| Нависандаи пурсиш: Ризо Розӣ | Тарихи пурсиш: 26/12/2015 |
Дар кадом мавоқеъе ғайбат кардан ҷойиз аст?
| Посух ба пурсиши шумораи: 2 | Тарихи посух ба пурсиш: 6/1/2016 |
«Ғайбат кардан» дар Ислом, ба маънои муттаҳам кардани касе дар ғиёби ӯ ба чизе аст ки шаръан ё урфан писандида нест ва ин аз он ҷиҳат зулм аст ки боъиси бадгумонӣ ба ӯ дар ҳоле мешавад ки ӯ қодир ба дифоъ аз худ нест ва қубҳи зулм бадеҳӣ аст. Аз ин рӯ, Худованд дар китоби худ ба қубҳи ин амал ишора карда ва фармудааст: ﴿وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ﴾[1]; «Ва бархӣ аз шумо бархӣ дигарро ғайбат накунанд! Оё яке аз шумо дӯст медорад ки гӯшти бародари мурдаашро бихурад?! Пас онро нописанд медоред ва аз Худованд парво кунад! Ҳароина Худованд тавбапазирӣ меҳрубон аст»!
Оре, ғайбат кардани касе ки «Мӯъмин» нест, ҳаром шумурда намешавад; Чароки Худованд бо хитоби ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا﴾ ва таъбири ﴿بَعْضُكُمْ بَعْضًا﴾ ва таъбири ﴿لَحْمَ أَخِيهِ﴾, мӯъминонро аз ғайбати якдигар наҳй фармудааст ва бо ин васф, ғайбат кардани касе ки кофир ё золим ё фосиқ аст ва табъан мӯъмин шумурда намешавад, мавриди наҳйи Худованд нест, ҳар чанд тарки он дар сурате ки фоидае бар он мутараттиб набошад, авло аст ва фоида, огоҳ кардани ҳозирон аз куфр ё зулм ё фисқи ӯст, дар сурате ки огоҳии онон аз он зарурат дошта бошад, на огоҳ кардани онон аз нақсе дар ҷисм ё дар мол ё дар аҳли ӯ ки вай дар пайдоиши он нақше надошатааст; Чароки ин кор тавҳин ва истеҳзоъ ба ӯ маҳсуб мешавад ва тавҳин ва истеҳзоъ ба ҳеҷ кас ҷойиз нест; Чунонки яке аз ёронамон моро хубар дод, гуфт:
«ذَکَرْتُ عِنْدَ الْمَنْصُورِ الْهَاشِمِيِّ الْخُرَاسَانِيِّ عَدُوّاً لَهُ جَبّاراً فَقُلْتُ: ذَاكَ السَّمِینُ الْکَوْسَجُ! فَتَغَیَّرَ لَوْنُهُ وَ قالَ: أَسْرَفْتَ! أَسْرَفْتَ! لا نُعادِیهِ لِخَلْقِهِ وَ لَكِنْ نُعادِیهِ لِخُلْقِهِ وَ إِنَّما خَلْقُهُ مِنَ اللّهِ وَ خُلْقُهُ مِنْ قِبَلِ نَفْسِهِ»; «Назди Мансури Ҳошимии Хуросонӣ аз душмани ҷабборе барои ӯ ёд кардам, пас гуфтам: Он марди чоқи кӯса! Пас ранги он Ҳазрат дигаргун шуд ва фармуд: Зиёдаравӣ кардӣ! Зиёдаравӣ кардӣ! Мо бо ӯ ба хотири халқаш душманӣ намекунем, балки ба хотири хулқаш душманӣ мекунем; Чароки халқаш аз ҷониби Худованд аст ва хулқаш аз ҷониби худаш аст»!
Ин сираи Мансури Ҳошимии Хуросонӣ аст, дар ҳоле ки сираи душманонаш чуз тавҳин, таҳқир, тахриб, истеҳзо ва ифтиро нест ва танҳо хирадмандон панд мегиранд.
| Шумораи таълиқ: 1 | Нависандаи таълиқ: Ризо Розӣ | Тарихи таълиқ: 29/6/2020 |
Лутфан таърифи дақиқ ва ҷомеъе аз ғайбат кардан ироъа ва ҳудуд ва суғури онро ташриҳ фармойед.
| Посух ба таълиқи: 1 | Тарихи посух ба таълиқ: 3/7/2020 |
Сухан гуфтан дар бораи дигарон дар ғайбати онҳо ба наҳве ки агар ба гӯшашон бирсад нороҳат мешаванд, ғайбат маҳсуб мешавад ва гуноҳ аст; Магар инки мусалмон набошад, ё заруратӣ шаръӣ дар сухан гуфтан дар бораи онҳо вуҷуд дошта бошад; Монанди инки агар дар бораи онҳо сухан гуфта нашавад, дин ё ҷон ё мол ё обурӯйи мусалмоне осеб мебинад. Ба ҳамин далил, олимони мусалмон заъиф шумурдан ё каззоб шумурдани бархӣ ровиёни ҳадисро ҷойиз донистаанд; Чароки бидуни ин кор, мумкин аст мусалмонон ба ривояти онҳо эътимод кунанд ва дар натиҷа, дин ва чи басо ҷон, мол ва обурӯяшон осеб бубинад; Ҳамчунонки таън дар шуҳуд ё ҳуккоми ғайри одил ба маънои хабар аз адами адолати онҳо ҷойиз, балки воҷиб аст; Чароки Худованд адолати онҳоро лозим дониста ва фармудааст: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ﴾[1]; «Эй касоне ки имон овардед! Ҳаргоҳ магари яке аз шумо фаро расид, бояд ду марди одил аз шумо дар ҳангоми васият шоҳид бошанд» ва фармудааст: ﴿وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ﴾[2]; «Ва ду марди одил аз худро шоҳид бигиред» ва фармудааст: ﴿يَحْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ﴾[3]; «Ду марди одил аз шумо ба он ҳукм кунанд» ва бо ин васф, гирифтани шоҳид ё ҳакамӣ ғайри одил ва қабули шаҳодат ё ҳукми ӯ, бар хилофи амри Худованд ва маслиҳати мусалмонон аст ва табъан кетмони ҳоли ӯ тавассути касе ки аз ҳоли ӯ огоҳ аст, кӯмак ба гуноҳ ва таъаддӣ ва зарар расондан ба мусалмонон маҳсуб мешавад ки ҳаром аст.
Аз инҷо дониста мешавад ки зикри уюби эътиқодӣ ё амалии афроди зер дар ғайбати онон, ҳаргоҳ ба дур аз дурӯғ, муболиға сӯъи занн бошад, ҷойиз аст;
1 . Ровиёни ҳадис
2 . Шуҳуд
3 . Ҳукм кунандагон
4 . Даъват кунандагони мардум ба сӯӣ ботил
5 . Кофирон ва мунофиқон
6 . Мусалмонони фосиқе ки ба огоҳии мардум аз фисқи худ аҳмияте намедиҳанд; Монанди касоне ки дар маъобир ва амокини умумӣ гуноҳ мекунанд.
7 . Мусалмонони фосиқе ки бо пинҳон сохтани фисқи худ, ба мардум зиён мерасонанд; Монанди кулоҳбардороне ки бо фиреби мардум амволи ононро мехуранд.
Бинобарин, гуфтани онки фалон ровии ҳадис, дурӯғгӯ ё саҳлангор аст, ё фалон шоҳид, муътод аст ва бо гирифтани пул шаҳодат медиҳад, ё фалон ҳакам, ришва мегирад, ё фалон кофир ё даъваткунандаи мардум ба сӯӣ ботил, фалон ақида ё амали нодурустро дорад, ё фалон мунофиқ, дар ҳоли тавтиъа ба зидди Ислом аст, ё фалон мусалмон, дар маъобир ва амокини умумӣ бидуни ҳиҷоб зоҳир мешавад, ё кулоҳбардор аст ва амволи чанд танро бо фиреб хӯрдааст, ё чизҳойе аз ин даст, ишколе надорад; Машрут ба инки воқеъан аз рӯӣ илм ва бо қасди хайр яъне пешгирӣ аз зарари моддӣ ё маънавӣ бошад; Чароки дар ин сурат, «Эҳсон» маҳсуб мешавад ва Худованд фармудааст: ﴿مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[4]; «Бар эҳсон кунандагон роҳе (ба муъохиза) нест ва Худованд омӯрзандаи меҳрубон аст», вале ёд кардан аз уюби мусалонони одил ё мусалмонони мастуре ки фисқе аз онон ошкор нашудааст дар ғайбати онон, ҳаром аст, ҳар чанд дар ҳузурашон ҷойиз бошад; Чароки ёд кардан аз уюби онон дар ҳузурашон, метавонад мисоқи амри ба маъруф ва наҳ аз мункар бошад ва ба онон суд бирасонад, дар ҳоле ки дар ғайбаташон чунин нест; Ҳамчунонки ёд кардан аз уюби ҷисмонии дигарон ваҷҳе надорад, ҳар чанд аз касоне бошанд ки ғайбат кардан аз онон ҷойиз аст ва низ ёд кардан аз бархӣ ҳолати онон ки шаръан айб маҳсуб намешавад; Монанди гуфтани инки либоси фалонӣ зишт аст, ё хонаи фалонӣ хурд аст, ё дастпухти фалонӣ бад аст, ё рафту омади фалонӣ зиёд аст, ё духтари фалонӣ хостгоре надорад, ё писари фалонӣ бекор аст, ё чизҳойе аз ин даст ки миёни мардум ривоҷ дорад, дар ҳоле ки бефоида ва зишт аст.