1 . أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الطَّالَقَانِيُّ، قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ الْعَبْدِ الصَّالِحِ فِي دَارِهِ فَوَجَدْتُهُ فَارِغًا، فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ، أَسْأَلُكَ؟ فَقَالَ بِرَأْسِهِ: نَعَمْ، فَظَنَنْتُ أَنَّهُ يُسَبِّحُ، فَقُلْتُ: إِنَّ هَؤُلَاءِ يَخْتَلِفُونَ فِي ذِي الْقَرْنَيْنِ، وَأَنْتَ عَالِمُهُمْ وَسَيِّدُهُمْ، فَإِنْ رَأَيْتَ -جُعِلْتُ فِدَاكَ- أَنْ تُخْرِجَهُمْ فِيهِ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ فَعَلْتَ، فَمَكَثَ حَتَّى قَضَى سُبْحَتَهُ، ثُمَّ قَالَ: دَعْنِي مِنْ هَؤُلَاءِ السَّفَلَةِ الْمَرَدَةِ الْقَائِلِينَ عَلَى اللَّهِ بِمَا لَا يَعْلَمُونَ، أَلَا تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الْعِلْمَ كَنْزٌ مِنْ كُنُوزِ الْجَنَّةِ هَبَطَ مِنْهَا مَعَ آدَمَ عَلَيْهِ السَّلَامُ، ثُمَّ انْتَقَلَ مِنْهُ إِلَى النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ، حَتَّى يَرْجِعَ مَعَ آخِرِهِمْ إِلَى الْجَنَّةِ؟! أَفَتُرِيدُ أَنْ تَجْعَلَ مِثْلَ هَذَا الْكَنْزِ فِي أَيْدِي الصِّبْيَانِ وَالْمَجَانِينِ وَالْمُدْمِنِينَ عَلَى الْمُخَدِّرَاتِ؟! لَا وَاللَّهِ لَيْسَ هَؤُلَاءِ بِمَأْمُونِينَ عَلَيْهِ وَلَا مِنْ أَهْلِهِ، وَإِنَّ فِيهِمْ سَارِقِينَ يَسْرُقُونَهُ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا وَيَسْتَعِينُوا بِهِ عَلَى حُجَجِ اللَّهِ وَأَوْلِيَائِهِ، ﴿فَذَرْهُمْ فِي غَمْرَتِهِمْ حَتَّى حِينٍ[1]! فَنَدَمْتُ عَلَى مَسْأَلَتِي حَتَّى رَأَى ذَلِكَ فِي وَجْهِي، فَقَالَ: كَانَ الْيَهُودُ يَجِدُونَ ذَا الْقَرْنَيْنِ عِنْدَهُمْ فِي كِتَابِ دَانِيَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ، فَسَأَلُوا عَنْهُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ لِيَعْلَمُوا أَيُوحَى إِلَيْهِ أَمْ لَا، فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ: ﴿وَيَسْأَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ ۖ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْرًا[2]، قُلْتُ: وَمَا كَانَ عِنْدَهُمْ فِي كِتَابِ دَانِيَالَ؟ قَالَ: إِنَّ دَانِيَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ رَأَى فِي الْمَنَامِ كَبَشًا لَهُ قَرْنَانِ طَوِيلَانِ، أَحَدُهُمَا أَطْوَلُ مِنَ الْآخَرِ، وَرَآهُ يَنْطَحُ غَرْبًا وَشَرْقًا وَشَمَالًا مِنْ غَيْرِ أَنْ يَقْدِرَ حَيَوَانٌ عَلَى دَفْعِهِ، حَتَّى عَظُمَ شَأْنُهُ، فَأَخْبَرَهُ جَبْرَئِيلُ عَلَيْهِ السَّلَامُ بِأَنَّ الْكَبَشَ ذَا الْقَرْنَيْنِ هُوَ مَلِكُ مَادِي وَفَارِسَ، قُلْتُ: أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ قَدْ آتَاكَ الْحِكْمَةَ وَفَصْلَ الْخِطَابِ! أَفَأُحَدِّثَهُمْ عَنْكَ بِهَذَا الْحَدِيثِ؟ قَالَ: حَدِّثْهُمْ بِهِ، أَرْغَمَ اللَّهُ أُنُوفَ قَوْمٍ مُسْتَكْبِرِينَ.

Тарҷумаи гуфтор:

Аҳмад ибни Абдурраҳмони Толиқонӣ моро хабар дод, гуфт: Назди абди солеҳ дар хонаи он ҳазрат будам, пас ӯро дар фароғате ёфтам, пас ба ӯ гуфтам: Фидоят шавам, оё аз ту суъоле бипурсам? Пас бо ишораи сар фармуд: Оре, пас дарёфтам ки дар ҳоли зикр аст, пас гуфтам: Инон дар бораи Зулқарнайн ихтилоф мекунанд ва ту олими онон ва саййиди онон ҳастӣ, пас агар салоҳ мебинӣ -фидоят шавам- ки ононро дар бораи ӯ аз торикӣ ба нур берун оварӣ, ин корро бикун. Он ҳазрат даранге кард то зикрашро ба поён расонад, сипас фармуд: Манро во гузор аз ин фурумоягони худбузургбин ки бар Худованд чизҳое мебанданд ки ба он илме надоранд. Оё намедонӣ ки ин илм ганҷе аз ганҷинаҳои биҳишт аст ки ба ҳамроҳи Одам алайҳи салом аз он фуру омад ва сипас ба паёмбарон ва сиддиқон ва шаҳидон ва солеҳон аз фарзандони ӯ интиқол ёфта то он гоҳ ки ба ҳамроҳи охиринашон ба биҳишт бозгардад?! Оё мехоҳӣ ки чунин ганҷеро дар дастони кӯдакон ва девонагон ва афюниён қарор диҳӣ?! На ба Худо савганд инон бар он амин шумурда намешаванд ва аз аҳли он нестанд ва дар миёни онон дуздоне ҳастанд ки онро ба сирқат мебаранд то ба баҳонаӣ инки бифурушанд ва бар зидди ҳуҷҷатҳо ва авлиёъи Худованд ба кор гиранд, «пас ононро дар саргардонишон раҳо кун то замоне»! (Аҳмад мегӯяд:) Пас ман аз пурсиши худ пушаймон шудам то ҳадде ки эшон онро дар чеҳраам дид, пас фармуд: Яҳудиён Зулқарнайнро назди худ дар китоби Дониёл алайҳи салом меёфтанд, пас дар бораи ӯ аз Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам пурсиданд то бидонанд ки оё ба ӯ ваҳй мешавад ё на, пас Худованд ба ӯ ваҳй кард: «Аз ту дар бораи Зулқарнайн мепурсан, бигӯ ман бар шумо зикре аз ӯро хоҳам хонд»! Гуфтам: Назди онон дар китоби Дониёл чи буд? Фармуд: Дониёл алайҳи салом дар хоб қучеро дид ки ду шохи баланд дошт ки яке аз он ду баландтар аз дигарӣ буд ва ӯро дид ки ба ғарб ва шарқ ва шимол шох мезанад беонки ҷонваре битавонад ҷилави ӯро бигирад то инки кораш боло гирифт, пас Ҷабраъил алайҳи салом ба ӯ хабар дод ки он қучи дорои ду шох (Зулқарнайн), подшоҳи Мод ва Форс аст. Гуфтам: Гувоҳи медиҳам ки Худованд ба ту ҳикмат ва гуфтори файсала кунанда бахшидааст! Пас оё ин гуфторро аз ту барои онон ривоят кунам? Фармуд: Барои онон ривоят кун, Худованд бинии гурӯҳе ки истикбор мекунандро ба хок бимолад!

2 .سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ -رُوحِي فِدَاهُ- يَقُولُ: إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ قَبِيلَتَانِ مِنْ قَبَائِلِ الْمُغُولِ كَانُوا يُغِيرُونَ عَلَى قَوْمٍ فِي شَمَالِ فَارِسَ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا، فَاسْتَعَانُوا عَلَيْهِمْ بِكُورَشَ، فَبَنَى لَهُمْ بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ سَدًّا، فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا، حَتَّى إِذَا فَتَحَ سَبِيلَهُمْ مَلِكُ خوارَزْمَ فِي الْقَرْنِ السَّابِعِ، فَأَقْبَلُوا كَالسَّيْلِ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ كُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ! قُلْتُ: وَاللَّهِ قُلْتَ قَوْلًا عَظِيمًا! قُلْتَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ أَتَى فَمَضَى؟! قَالَ: نَعَمْ، إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ يَأْتِي فَيَمْضِي، وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ! قُلْتُ: إِنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ كَانُوا قَوْمًا مِنَ الْخَزَرِ أَوْ يَكُونُونَ فِي آخِرِ الزَّمَانِ! قَالَ: إِنَّ قَوْمًا مِنَ الْخَزَرِ كَانُوا مُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ فَشُبِّهُوا بِيَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ لِإِفْسَادِهِمْ، كَمَا يُقَالُ لِرَجُلٍ شَرِيرٍ إِبْلِيسُ لِشَرَارَتِهِ، فَكُلُّ مُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ، وَفِي كُلِّ قَرْنَيْنِ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ.

Тарҷумаи гуфтор:

Исо ибни Абдулҳамиди Ҷавузҷонӣ моро хабар дод, гуфт: Шунидам ҳазрати Мансур ки ҷони ман ба фидойи ӯ бод мефармояд: Ҳароина яъҷуҷ ва маъҷуҷ ду қабила аз қабилаи Муғул буданд ки ба қавме дар шимоли Форс (Эрони кунунӣ) ки ба сахтӣ метавонистанд забонеро фаҳм кунанд йӯриш мебаранд, пас онон аз Куруш дар баробари онҳо кӯмак хостанд, пас ӯ барои онон дар байни ду кӯҳ садде бано кард ки онҳо натавонистанд аз он боло раванд ва натавонистанд аз он нақбе бизананд, то он гоҳ ки подшоҳи Хоразм (Хоразмшоҳ) дар қарни ҳаштум роҳи онҳоро боз кард, пас монанди сел рӯй оварданд ва дар замин фасод ангехтанд, дар ҳоле ки аз ҳар баландӣ сарозер мешуданд! Гуфтам: Ба Худо савганд гуфтори азиме гуфтӣ! Гуфтӣ ки ваъдаи Худованд (дар Қуръон) омада ва гузаштааст?! Оре, бегумон ваъдаи Худованд меояд ва мегузарад, дар ҳоле ки бештари мардум намедонанд! Гуфтам: онҳо мегӯянд ки яъҷуҷ ва маъҷуҷ қавме аз Хазар буданд ё қавме дар охируззамон хоҳанд буд! Фармуд: Қавме аз Хазар дар замин фасод меангехтанд, пас ба хотири фасодашон ба яъҷуҷ ва маъҷуҷ ташбеҳ шуданд, чунонки ба мардӣ шарур ба хотири шарораташ иблис гуфта мешавад, пас ҳар фасод кунандае дар замин яъҷуҷ ва маъҷуҷ ҳастанд ва дар ҳар ду қарн яъҷуҷ ва маъҷуҷе вуҷуд дорад!

Шарҳи гуфтор:

Барои хондани шарҳе бар гуфторҳои он ҳазрат дар бораи Зулқарнайн ва яъҷуҷу маъҷуҷ, ба пурсиш ва посухи 78 муроҷиъа кунед.

↑[1] . Мӯъминун/ 54
↑[2] . Каҳф/ 83