Ба назар мерасад «Вилояти мутлақаи фақиҳ» дар аввали тарҳ беш аз онки дар ҳад ва андозаи як назарияи фаръии фақиҳе бо авсофи мардум интизораш бошад, гунаи дуктурини фақиҳе –ҳуқуқе ба манзури фароҳам намудани муқаддамот ва заминаҳои лозим барои ба даст гирифтани қудрати мутлақ дар Эрон он ҳам бо пӯшишӣ динӣ ва бо зоҳири хайрхоҳона, исломгароёна ва хизматгузорона буд ки албатта дар идома ва бар хилофи интизори бисёрӣ аз назария пардозони он, комилан ва расман ҷанбаи эҳсосӣ ва ғулувомез ба худ гирит ва хутути сурх монанди қонуни мавзӯъаи кишвар ва аз он муҳимтар мабонии возеҳ ва мусаллами шариъатро зери по гузошт ва монанди ғуддаи саратонӣ ки дигар бадхим ва мутаваррум шуда бошад, вориди шараёнҳо ва зери маҷмӯъаҳои низоми Эрон шуд. Дар ин миён назария пардозиҳо ва муқаддамачинони аслии ин назарияи инҳирофӣ, аз онҷо ки бо ин таҳаввулоти пеш омада мувофиқ набуданд ва онро бар хилофи мақсуди худ меёфтанд, яке пас аз дигарӣ аз давр хориҷ шуданд ва касоне ба миён омаданд ки асосанд нақше дар тарҳ ва тасвиби он дар қонуни асосӣ надоштанд ва чи басо баъзан бо он мухолиф буданд! Ба ин тартиб «Вилояти мутлақаи фақиҳ» монанди тифли ҳаромзодае ки дар сари роҳ раҳо шуда бошад, соҳибони ҷадиде пайдо кард ва қироъате ба маротиб муҳофизакоронатар, родиколтар ва оташинатар аз он ироъа шуд ки имрӯз осор ва паёмадҳои номаймуни онро дар ҷомеъаи Эрон мебинем.

Алғараз, «Вилояти мутлақаи фақиҳ» гузашта аз онки бидъатӣ ошкор ва бепешина дар фиқҳи шиъа маҳсуб мегардад ва аз лиҳози назарӣ, асле дар Ислом надорад, метавон онро тақаллоӣ мазбуҳона барои истифодаи абзорӣ аз дин дар ҳавзаи сиёсат ва раҳоӣ аз бӯҳрони машрӯъият дар даврони ғайбати Маҳдӣ донист ки албатта мисдоқи боризи узр бадтар аз гуноҳ аст; Чароки бино бар мабнои вазини олими фарзона ҳазрати аллома Мансури Ҳошимии Хуросонӣ ҳафизаҳуллоҳ таъоло дар китоб арзишманди «Бозгашт ба Ислом», ғайбати Маҳдӣ мустақиман маълули кӯтоҳӣ ва тақсири мардум дар тарк ҳимоят ва иъонати он ҳазарат аст ва мардум ва хусусан уламои онон дар ин амр муқассиранд ва бояд ҳар чи зудтар кӯтоҳии бузург ва тақсири фоҷеъабор ва торихии худро ҷуброн кунанд; Ҳол онки эшон дар ғайбати Маҳдӣ ба ҷои ҷуброни мофот ва ҳимоят аз Маҳдӣ, бо виқоҳати тамом қоъил ба вилояти мутлақа барои худ шудаанд ва чунон талабкор ва дароздастанд ки гӯйи Маҳдӣ вилояти ононро ғасб кардааст!!