1 . أَخْبَرَنا عِيسَى بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْجُوزَجانِيُّ، قالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ الْهاشِمِيَّ الْخُراسانِيَّ يَقُولُ: لا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ إِمامٍ عادِلٍ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ عَلَيْهِ السَّلامُ جَعَلَهُ اللَّهُ لَهُمْ، وَذَلِكَ عَهْدٌ عَهِدَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ إِذِ ابْتَلاهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ: ﴿قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ﴾، فَمَنْ ماتَ وَلا يَعْرِفُ هَذَا الْإِمامَ فَقَدْ ماتَ مِيتَةً جاهِلِيَّةً! أَلا إِنَّهُ لَيْسَ أَبا بَكْرٍ الْبَغْدادِيَّ وَلا مُحَمَّدَ عُمَرَ الْقَندَهارِيَّ وَلا فُلانًا وَلا فُلانًا -فَما أَبْقَى رَجُلًا مِنْ أَئِمَّةِ الْقَوْمِ إِلّا سَمّاهُ- وَلَكِنَّهُ الْمَهْدِيُّ! ثُمَّ تَمَثَّلَ بِقَوْلِ دِعْبِلِ بْنِ عَلِيٍّ الْخُزاعِيِّ فَقالَ: خُرُوجُ إِمامٍ لا مَحالَةَ خارِجٌ/ يَقُومُ عَلَى اسْمِ اللَّهِ وَالْبَرَكاتِ/ يَمِيزُ فِينا كُلَّ حَقٍّ وَباطِلٍ/ وَيَجْزِي عَلَى النَّعْماءِ وَالنَّقَماتِ/ فَيا نَفْسُ طَيِّبِي ثُمَّ يا نَفْسُ أَبْشِرِي/ فَغَيْرُ بَعِيدٍ ما هُوَ آتٍ!
Тарҷумаи гуфтор:
Исо ибни Абдулҳамиди Ҷавузҷонӣ моро хабар дод, гуфт: Шунидам Мансури Ҳошимии Хуросонӣ мефармояд: Мардумро аз имомӣ одил аз зуррияи Иброҳим алайҳи салом ки Худованд ӯро қарор додааст, чорае нест ва ин аҳде аст ки Худованд бо ӯ бастааст ҳангоме ки ӯро бо калимоте озмуд, пас онҳоро ба поён расонд: «Фармуд: Ҳароина Ман туро имоме барои мардум қарор диҳандаам, гуфт: Ва аз зуррияам низ, фармуд: Аҳди Ман ба ситамкорон намерасад»[1], пас ҳар кас бимирад дар ҳоле ки ин имомро намешиносад, ба марги ҷоҳилият мурдааст! Огоҳ бошед ки ӯ Абу Бакри Бағдодӣ ё Муҳаммад Умари Қандаҳорӣ ё фалонӣ ё фалонӣ –пас ҳеҷ як аз имомони қавмро боқӣ нагузошт магар инки ном бурд– нест, балки ӯ Маҳдӣ аст! Сипас ба сурудаи Деъбил ибни Алии Хазоъӣ тамассул ҷуст ва фармуд: Хуруҷи имоме ки ночор хориҷ хоҳад шуд/ бо номи Худо ва баракоти Ӯ қиём хоҳад кард/ дар миёни мо ҳар ҳаққу ботилеро аз ҳам ҷудо хоҳад сохт/ ва хубиҳо ва бадиҳоро ҷазо хоҳад дод/ пас эй нафс! Дилором ва шодмон бош/ зеро ҳар чизе ки омаданӣ аст дур нест!
2 . أَخْبَرَنا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حَبِيبٍ الطَّبَرِيُّ، قالَ: كانَ فِي الْمَحَلَّةِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْعِلْمِ وَكانَ لَهُ حُسْنُ خُلْقٍ وَحُسْنُ عِبادَةٍ، فَنَظَرَ إِلَيْهِ الْمَنْصُورُ يَوْمًا فَرَقَّ لَهُ، فَكَتَبَ إِلَيْهِ: يا مُحَمَّدُ! إِنَّ الَّذِي أَنْتَ عَلَيْهِ حَسَنٌ وَهُوَ يُعْجِبُنِي، إِلَّا أَنَّهُ لَيْسَ لَكَ مَعْرِفَةٌ، فَاذْهَبْ وَاطْلُبِ الْمَعْرِفَةَ! أَفَلا يَسْتَحْيِي أَحَدُكُمْ أَنْ يَعِيشَ أَرْبَعِينَ سَنَةً لا يَعْرِفُ إِمامَ زَمانِهِ حَتَّى يَمُوتَ مِيتَةً جاهِلِيَّةً؟!
Тарҷумаи гуфтор:
Абдуллоҳ ибни Ҳабиби Табарӣ моро хабар дод, гуфт: Дар маҳалла марде аз аҳли илм сокин буд ки ҳусни хулқ ва ҳусни ибодате дошт, пас рӯзе ҳазрати Мансур ба ӯ назаре афканд, пас бар ӯ риққат кард, пас барои ӯ навишт: Эй Муҳаммад! Ҳароина чизе ки ту бар он ҳастӣ хуб аст ва манро хуш меояд, ҷуз онки барои ту маърифате нест, пас буро ва маърифат талаб кун! Оё яке аз шумо шарм намекунад ки чиҳл сол зиндагӣ мекунад дар ҳоле ки имоми замони худро намешиносад то инки ба марги ҷоҳилӣ мемирад?!
3 . أَخْبَرَنا جُبَيْرُ بْنُ عَطاءٍ الْخُجَنْدِيُّ، قالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ: مَنْ دانَ اللَّهَ وَلا يَعْرِفُ إِمامًا مِنَ اللَّهِ يُعَلِّمُ كِتابَهُ وَيُقِيمُ حُدُودَهُ فَدِيانَتُهُ غَيْرُ مَقْبُولَةٍ، وَهُوَ ضالٌّ يَتِيهُ فِي الْأَرْضِ، كَمَثَلِ شاةٍ ضَلَّتْ عَنْ راعِيها وَقَطِيعِها، فَتاهَتْ فِي الْجِبالِ يَوْمَها، فَلَمّا أَنْ جاءَهَا اللَّيْلُ بَصُرَتْ بِقَطِيعِ غَنَمٍ أُخْرَى، فَظَنَّتْ أَنَّها قَطِيعُها، فَجاءَتْ إِلَيْها فَباتَتْ مَعَها فِي مَرْبَضِها، حَتَّى إِذَا أَصْبَحَتْ أَنْكَرَتْها، فَفارَقَتْها مُتَحَيِّرَةً تَطْلُبُ راعِيَها وَقَطِيعَها، فَبَصُرَتْ بِقَطِيعِ غَنَمٍ أُخْرَى، فَعَمَدَتْ نَحْوَها وَحَنَتْ عَلَيْها فَرَءآهَا الرَّاعِيُ، فَأَنْكَرَها فَصَاحَ بِها: إِلْحَقِي بِقَطِيعِكِ أَيَّتُهَا الشّاةُ الضّالَّةُ الْمُتَحَيِّرَةُ! فَهُجِمَتْ ذَعِرَةً مُتَحَيِّرَةً، لا راعِيَ لَها يُرْشِدَها إِلَى مَرْعاها أَو يَرُدَّها إِلَى مَرْبَضِها، فَبَيْنا هِيَ كَذَلِكَ إِذَا اغْتَنَمَ ذِئْبٌ ضَيْعَتَها فَأَكَلَها، وَكَذَلِكَ مَنْ لا يَعْرِفُ إِمامَهُ مِنَ اللَّهِ فَيَلْتَحِقُ يَوْمًا بِرَجُلٍ وَيَوْمًا بِرَجُلٍ، حَتَّى إِذَا أَدْرَكَتْهُ شَقاوَتُهُ يَوْمًا مِنْ هَذِهِ الْأَيّامِ فَأَهْلَكَتْهُ!
Тарҷумаи гуфтор:
Ҷубайр ибни Атоъи Хуҷандӣ моро хабар дод, гуфт: Шунидам Мансур мефармояд: Ҳар кас Худоро диндорӣ кунад дар ҳоле ки имомӣ аз ҷониби Худо ки китобашро таълим диҳад ва ҳудудашро бар по дорад намешиносад, пас диндории ӯ пазируфта нест ва ӯ гумроҳе аст ки дар замин саргардон аст, монанди гӯсфанде ки чӯпон ва галлаи худро гум кардааст, пас рӯзи худро дар кӯҳҳо ба саргардонӣ мегузаронад, пас чун шаб ӯро фаро мерасад чашмаш ба галлаи дигаре аз гӯсфандон меафтад ва мепиндорад ки он галлаи ӯст, пас ба сӯӣ он меояд ва ҳамроҳи он дар оғулаш бетута мекунад, то он гоҳ ки субҳ мешавад ва онро ношинос меёбад, пас дар ҳоле ки саргардон аст аз он ҷудо мешавад ва чӯпон ва галлаи худро меҷӯяд, пас чашмаш ба галлаи дигар аз гӯсфандон меафтад, пас ба сӯӣ он ҳаракат мекунад ва ба он наздик мешавад, вале чӯпон ӯро мебинад ва ношинос меёбад, пас бар ӯ фарёд мезанад: Буро ба сӯӣ галлаи худат эй гӯсфанди гумроҳи саргардон! Пас ӯ бо ваҳшат ва ҳайрат гурезон мешавад, дар ҳоле ки чӯпоне барои ӯ нест то ӯро ба чарогоҳаш роҳнамоӣ кунад ё ба оғулаш боз гардонад, пас дар ҳайни онки ӯ дар ин ҳол аст ногоҳ гурге танҳойии ӯро муғтанам мешуморад ва ӯро медарад ва ҳамин гуна аст касе ки имоми худ аз ҷониби Худоро намешиносад, пас рӯзе ба касе мулҳақ мешавад ва рӯзӣ дигар ба касӣ дигар, то он гоҳ ки бадбахтиаш дар рӯзе аз рӯзҳо ба ӯ мерасад ва ӯро ҳалок мекунад!
4 . أَخْبَرَنا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الطّالَقانِيُّ، قالَ: قالَ لِي سَيِّدِي الْمَنْصُورُ: يا أَحْمَدُ! أَتَعْرِفُ إِمامَ زَمانِكَ؟ قُلْتُ: نَعَمْ، كَما أَعْرِفُ اللَّيْلَ وَالنَّهارَ! قالَ: اعْرِفْهُ! فَإِنَّ الْحَيْرَةَ وَالذِّلَّةَ وَالْمَسْكَنَةَ وَالْخِزْيَ وَالضَّلالَةَ وَالْهَلاكَ لِمَن لا يَعْرِفُ إِمامَ زَمانِهِ! ثُمَّ قالَ: يا أَحْمَدُ! أَتُطِيعُ إِمامَ زَمانِكَ؟ قُلْتُ: رُبَّما وَلَعَلَّ! قالَ: أَطِعْهُ! فَإِنَّ مَنْ يَعْرِفُ الْإِمامَ وَلا يُطِيعُهُ كَمَنْ يَعْرِفُ السَّبِيلَ وَلا يَسْلُكُهُ، فَما أَحْرَى بِهِ أَنْ يَكُونَ هالِكًا! ثُمَّ قالَ: يا أَحْمَدُ! إِنَّ النَّاسَ أَمْواتٌ وَما حَياتُهُمْ إِلَّا الْمَعْرِفَةُ، وَالطّاعَةُ مِيزانُ الْمَعْرِفَةِ! يا أَحْمَدُ! أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ مَنْ لَمْ يَعْرِفْ إِمامَ زَمانِهِ كُتِبَ فِي قَلْبِهِ: آيِسٌ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، وَأَنَّ مَنْ عَرَفَهُ وَلَمْ يُطِعْهُ كانَ مِنَ الْخاسِرِينَ؟! يا أَحْمَدُ! إِنَّ مَنْ رَغِبَ عَنْ إمامِ زَمانِهِ وَكَلَهُ اللَّهُ إِلَى مَنْ رَغِبَ إِلَيْهِ، ثُمَّ لا يُبالِي فِي أَيِّ وادٍ هَلَكَ! يا أَحمَدُ! إِنَّ مَنْ يَنْتَظِرُ إِمامَ زَمانِهِ فِي غَيْبَتِهِ كَمَنْ يُجاهِدُ بَيْنَ يَدَيْهِ عِنْدَ ظُهُورِهِ، بَلْ هُوَ خَيْرٌ مِنْهُ! يا أَحْمَدُ! أَتَدْرِي كَيْفَ انْتِظارُهُ؟! قُلْتُ: ذِكْرُهُ كَثِيرًا وَالدُّعاءُ لَهُ! قالَ: إِنَّ هَذَا لَصالِحٌ، وَلَكِنَّ انْتِظارَهُ الدَّعْوَةُ إِلَيْهِ وَالتَّمْكِينُ لَهُ فِي غَيْبَتِهِ! إِنَّ اللَّهَ تَعالَى يَقُولُ: ﴿وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ﴾، أَيْ فِي غَيْبَتِهِمْ؛ كَما قالَتِ امْرَأَةُ الْعَزِيزِ إِذَا حَصْحَصَ الْحَقُّ وَيُوسُفُ غائِبٌ: ﴿ذَلِكَ لِيَعْلَمَ أَنِّي لَمْ أَخُنْهُ بِالْغَيْبِ﴾ أَيْ فِي غَيْبَةِ يُوسُفَ عَلَيْهِ السَّلامُ.
Тарҷумаи гуфтор:
Аҳмад ибни Абдулраҳими Толиқонӣ моро хабар дод, гуфт: Саййидам Мансур ба ман фармуд: Эй Аҳмад! Оё имоми замонатро мешиносӣ? Арз кардам: Оре, ҳамон таври ки шаб ва рӯзро мешиносам! Фармуд: Ӯро бишнос: Чароки ҳайрату зиллат ва масканату хорӣ ва гумроҳиву ҳалокат барои касе аст ки имоми замонашро намешиносад! Сипас фармуд: Эй Аҳмад! Оё аз имоми замонат итоъат мекунӣ? Гуфтам : Чи басо ва шояд! Фармуд: Аз ӯ итоъат кун; Зеро касе ки имомро мешиносад ва аз ӯ итоъат намекунад монанди касе аст ки роҳро мешиносад ва онро намепаймояд, пас чи бисёр шойиста аст ки ҳалок шавад! Сипас фармуд: Эй Аҳмад! Ҳароина мардум мурдагонанд ва ҳаёти онон ҷуз маърифат нест ва итоъат мизони (санҷиш) маърифат аст! Эй Аҳмад! Оё намедонӣ касе ки имоми замонашро намешиносад дар дилаш навишта мешавад: «Ноумед аз раҳмати Худованд» ва касе ки ӯро мешиносад ва итоъат намекунад аз зиёнкорон аст?! Эй Аҳмад! Ҳароина касе ки аз имоми замони худ рӯй мегардонад Худованд ӯро ба касе во мегузорад ки ба сӯӣ ӯ рӯй гардондааст, сипас аҳмияте намедиҳад ки дар кадомин дарра нобуд мешавад! Эй Аҳмад! Ҳароина касе ки имоми замонашро дар ғаиёби ӯ интизор мебарад монанди касе аст ки дар зуҳури ӯ пеши ряш ҷиҳод мекунад, балки аз ӯ беҳтар аст! Эй Аҳмад! Оё медонӣ ки интизор будани ӯ чигуна аст? Арз кардам: Бисёр ёд кардани ӯ ва дуъо кардан барояш! Фармуд: Ҳароина ин кори шойистае аст, вале интизор бурдани ӯ даъват ба сӯӣ ӯ ва заминасозӣ барои ӯ дар ғиёбаш аст! Ҳароина Худованди баландмартаба мефармояд: «Ва то Худованд бидонад чи касе Ӯ ва Паёмбарашро дар ғиёб ёриӣ медиҳад»[2] Яъне дар ғиёби онон; Чунонки зани азизи Миср ҳангоме ки ҳақ дар ғиёби Юсуф ошкор шуд, гуфт: «Ин (корро кардам) то ӯ бидонад ки ман дар ғиёб ба ӯ хиёнат накардам»[3] Яъне дар ғиёби Юсуф алайҳи салом.