَهُوا خَلْقَ اللّهِ وَ لا تُغَیِّرُوهُ فَإِنَّکُمْ لا تَخْلُقُونَ شَیْئاً أَحْسَنَ مِمّا خَلَقَ اللّهُ! قُلْتُ: أَرَأَیْتَ الَّذِي یَحْلِقُ لِحْیَتَهُ أَهُوَ مِمَّنْ یُغَیِّرُ خَلْقَ اللّهِ؟ قالَ: نَعَمْ إِذا داوَمَ عَلَى ذَلِكَ فَلَمْ یَتْرُکْها تَنْبُتُ کَأَنَّهُ امْرَأَةٌ!

Тарҷумаи гуфтор:

Валид ибни Маҳмуди Саҷистонӣ моро хабар дод, гуфт: Шунидам Мансур мефармояд: Аз хилқати Худованд бадатон наёяд ва онро тағйир надиҳед; Зеро шумо чизе халқ намекунед ки аз хилқати Худованд беҳтар бошад! Гуфтам: Ба назаратон оё марде ки риши худро метарошад, аз касоне аст ки хилқати Худовандро тағйир медиҳанд? Фармуд: Оре ҳаргоҳ бар ин кор мудовимат дошта бошад, пас онро нагузорад ки бирӯяд, чунонки гӯйи зане аст!

4 . أَخْبَرَنا جُبَیْرُ بْنُ عَطاءٍ الْخُجَنْدِيُّ، قالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ حَلْقِ اللِّحْیَةِ أَهُوَ فِسْقٌ؟ قالَ: لا وَ لَكِنَّهُ سُنَّةُ الْفاسِقِینَ، ثُمَّ قالَ: لا تَجِدُ حالِقَ اللِّحْیَةِ إِلّا کافِراً أَوْ فاسِقاً أَوْ سَفِیهاً رَقِیقَ الدِّینِ أَوْ خائِفاً عَلَى نَفْسِهِ.

Тарҷумаи гуфтор:

Ҷубайр ибни Атоъи Хуҷандӣ моро хабар дод, гуфт: Аз Мансур дар бораи тарошидани риш пурсидам ки оё фисқ аст? Фармуд: На, вале суннати фосиқон аст, сипас фармуд: Тарошандаи ришро намеёбӣ магар кофир ё фосиқ ё камақлӣ нозук дин ё касе ки бар худ бимнок аст.

Шарҳи гуфтор:

Муроди он ҳазрат аз «Касе ки бар худ бимнок аст», касе аст ки ба кофирон ё фосиқон ё камақлони нозук дин ҳоҷате дорад ва метарсад ки дар сурати гузоштани риш, ба ӯ бадгумон шаванд ва осебе бирасонанд; Бо таваҷҷуҳ ба инки акнун гузоштани риш тавассути як мусалмон, нишонае аз илтизоми ӯ ба аҳкоми Исломӣ ингошта мешавад ва боъиси нигаронӣ ва дурӣ кардани касоне мегардад ки илтизом ба аҳкоми Исломиро намеписанданд ё ба касе ниёз доранд ки илтизоми чандоне ба аҳкоми Исломӣ надошта бошад. Ба илова, «Касе ки бар худ бимонк аст» дар гуфтори он ҳазрат метавонад мусалмоне бошад ки кофир ё фосиқ ё камақлӣ нозук дин, ӯро ба тарошидани риш икроҳ мекунад ва ин чизе аст ки дар гуфторе аз он ҳазрат омадааст:

5 . أَخْبَرَنا یُونُسُ بْنُ عَبْدِ اللّهِ الْخَتْلانِيُّ، قالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ: فِي بَلَدِنا سُلْطانٌ یَحْلِقُ لِحْیَةَ الرِّجالِ وَ یَکْشِفُ قِناعَ النِّساءِ، قالَ: أَقِیلُوهُ! قُلْتُ: لا سَبِیلَ لَنا إِلَى إِقالَتِهِ! فَقالَ: تُسَلِّطُونَ جَبّاراً عَلَیْکُمْ حَتَّى إِذَا طَغَى و اسْتَأْسَدَ فَحَلَقَ لِحْیَةَ رِجالِکُمْ وَ کَشَفَ قِناعَ نِسائِکُمْ تَأْتُونَنِي فَتَقُولُونَ لا سَبِیلَ لَنا إِلَى إِقالَتِهِ! لا وَاللّهِ لا یَنْبَغِي لِبَلَدِکُمْ أَن یُسْکَنَ!

Тарҷумаи гуфтор:

Юнус ибни Абдуллоҳи Хатлонӣ моро хабар дод, гуфт: Ба Мансур гуфтам: Дар сарзамини мо (Тоҷикистон) ҳокиме аст ки риши мардонро метарошад ва чодари занонро бар медорад, фармуд: Барканораш кунед! Гуфтам: Роҳе ба барканор карданаш надорем! Пас фармуд: Ҷабборонро бар худ мусаллат мекунед то он гоҳ ки саркаш шуд ва қулдурӣ кард, пас риши мардонатонро тарошид ва чодари занонатонро бардошт, он гоҳ ба назди ман меойед ва мегӯйед ки роҳе ба барканор карданаш надорем! На ба Худо савганд, шойиста нест ки дар сарзамини шумо сукунат шавад!

6 . أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَلْخِيُّ، قالَ: رَأَی الْمَنْصُورُ فِي لِحْیَتِي شُعُوثَةً فَقالَ: مِنَ الْمُرُوءَةِ اعْتِدالُ اللِّحْیَةِ، قُلْتُ: هَلْ لِلرَّجُلِ أَنْ یَأْخُذَ مِنْ لِحْیَتِهِ؟ قالَ: لا جُناحَ عَلَیْهِ ما لَمْ یَحْلِقْ فَیَتَشَبَّهَ بِالفاسِقینَ، قُلْتُ: إِنَّهُمْ یَقُولُونَ لا یُؤْخَذُ مِنْها شَيْءٌ وَ إِنْ بَلَغَتِ الرُّكْبَةَ! قالَ: سُبْحانَ اللّهِ! هَذَا قَولُ الْكُهّانِ وَ الْجُوكِیَّةِ، بَلْ یَأْخُذُ مِنْها وَ یَتَجَمّلُ.

Тарҷумаи гуфтор:

Абдуллоҳ ибни Муҳаммади Балхӣ моро хабар дод, гуфт: Мансур дар риши ман жӯлидагӣ ёфт, пас фармуд: Аз мурувват, эътидоли риш аст, гуфтам: Оё мард метавонад аз риши худ кам кунад? Фармуд: Гуноҳе бар ӯ нест модоме ки натарошад пас ба фосиқон шабеҳ шавад, гуфтам: Онҳо мегӯянд ки аз он чизе кам намекунад агарчи ба зону бирасад! Фармуд: Субҳоналлоҳ! Ин сухани коҳинон ва ҷӯкиён аст, балки аз он кам мекунад ва оростагӣ меҷӯяд.

Шарҳи гуфтор:

Барои хонадани шарҳе бар ин гуфтоҳои нуронӣ, ба пурсиш ва посухи 63 ва таълиқи он муроҷиъа кунед.

↑[1] . Тоҳа/ 94
↑[2] . Анъом/ 90
↑[3] . Мумтаҳина/ 6
↑[4] . Аъроф/ 31