Аллома низоми демокросиро қабул надоранд; Чароки маълум нест назари аксарият уқалоӣ бошад. Чаро Паёмбар дар ҷанги Хандақ назари аксариятро пурсид ва бо инки уқалоӣ набуд анҷом дод?

Бародари арҷманд!

Чи касе ба шумо гуфтааст ки «Паёмбар дар ҷанги Хандақ назари аксариятро пурсид ва бо инки уқалоӣ набуд анҷом дод»?! Ин дурӯғ бастан бар он Ҳазрат аст ки ҳар кас амдан муртакиб шуда бошад, бояд истиғфор намояд ё ҷойи худро дар оташ омода кунад; Чунонки ба тавотур аз он Ҳазрат расидааст ки фармуд: «مَنْ کَذَبَ عَلَيَّ مُتَعَمِّداً فَلْیَتَبَوّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ»; «Ҳар кас амдан бар ман дурӯғ бибандад, бояд ҷойи худро дар оташ омода кунад»! Мусаллам аст ки Паёмбар дар ҷанги Хандақ бо мусалмонон машварат кард ва мутобиқ бо уқалоитарин назари онон амал фармуд; Чунонки Худованд ба ӯ омӯзиш дода ва фармуда буд: ﴿فَبَشِّرْ عِبَادِ ۝ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ۚ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ ۖ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ﴾[1]; «Пас бандагонамро башорат деҳ; Ҳамонон ки суханонро мешунаванд ва аз беҳтаринаш табаъият мекунанд, онон ҳастанд ки Худованд ҳидояташон кардааст ва онон ҳастанд ки хирадмандонанд» Ва уқалоитарин назари онон, назари Саломни Форсӣ буд ки пешниҳод кард дар Мадина бимонанд ва пиромуни он Хандақе хуфр кунанд ва Паёмбар назари ӯро неку ёфт ва аз ин рӯ, онро пазируфт ва натиҷаи он пирӯзии мусалмонон дар аҳзоб бо ёрии Худованд буд; Ҳамчунонки дар ҷанги Уҳуд бо мусалмонон машварат кард ки оё дар Мадина бимонанд ё ба сӯӣ душман берун раванд ва назари оғозинаш ин буд ки дар он бимонанд «وَ کانَ ذَلِكَ رَأْيَ الْأَکابِرِ مِنْ أَصْحابِ رَسُولِ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ»[2]; «Ва ин назари бузургони асҳоби Расули Худо саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам аз муҳоҷирон ва ансор буд» Ва лузуман назари ақаллияте аз онон набуд, вал бархӣ дигар аз онон тавонистанд он Ҳазратро барои берун рафтан ба сӯӣ душман қонеъ кунанд, на бо ин мантиқи ҷоҳилӣ ки теъдодашон бештар аст ва он Ҳазрат бояд мутобиқ бо назари аксарият амал кунад, бал бо ин истилоли ақлонӣ ки монданашон дар Мадина –ҳатто агар ба пирӯзишон банҷомад– ҳамли бар заъф ва ваҳшати онон мешуд ва қабоили атрофро бар онон ҷарӣ мекунад ва дар дарозмуддат ба зиёни Ислом ва мусалмонон аст[3] Ва ин истидлолӣ уқалоӣ буд ки Паёмбарро қонеъ кард ва аз ин рӯ, ба он изн фармуд ва агар онро ба зиёни Ислом ва мусалмонон медонист ба он изн намефармуд, ҳар чанд мувофиқ бо назари аксарият бошад; Чунонки Худованд ба ӯ омӯзиш дода ва фармуда буд: ﴿وَإِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ۚ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ﴾[4]; «Ва агар аз аксари касоне ки дар заминанд итоъат кунӣ туро аз роҳи Худованд гумроҳ мекунанд, онон ҷуз аз зан пайравӣ намекунанд ва онон ҷуз тахмин намезананд»; Ҳамчунонки ба мусалмонон омӯзиш дода ва фармудааст: ﴿وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ ۚ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ﴾[5]; «Ва бидонед ки Паёмбари Худованд дар миёни шумост, агар дар бисёрӣ аз умур аз шумо итоъат кунад ба сахтӣ меафтед» Ва аз ин рӯ, берун рафтани мусалмонон ба сӯӣ душман сабаби шикасти онон дар ҷанг нашуд; Зеро онон дар ҷанг ба пирӯзӣ расиданд, вале ба сабаби дигаре ки нофармоияшон аз Паёмбар дар нигоҳбонӣ аз тангаи Уҳуд пас аз мушоҳидаи пирӯзӣ буд, пирӯзии ба даст омадаро аз даст доданд ва шикаст хӯрданд; Чунонки Худованд аз он хабар дода ва фармудааст: ﴿وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ ۖ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاكُمْ مَا تُحِبُّونَ ۚ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ ۚ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ ۖ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ ۗ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ﴾[6]; «Бегумон Худованд ваъдааш ба шуморо рост кард, ҳангоме ки ононро ба изни Ӯ қалъ ва қамъ мекардед, то он гоҳ ки суст шудед ва дар кор ихтилоф намудед ва нофармонӣ кардед пас аз онки ба шумо чизе ки дӯст медоредро нишон дод, аз шумо касоне ҳастанд ки дунёро мехоҳанд ва аз шумо касоне ҳастанд ки охиратро мехоҳанд, сипас шуморо аз онон баргардод то шуморо биёзмояд ва бегумон шуморо бахшид ва Худованд дорои фазле бар мӯъминон аст»! Бинобарин, шикасти мусалмонон дар Уҳуд ношӣ аз мувофиқати Паёмбар бо назари аксарият ё ақаллияти онон набуд, бал ношӣ аз «Сустӣ», «Ихтилоф» ва «Нофармонии» онон пас аз мушоҳидаи пирӯзӣ буд ки агар дар Мадина ҳам воқеъ мешуд, ба шикасти онон меанҷомид. Фориғ аз онки Паёмбар барои қонунгузорӣ ва тасаддии ҳокимияти ҷомеъа бо мусалмонон машварат накард; Зеро қонунгузорӣ ва тасаддии ҳокимияти ҷомеъа аз шуъуни Худованд аст ва дар шуъуни Худованд ҷойе барои машварат нест, балки барои идораи умури оддӣ бо онон машварат кард ва чунин машварате далиле барои машрӯъияти «Демокросӣ» ба маънои қонунгузорӣ ва тасаддии ҳокимияти ҷомеъа бар мабнои раъйи аксарияти мардум маҳсуб намешуд; Хусусан бо таваҷҷуҳ ба инки он Ҳазрат ҳатто дар умури оддӣ, бар мабнои раъйи аксарияти мардум аз он ҳайс ки раъйи аксарияти онон буд амал накард, балки машвараташ бо онон ба таъбири аллома Мансури Ҳошимии Хуросонӣ ҳафизаҳуллоҳ таъоло дар китоби «Бозгашт ба Ислом»[7], «Ба манзури кашфи маъқултарин раъйи мардум» буд, агарчи раъйи яке аз онон монанди Салмони Форсӣ бошад.

Ҳосил онки лузуми табаъият аз раъйи аксари мардум қатъи назар аз мувофиқат ё мухолифати он бо ҳақ, бар хилофи возеҳот ва заруриёти Исломи аст, то ҷойе ки эътиқод ба он ҷуз бо хуруҷ аз Ислом мумкин нест ва бо ин васф, касоне ки қонунгузорӣ ва тасаддии ҳокимияти ҷомеъаро мубтанӣ бар раъйи аксари мардум ва на мубтанӣ бар ҳукми Худованд медонанд, мушриканд ва агар иддаъои мусалмонӣ дошта бошанд, мунофиқ маҳсуб мешаванд ва Худованд дар бораи мунофиқон фармудааст: ﴿بَشِّرِ الْمُنَافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا﴾[8]; «Мунофиқонро башорат бидеҳ ки барояшон азобӣ дарднок аст»!